Wikipedia:Brzytwa Ockhama

Zasada brzytwy Ockhama (istnień nie należy mnożyć ponad potrzebę, łac. non sunt multiplicanda entia sine necessitate) determinuje każdą pracę naukową, a więc i tworzenie encyklopedii; czas najwyższy zacząć wprowadzać ją na polskiej Wikipedii w życie. Wikipedia – jak każda potężna instytucja – ulega w sposób naturalny biurokratyzacji i obrasta w rzeczy zupełnie niepotrzebne. Niekończące się spory w Kawiarence, na liście dyskusyjnej i w innych przestrzeniach służących wymianie zdań i stanowisk coraz częściej dotyczą – ujmując metaforycznie – glonów i niepotrzebnych morskich żyjątek, w które ten potężny, wiozący wiedzę statek obrósł przez lata swojego najeżonego zasłużonymi sukcesami rejsu:

Problemy

Szablony

Pojawiły się jako narzędzia robocze, ułatwiające pracę nad artykułami. Większość takich roboczych szablonów można znaleźć w przestrzeni Wikipedia:Szablony; większość z nich jest potrzebna, niektóre są wręcz niezbędne (jak te dot. ujednoznacznień). Wiele z narzędzi wynalezionych przez człowieka jest wykorzystywanych niezgodnie ze swoim przeznaczeniem - szablony nie uniknęły tego losu. Zaśmiecają tysiące artykułów, pochłaniając olbrzymią ilość czasu wikipedystów nad nimi pracujących. Są absolutnie niepotrzebnymi ozdobnikami, które nie spełniają swoich zadań – zamiast rozwiązywać problemy, mnożą je. Bywa, że są obciążone nieuleczalnym subiektywnym punktem widzenia, co dotyczy np. szablonów ze świata historii i polityki. Likwidacja szablonów jest nieuchronna, rozrastają się jak nowotwór, zniekształcając wymowę artykułów i zmieniając je w obwieszone ozdobnikami i gadżetami choinki.

Sekcja „Zobacz też”

Sekcja „Zobacz też” jest obciążona podobnym grzechem, co szablony – ułatwia nawigację, ale tworzy też grupy nacechowanych powiązań, nad którymi nikt nie ma kontroli. W dodatku dubluje hiperłącza z tekstu artykułu; wyeksponowanie niektórych odnośników jest z definicji nieneutralne.

Linki zewnętrzne

Linki zewnętrzne to zmora Wikipedii, potwór Frankensteina, który zdobył nad swoim twórcą władzę. Ilość zbędnego czasu, poświęconego weryfikacji linków, jest niewyobrażalna, do tej pory nie zdołano nawet wypracować jasnych zasad ich dodawania. Zamiast skupić się na tym, czy linki, których nietrwałość i kłopotliwa weryfikowalność są dyskwalifikujące, mają w encyklopedii w ogóle prawo bytu, tworzy się potężne spamboty i zapisuje setki kilobajtów dyskusji. Wprowadzana od jakiegoś czasu zasada weryfikowalności wyklucza linki zewnętrzne w obecnej postaci – mogą mieć one rację bytu jedynie jako przypisy źródłowe! I czas najwyższy, żeby to do wikipedystów wreszcie dotarło. Problem jest nierozwiązywalny z definicji, więc trzeba przeciąć ten wrzód, zanim nie będzie za późno.

Podsumowanie

Wszystkie powyższe problemy dały się we znaki podczas opracowywania wersji DVD Wikipedii dla wydawnictwa Helion. Artykuły pozbawione szablonów, linków i innych niepotrzebnych ozdobników i sekcji wyglądają lepiej, czyta się je w sposób bardziej naturalny. Weryfikacja ponad 250 tys. haseł uświadomiła skalę problemu – wyżej opisane sekcje zawierają niedopuszczalną liczbę błędów, generują olbrzymie problemy i zniekształcają nie tylko kategorie, ale wręcz całe działy Wikipedii. Bez zdecydowanego wprowadzenia zasady „brzytwy Ockhama” te problemy będą narastać i w dalszym ciągu wymykać się spod kontroli.

Dalsze uwagi

Matraquage

Pod pozorami pozytywnego wkładu w Wiki nierzadko kryje się najzwyklejszy matraquage, który nie wynika z troski o jakość Wiki, tylko z chęci hołubienia swoich faworytów. W realiach Wikipedii matraquage polega na przykład na tym, że lokalny patriota / miłośnik zespołu muzycznego / fan animowanego serialu / wielbiciel książki – zamiast zawrzeć treść w adekwatnych do treści ramach jednego czy kilku artykułów, tworzy seryjnie mikroartykuły – o poszczególnych ulicach miasteczka / o poszczególnych utworach zespołu / o odcinkach i bohaterach serialu, następnie powołuje do życia liczne kategorie i szablony. Pozorowany przyrost wiedzy.