Wojna persko-turecka (1603–1618)
| Wojny persko-tureckie | |||
 Mapa pokazuje straty Imperium Osmańskiego w Azerbejdżanie i na Kaukazie podczas wojny persko-tureckiej 1603-1618 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
persko-tureckie spory terytorialne | ||
| Wynik |
Turcja utraciła irański Azerbejdżan, wschodni Kurdystan i dużą część Lorestanu | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wojna persko-turecka 1603-1618 – jeden z serii konfliktów zbrojnych pomiędzy imperium osmańskim oraz Persją rządzoną przez Safawidów. W okresie wojny na czele Turków na początku stał sułtan Ahmed I, a potem Mustafa I. W Persji natomiast władał szach Abbas I Wielki.
Przyczyny
[edytuj | edytuj kod]Persja za Abbasa Wielkiego przeszła wiele reform dotyczących wojska oraz administracji. Wyciszyła też bunty poddanych oraz pokonała wrogów ze Wschodu. Turcja była wyczerpana wojnami toczonymi w Europie, czyli z Austrią oraz Michałem Walecznym. Silne były też perskie dążenie do odwetu po klęsce z 1590 roku.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy etap (1603-1612)
[edytuj | edytuj kod]Działania prowadzone w ślimaczym tempie nie wróżyły nic dobrego. Wojna zapowiadała się na lata. W okresie między 1603 a 1607 rokiem Persowie odnieśli kilka zwycięstw. Odbili znaczną część tego, co Turcja zabrała im podczas ostatniej wojny. Wojska Abbasa zajęły Loristan, Azerbejdżan, przyłączyły ponownie wschodnią Armenię i fragment Kurdystanu. Persom sprzyjało wiele czynników:
- wyczerpanie Wysokiej Porty,
- w konsekwencji, obniżenie wartości bojowej wojsk tureckich,
- demoralizacja wojska i przypadki dezerterowania na stronę perską,
- brak zainteresowania władz Stambułu w przebiegu wojny,
- silne powstanie, tzw. dźalali, w Anatolii.
Po kilku latach walk, strony konfliktu doszły do porozumienia. Ogłoszono zawieszenie broni w 1611 roku[2], a w 1612 zawarto pokój w Stambule[3].
Drugi etap (1616-1618)
[edytuj | edytuj kod]Turcja zerwała pokój w 1616 roku[3] lub Persja w 1617[2]. Zakończono ją pokojem w Seravie w 1618 roku.
Skutki
[edytuj | edytuj kod]Na mocy pokoju w Stambule z 1612 Persowie uzyskali obszary, które zdobyli w toku działań wojennych. W zamian wzięli na siebie obowiązek płacenia pokonanej stronie konfliktu haraczu w formie 60 ton[3] lub 200 bel[2] jedwabiu w stanie surowym. Formalnie, ale tylko formalnie, nie był to haracz, a rekompensata za utracone przez Turcję ziemie, gdzie hodowano jedwabniki. Podpisany krótko potem pokój w Sarawie z 1618 roku zmienił nieco status quo ante bellum. Zmniejszono Persom haracz o połowę, a dotychczasowe granice zostały utrzymane. Nieoczekiwanym skutkiem zakończenia wojny na Bliskim Wschodzie była możliwość rozpętania przez Portę wojny z Rzecząpospolitą Obojga Narodów w 1620 roku. Osmanowie hołdowali bowiem zasadzie walki tylko na jednym froncie.
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Jan Reychman, Historia Turcji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1973, s. 95-96.
- Bogdan Składanek, Historia Persji, tom III, wydawnictwo akademickie DIALOG, Warszawa 2007, s. 55.
