Wiatrak holenderski w Szwarszowicach
 Stan w 2014 roku. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
wiatrak |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
1880-1885 |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°53′46,96″N 21°18′59,00″E/50,896378 21,316389
| |
Wiatrak holenderski w Szwarszowicach – wiatrak we wsi Szwarszowice będący własnością Muzeum Wsi Kieleckiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nie udało się ustalić dokładnie w którym roku Józef Kaczmarski zbudował obecny wiatrak na miejscy starego, drewnianego wiatraka kozłowego, który spłonął. Przyjmuje się, że został wybudowany pomiędzy 1880, a 1885 rokiem. Dwukondygnacyjny, murowany budynek powstał na planie koła o średnicy 8,9 metrów. Ściany zostały wymurowane z kamienia łączonego zaprawą wapienną. Po Józefie, właścicielem wiatraka był jego wnuk Stanisław, który przejął go ok. 1911 roku. Wiatrak działał do 1955 roku. 9 września 1957 roku został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 502 i 27 sierpnia 1970 pod numerem 563[1].
Właściciel[edytuj | edytuj kod]
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach wykupił wiatrak i przekazał Muzeum Narodowemu, a to w 1977 roku przekazało Muzeum Wsi Kieleckiej w Kielcach. Pełne prawo własności wiatraka i gruntu uzyskało Muzeum dopiero w marcu 2009 roku po uregulowaniu spraw własnościowych przez Urząd Marszałkowski[2].
Remont[edytuj | edytuj kod]
W 2019 wiatr uszkodził śmig i Muzeum podjęło decyzję o remoncie. Objął on również remont gontowego dachu, dyszla umożliwiającego jego obracanie, odwilgocenie i wyczyszczenie[3]. Nowe śmigła zostaną wykonane z drewna modrzewiowego w Parku Etnograficznym w Tokarni na wzór dotychczasowych. Planowane jest udostępnienie wiatraka do zwiedzania turystom[4]. W wiatraku zachowało się wyposażenie: „drewniany wał skrzydłowy z kołem „palecznym”, wał pionowy z kołem „sztorcowym”, śmigi z „napiórem” oraz dwa złożenia kamieni młyńskich. Zachował się również młyn z cylindrycznym odsiewaczem i skrzynie mączna i otrębna oraz wialnia[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków. Woj. świętokrzyskie - pow. buski [online], s. 44 [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Remont zabytkowego wiatraka w Szwarszowicach [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-07-26] (pol.).
- ↑ Holenderski wiatrak w Szwarszowicach zostanie wyremontowany [online], radioostrowiec.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
- ↑ „Holender” w Szwarszowicach przejdzie renowację [online], Radio Kielce [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Zabytkowy wiatrak w Szwarszowicach przechodzi renowację [online], Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia ze świętokrzyskiego, 17 października 2019 [dostęp 2020-07-26] (pol.).