Wyżniany
Na mapach: 
49°48′22″N 24°24′55″E/49,806111 24,415278
49°48′22″N 24°24′55″E/49,806111 24,415278 Kościół pw. św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Powierzchnia |
1,66 km² |
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+380 3265 |
| Kod pocztowy |
80724 |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°48′22″N 24°24′55″E/49,806111 24,415278
| |
Wyżniany (ukr. Вижняни) – wieś na Ukrainie w rejonie złoczowskim obwodu lwowskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś wzmiankowano pierwszy raz w końcu XIV wieku. W XVI wieku przy kościele powstała szkoła parafialna. Pod koniec XIX w. wieś w powiecie przemyślańskim[1]. Do II wojny światowej własność rodu Potockich. Do 1945 roku 75% mieszkańców stanowili Polacy.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca w Wyżnianach polska rodzina Bezruczków dostarczała żywność żydowskiej rodzinie Gesundów, która ukrywała się w pobliskich Glinianach, za co w 1991 roku Instytut Jad Waszem uhonorował tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Mikołaja i Katarzynę Bezruczków oraz ich córkę Jadwigę Pac z d. Bezruczko[2].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. św. Mikołaja ufundowany około 1400 roku przez polskich szlachciców Jana i Małgorzatę Klusów jest jednym z najstarszych na ziemi lwowskiej. Z okresu średniowiecza zachowało się prezbiterium, zakrystia (dawna kruchta) i gotycki portal. W 1648 kościół spalili Kozacy. Odbudowano go w 1651. W połowie XVIII wieku biskup Jan Samuel Ożga odnowił kościół. W latach 1927–1929 dobudowano neobarokową nawę według projektu architekta Bronisława Wiktora zmieniając orientację świątyni. We wnętrzu zachowało się wyposażenie barokowe z XVIII w. Po wypędzeniu polskich parafian w 1948 roku kościół został zamieniony na kołchozowy magazyn przez władzę bolszewicką. W 1995 grupa krakowskich studentów historii sztuki inwentaryzowała kościół, całkowicie wyposażony, co było rzadkością, wciąż jeszcze funkcjonujący jako magazyn zbożowy. Konfesjonały ustawione na ołtarzu, by było miejsce na zboże, ale w głównym retabulum, jak i w bocznych, nadal stały rzeźby i wisiały obrazy. Jeden z nich pełnił tylko funkcje zasuwy, a pod nią był obraz Matki Boskiej w typie Salus Populi Romani, idealnie zachowany, w bogato pozłoconej drewnianej sukience kontrastującej z purpurowym zetlałym aksamitem, którym obita była nisza z płótnem. Studenci dokładnie opisali i sfotografowali kościół i obraz. Kilka lat później w kościele nie było już ani rzeźb, ani obrazów[3].
- cmentarz z neogotyckim nagrobkiem
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 184.
- ↑ Bezruczko Mikołaj & Katarzyna ; Daughter: Pac Jadwiga (Bezruczko). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-02]. (ang.).
- ↑ Manula Kalicka. Dzieci Pana Samochodzika. „Polityka”. 17 marca 2011.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wyżniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 164.
- Вижняни (Wyżniany) na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
- Wawrzyniec Puchalski: Drobne dzieje Wyżnian (1917) w bibliotece Polona