Viggo Widerøe
Viggo Widerøe (1940) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca, pilot, polarnik |
Viggo Widerøe (ur. 13 sierpnia 1904 w Kristanii, zm. 8 stycznia 2002 w Oslo) – norweski przedsiębiorca, założyciel linii lotniczych Widerøe Flyveselskap, pilot, uczestnik norweskiej wyprawy antarktycznej zorganizowanej przez Larsa Christensena w latach 1936–1937.
Brat fizyka Rolfa Widerøe (1902–1996), ojciec pilotki Turi Widerøe (ur. 1937).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Viggo Widerøe urodził się 13 sierpnia 1904 roku w Kristanii w rodzinie kupca win i alkoholi Theodora Widerøe (1868-1947) i Carli Johanne Launer (1875-1971)[1] . Miał dwóch braci i trzy siostry[2] – jego starszym bratem był fizyk Rolf Widerøe (1902–1996)[3].
Po ukończeniu gimnazjum Widerøe odbył praktykę w firmie ojca[1] . W latach 1920–1921 uczył się w szkole kupieckiej[1] .
W 1924 roku został powołany do służby wojskowej i na własną prośbę przyjęty do Szkoły Lotniczej Marynarki Wojennej w Horten[1] . W 1930 roku uzyskał uprawnienia pilota zawodowego i zaczął pracę jako pilot dla linii Norske Luftruter założonej przez Wilhelma Meisterlina (1878–1954)[1] . Po wizycie na wystawie lotniczej w Berlinie w 1932 roku Widerøe wraz z innymi członkami aeroklubu norweskiego zaangażował się w promocję lotnictwa w Norwegii[1] . Uważał, że zamiast budować drogie lotniska, lepiej jest rozwinąć flotę wodnosamolotów[1] .
W 1934 roku założył własną firmę Widerøe Flyveselskap A/S, która wkrótce przejęła mniejsze firmy w branży[1] . Obok Viggo w przedsięwzięciu brali udział jego bracia Arild i Rolf, ich ojciec oraz inni członkowie rodziny[3]. Firma miała letnią bazą wodnosamolotów w Ingierstrand Bad i zimową na Bogstadvannet[1] . Widerøe zakupił nowoczesne samoloty w Stanach Zjednoczonych[1] . Jednak Widerøe Flyveselskap A/S nie udało się uzyskać licencji na obsługę pasażerskich połączeń lotniczych[1] . W latach 1936–1939 połączenia pasażerskie obsługiwała firma Det Norske Luftfartsselskap, która zakupiła udziały w firmie Widerøe i zleciła jej loty pocztowe z Trondheim do Kirkenes[1] .
Widerøe założył pierwszą stałą cywilną szkołę lotniczą w Norwegii[1] . Jako pierwszy zrobił zdjęcia z powietrza całego kraju, które były użyte do sporządzenia map oraz wykorzystywane w reklamach i na pocztówkach[1] .
W latach 1936–1937 Widerøe wziął udział jako pilot w wyprawie antarktycznej zorganizowanej przez Larsa Christensena (1884–1965)[1] . Przeleciał wówczas ok. 10 tys. km i wykonał zdjęcia z powietrza obszaru o powierzchni 80 tys. km²[4] . Obleciał m.in. tereny przybrzeżne Ziemi Królowej Maud[5] , odkrywając z powietrza 4 lutego 1937 roku wraz z Nilsem Romnaesem i Ingrid Christensen (1891–1976) Wybrzeże Księcia Haralda[6].
W 1937 roku brat Widerøe Arild, kierownik techniczny w Widerøe Flyveselskap A/S, oraz kilku członków rodziny zginęło w katastrofie lotniczej w porcie w Oslo[1] . Widerøe nie zaprzestał pracy w firmie[1] . W 1940 roku we współpracy z norweskim Czerwonym Krzyżem zapewnił samolot pogotowia ratunkowego dla północnej Norwegii[1] . Podczas wojny zimowej (1939–1940), pomimo niedoboru paliwa lotniczego, prowadził szkolenia dla Finów[1] . Transportował do Wielkiej Brytanii na pokładzie swojego samolotu uciekinierów z Norwegii[7]. W 1941 roku został aresztowany przez Gestapo i skazany na 10 lat więzienia[1] . Po pobytach w więzieniach w Norwegii i Danii, w 1942 roku został osadzony w placówce w hamburskiej dzielnicy Fuhlsbüttel[1] , a następnie karę odbywał kolejno w Rendsburgu, Bützow i Dieburgu[8]. Doczekał się wyzwolenia przez Amerykanów w marcu 1945 roku[8] i powrócił do Norwegii[1] .
