Wikipedia:Transkrypcja sanskrytu

Ta strona jest dotychczas nieprzyjętą propozycją zalecenia edycyjnego. Może ona zostać w każdej chwili zmieniona, dopóki nie zostanie osiągnięty konsensus. Nie należy jakichkolwiek odniesień do tej strony opisywać jako zawierającej przyjęte reguły lub zalecenia.

Wprowadzenie

Formę zlatynizowaną wyrazów zapisanych w obcych alfabetach można tworzyć na trzy sposoby, stosując się do:

zasad transliteracji ( tzw. transkrypcji naukowej, umożliwiajacej odtworzenie oryginalnego zapisu - retransliterację )
zasad transkrypcji ( tzw. transkrypcji spolszczonej, oddającej głoski a nie litery i zorientowanej wprost na odbiorcę posługującego się językiem polskim )
usankcjonowanego zwyczaju językowego.

Zalecenia ogólne

W przypadku słów użytych w treści a pochodzących z języków zapisywanych pismem alfabetem dewanagari w polskojęzycznej wikipedii stosować należy polską transkrypcję pisma dewanagari.

W przypadku tytułu hasła w początkowej części definicji artykułu, w nawiasie należy podać zapis w dewanagari i jego transliterację oraz kolejno zapis w języku angielskim.

Uwaga: formę nazw geograficznych, imion i nazw własnych opisują inne normatywy Wikipedii.

Transkrypcja sanskrytu

Samogłoski

Grafem	ISO 15919 z 2001	ONZ z 1977	Hunterian	Transliteracja	Polska transkrypcja
अ	a	a	a	a	a
आ	ā	ā	ā, a	ā	a
इ	i	i	i	i	i
ई	ī	ī	ī, i	ī	i
उ	u	u	u	u	u
ऊ	ū	ū	ū	ū	u
ऋ		ṛ	ri	ṛ	ry
ॠ
ए	e	e	e	e	e
ऐ	ai	ai	ai	ai	aj
ओ	o	o	o	o	o
औ	au	au	au	au	au
ऌ				ḷ
ॡ

Spółgłoski

Grafem	ISO 15919 z 2001	ONZ z 1977	Hunterian	Transliteracja	Polska transkrypcja
क	ka	ka	ka	ka	ka
ख	kha	kha	kha	kha	kha
ग	ga	ga	ga	ga	ga
घ	gha	gha	gha	gha	gha
ङ	ṅa	ṅa	nga	ṅ	n
च	ca	ca	ca	ca	ća
छ	cha	cha	cha	cha	ćha
ज	ja	ja	ja	ja	dźa
झ	jha	jha	jha	jha	dźha
ञ	ña	ña	nya	ñ	ńa
ट	ṭa	ṭa	ta	ṭa	ta
ठ	ṭha	ṭha	tha	ṭha	tha
ड	ḍa	ḍa	da	ḍa	da
ढ	ḍha	ḍha	dha	ḍha	dha
ण	ṇa	ṇa	na	ṇa	na
त	ta	ta	ta	ta	ta
थ	tha	tha	tha	tha	tha
द	da	da	da	da	da
ध	dha	dha	dha	dha	dha
न	na	na	na	na	na
प	pa	pa	pa	pa	pa
फ	pha	pha	pha	pha	pha
ब	ba	ba	ba	ba	ba
भ	bha	bha	bha	bha	bha
म	ma	ma	ma	ma	ma
य	ya	ya	ya	ya	ja
र	ra	ra	ra	ra	ra
ल	la	la	la	la	la
व	va	va	wa, va	va	wa
श	śa	sha	sa, sha	śa	śa
ष	ṣa	ṣha	sha	ṣa	sza
स	sa	sa	sa	sa	sa
ह	ha	ha	ha	ha	ha

Inne

Grafem	ISO 15919 z 2001	ONZ z 1977	Hunterian	Transliteracja	Polska transkrypcja
क़	qa	qa	qa	..	ka
ख़	kha	ḳha	kha	..	cha
ग़	ġa	a	ga	..	ga
ज़	za	za	za	..	za
ड़	ṛa	ṙa	ra	..	ra
ढ़	ṛha	ṙha	rha	..	rha
फ़	fa	fa	fa	..	fa

Uwagi i przykłady

SAMOGŁOSKI:

dla oddania w PT litery [ऋ] z dewanagari (samogłoska ṛ , r zgłoskotwórcze) , stosujemy złożenie [ry] .

