Vita Nova

Beatrycze z obrazu Dantego Gabriela Rossettiego

Vita Nova – cykl 11 wierszy miłosnych Antoniego Langego utrzymanych w tonie refleksyjno-filozoficznym, który ukazał się w drugim tomie Poezyj z 1898.

Tytuł

Dosłowne przetłumaczenie tytułu z łaciny na język polski brzmi: Nowe życie; utwór nawiązuje tym samym do dzieła Dantego Alighieri La Vita Nuova. Podczas gdy utwór Dantego traktuje o średniowiecznych grach miłosnych przeplatanych mistyczną prozą poetycką skierowaną do Beatrycze Portinari, tematem wszystkich wierszy z Vita Nova jest poszukiwanie idealnej miłości w zderzeniu z ziemską egzystencją i sprawami ostatecznymi człowieka. Dzięki spójnemu światopoglądowi oraz przemyślanej kompozycji, cykl Langego jest jednolity, przybierając formę rozbudowanego poematu filozoficzno-refleksyjnego. Nie wiadomo nic na temat adresatki utworu; pozbawiona została przy tym cech indywidualnych, co pozwala wnioskować, że stanowi ona syntezę wszystkich miłości Langego, bądź symbol miłości w ogóle.

Spis treści

• I. Coraz nędzniejszy przez twym majestatem...
• II. Były godziny, że jad nienawiści...
• III. Ty wszystkie cuda mogłaś robić ze mną...
• IV. Zdawnam przeczuwał, że napotkam ciebie...
• V. Czy sądzisz, że ten, który zmartwychwstaje...
• VI. Znów ja przed tobą klęczący i korny...
• VII. Jak za powietrzem - tak tęskni za tobą...
• VIII. Ani cię na to Bóg stworzył...
• IX. Nie umiem ogniem palić się słomianym...
• X. O, gdybyś chciała...
• XI. Nie wiesz jak smutne jest życie pieśniarza...

Kompozycja poematu

La Vita Nuova Dantego zawiera 35 utworów w formie canzona, ballady lub sonetu. Lange ogranicza się do 11 rozdziałów (obejmujących łącznie 20 stron), zachowując jednak specyfikę gatunków wykorzystanych w pierwowzorze. Każdy z wierszy zbudowany został na zasadzie wyraźnej apostrofy do adresatki. Większość rozdziałów utrzymana jest bowiem w konwencji erotyku skierowanego do wyidealizowanej, wręcz zaopatrzonej w atrybuty boskie a pozbawionej przymiotów ludzkich kochanki.

Cykl czytany w całości zachowuje pewną ciągłość, choć może być również czytany jako zbiór pojedynczych wierszy.

Treść

Wizja artysty

Wyraźny manifest podmiotu lirycznego jako artysty daje rozdział ostatni, XI. Nie wiesz jak smutne jest życie pieśniarza...; przez jego pryzmat należy jednak czytać rozdziały wcześniejsze, w których Lange subtelnie przemyca treści autotematyczne i filozoficzno-kulturowe na temat roli czy istoty bytu poety.