Po wojnie, w latach 1945-1946 był zastępcą dyrektora norweskiego urzędu lotnictwa cywilnego (norw. Norges Luftfartsstyre)[4] . W latach 1946–1947 był związany ze szwedzkim przewoźnikiem Scandinavian Airlines System, a następnie przejął kierownictwo w Widerøe Flyveselskap A/S i prowadził firmę do 1970 roku[4] . Flyveselskap A/S wykonało zdjęcia z powietrza zniszczonych w czasie wojny miast, okręgu Finnmark i Nord-Troms[1] . W 1948 roku firma połączyła się z przedsiębiorstwem Polarfly[1] . W 1951 roku Widerøe otworzył połączenie wodnosamolotami między Bodø a Narwikiem[1] . Firma obsługiwała również samoloty pogotowia ratunkowego na północy kraju[1] . W 1954 roku przejęła wszystkie trasy wodnosamolotów SAS w północnej Norwegii[1] . Ostatni lot wodnosamolotem odbył się w 1971 roku[1] .
Widerøe współpracował również z norweską armią[1] . W latach 1950–1952 prowadził szkołę lotnictwa norweskich sił powietrznych w Eggemoen i pracował dla służb wywiadowczych[1] . Karierę pilota zakończył w 1954 roku[1] . Z małżeństwa z Solveig Agnes Schrøder (1914–1989) miał córkę – Turi Widerøe (ur. 1937), która została jedną z pierwszych na świecie kobiet pilotów w dużych komercyjnych liniach lotniczych[9] .
Zmarł 8 stycznia 2002 roku w Oslo[1] .
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Na cześć Widerøe nazwano górę w obszarze górskim Sør-Rondane na Ziemi Królowej Maud w Antarktydzie Wschodniej – Mount Widerøe (norw. Widerøefjellet)[10] .
W 2016 roku powstał film dokumentalny o braciach Viggo i Rolfie Widerøe „Alltid brødre”[11] .
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af Larsstuvold 2009 ↓.
- ↑ Sørheim 2019 ↓, s. 5.
- ↑ a b Sørheim 2019 ↓, s. 38.
- ↑ a b c Store norske leksikon – Viggo Widerøe ↓.
- ↑ Store norske leksikon ↓.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 531.
- ↑ Sørheim 2019 ↓, s. 441.
- ↑ a b Sørheim 2019 ↓, s. 242.
- ↑ Larsstuvold 2010 ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
- ↑ NRK 2016 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alltid brødre. [w:] tv.nrk.no [on-line]. [dostęp 2022-02-18]. (norw.).
- Gjelsvik, Tore; Njåstad, Birgit: Dronning Maud Land. W: Store norske leksikon. (norw.).
- Larsstuvold, Ulf: Viggo Widerøe. W: Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13. (norw. bokmål).
- Larsstuvold, Ulf: Turi Widerøe. W: Norsk biografisk leksikon. 2010-12-01. (norw. bokmål).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2022-02-14]. (ang.).
- Mount Widerøe (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Sørheim, Aashild: Obsessed by a Dream. Springer Nature, 2019. ISBN 978-3-030-26338-6. [dostęp 2022-02-14]. (ang.).
- Viggo Widerøe. W: Store norske leksikon. 2019-11-02. (norw.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Widerøe: Viggo Widerøe – Norsk flytrafikks pionér. [w:] www.wideroe.no [on-line]. [dostęp 2022-02-18]. (norw.).
- Widerøe: Viggo Widerøes ukjente historie – En helt med vinger. [w:] www.wideroe.no [on-line]. [dostęp 2022-02-18]. (norw.).