Przykłady : amryta , Kryszna , prakryti , Prythiwi , ryszi , smryti , Wrytra , Rygweda , mrydanga , Bryhaspati , Nirryti , gryhastha , Manusmryti , Ryta , saptamatryka ,

Wyjątki ( bo złożenia tatpurusza , zasady sandhi ): maharszi , radźarszi, , brahmarszi, saptarszi<

Wyjątki ( bo nazwa geograficzna ) : Vrindavan

dla oddania w PT samogłoski [ऐ] z dewanagari, (dyftong transliterowany jako ai), stosujemy w transkrypcji dwuznak [aj]

Przykłady : जैमिनि → trb. Dźajmini, चैतन्य → trb. Ćajtanja, अद्वैत → trb. adwajta, वैकुंठ → trl. vaikuṇṭha → trb. wajkuntha, trl. Naī Dillī → trb. Naji Dilli , वैश्य → trl. vaiśya → trb. wajśja , trb. śajwasiddhanta

Wyjątki: sanskryt posiada jednak wystąpienia kolejno liter [a] i [i] np. w : widehakaiwalja,

SPÓŁGOSKI:

dla oddania w PT litery [श] z dewanagari, stosujemy [ś] bez względu na pozycję w wyrazie

Przykłady : Śakti, Adi Śankara, Śiwa

Wyjątki ( bo nazwa geograficzna ) : Nashik ( marathi नाशिक → trl. Nāśik , hindi नासिक → trl. Nāsik )

ZBITKI SPÓŁGŁOSKOWE:

dla oddania LIGATURY [ज्ञ] z sanskrytu, stosujemy wersję [dźńa]

Przykłady : trl. ājña → adźńa , [यज्ञ] → trl. yajña → trb. jadźńa , dźńana

PRZYDECHY:

Wdech nosowy (anuswara, anunasika, ćandrabindu) transkrybuje się w PT w odniesieniu do znaku następującego jako:

n (+ ka/kha/ga/gha/na/ )

Przykłady: संन्यास → trb. sannjasa ,

n (+ ta/tha/da/dha/na/ )

Przykłady: trb. śajwasiddhanta

ń (+ ća/ćha/dźa/dźha/ńa/)

n (+ sa/sza/śa)

Przykłady: मीमांसा → trl. mīmāṃsā → trb. mimansa , अहिंसा → ahiṃsā → trb. ahinsa , trb. sanskara

m (+ pa/pha/ba/bha/ma/)

m (+ ya/ra/la/wa/ )

Przykłady: संयम → trl. saṃyama → trb. samjama

n (+ha)

Przykłady: trl. saṃhita → trb. sanhita, trl. narasiṃha → trb. Narasinha,

TRANSKRYPCJA ANGIELSKA:

dla oddania w PT znaku [j] z angielskiej transkrypcji stosujemy [dź].

Przykłady : ang. jiva → trb. dźiwa, ang. jyoti → trb. dźjoti, ang. ji → trb. dźi , ang. Shivaji → trb. Śiwadźi

dla oddania w PT znaku [c] z angielskiej transkrypcji stosujemy [ć]. Dwuznak [cz] nie jest stosowany w PT !

Przykłady :trb. ćakra , Ćandra ,Ćamunda , Ćajtanja

Bibliografia

Słowo wstępne / II.Terminologia i zapis wyrazów indyjskich / 1a Transkrypcja wyrazów sanskryckich (oraz nowoindyjskich). W: Słownik mitologii hinduskiej. Ługowski A.(red.nauk.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1994, s. 9-10, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.
Joanna Jurewicz. Projekt polskiej transkrypcji wyrazów sanskryckich i omówienie związanych z tym problemów. [Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa „Studia Indologiczne”]. 5 (1), 1998. Marek Mejor – redakcja naukowa. Warszawa: Instytut Orientalistyczny Uniwersytet Warszawski. ISSN 1232-4663.

Zobacz też