Wyspa Aptekarska
 Widok na Wyspę Aptekarską i Ogród Botaniczny | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Obwód | |
| Akwen | |
| Powierzchnia |
2 km² |
Położenie na mapie Petersburga  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 59°58′23″N 30°18′36″E/59,973056 30,310000 | |
Wyspa Aptekarska[1][2] (ros. Аптекарский остров – Aptiekarskij ostrow) – wyspa w delcie Newy, o powierzchni ok. 200 hektarów. Jedna z wysp objętych zabudową miejską Petersburga.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wyspa położona jest na północ od Wyspy Piotrogrodzkiej, historycznie przynależała do Dzielnicy Petersburskiej (następnie Piotrogrodzkiej). Oblewają ją wody Karpowki (od południa), Wielkiej Newki (od wschodu i od północy) oraz Małej Newki (od północy i od zachodu)[3]. Mała Newka oddziela Wyspę Aptekarską od Wyspy Kamiennej oraz Wyspy Kriestowskiej.
Historia zabudowy
[edytuj | edytuj kod]Ludność fińska, zamieszkująca wyspę przed budową Petersburga, nazywała ją Wyspą Kruków (Korppisaari)[4].
W 1714 r., a być może już w 1713 r., na wyspie został utworzony Ogród Aptekarski administrowany przez Prikaz Aptekarski. Ogród ten miał służyć przede wszystkim uprawie roślin użytecznych w medycynie, na potrzeby armii[5][6]. W 1823 r. ogród oficjalnie przemianowano na Cesarski Ogród Botaniczny[7]. Od pierwszej nazwy ogrodu pochodzi również rosyjska nazwa wyspy[3]. Wyspa była ponadto miejscem carskich polowań[2].
Wokół ogrodu, położonego w widłach Karpowki i Małej Newki, rozwijała się osada, w której mieszkali ludzie pracujący dla Prikazu Aptekarskiego. Na początku XIX w. na wyspie rozwijało się głównie budownictwo rekreacyjne i letniskowe (dacze)[3]. Na przełomie XIX i XX w. w zachodniej części wyspy zaczęły powstawać obiekty przemysłowe, natomiast w pozostałych częściach wyspy, poza ogrodem botanicznym, działki zajmowane wcześniej przez dacze zostały zabudowane kamienicami czynszowymi[3]. Ostatnie drewniane budynki z XIX w., jakie pozostały po tym czasie na wyspie, zostały rozebrane na opał podczas blokady Leningradu[3]. Główną arterią wyspy stał się Prospekt Kamiennoostrowski. W 1900 r. na Wyspie Aptekarskiej powstał Instytut Medycyny Eksperymentalnej, zaś w 1903 r. Instytut Elektrotechniczny[3]. Z kolei w latach 1900-1903 na brzegu Karpowki z inicjatywy Jana Kronsztadzkiego, jednego z najsłynniejszych kapłanów prawosławnych swojej epoki, wzniesiono żeński monaster św. Jana[8].
W 1906 r. na wyspie doszło do zamachu na premiera Piotra Stołypina – eserowcy-maksymaliści[9] rzucili bomby do wnętrza daczy premiera, zabijając trzydzieści obecnych na miejscu osób (sam Stołypin przeżył)[1].
W latach 20 i 30. XX w. na wyspie rozwijał się przemysł – dawne prywatne przedsiębiorstwa zostały znacjonalizowane i przekształcone w fabryki „Krasnogwardiejec”, „Leninskaja iskra” i „Elektrik”[3]. Wzniesiono również dom mieszkalny dla funkcjonariuszy partyjnych (dom Lensowietu) na nabrzeżu Karpowki pod nr 13. Po II wojnie światowej na wyspie zbudowano Pałac Młodzieży oraz wytyczono Prospekt Medyków[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J. Miles, Petersburg, s. 368.
- ↑ a b M. Wilk, Petersburg, s. 42.
- ↑ a b c d e f g h red. B. Piotrowski i in., Pietierburg..., s. 63.
- ↑ L. Bazylow, Polacy w Petersburgu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa 1984, s. 21.
- ↑ O. Stapf, The Imperial Botanic Garden of Peter the Great at St. Petersburg, w: Bulletin of Miscellaneous Information (Royal Gardens, Kew), Vol. 1913, No. 7 (1913), s. 244.
- ↑ Botsad-spb.com: Ботанический сад: История. [dostęp 2013-11-22]. (ros.).
- ↑ O. Stapf, The Imperial Botanic Garden of Peter the Great at St. Petersburg, w: Bulletin of Miscellaneous Information (Royal Gardens, Kew), Vol. 1913, No. 7 (1913), s. 245.
- ↑ История обители [online], Иоанновский ставропигиальный женский монастырь | Официальный сайт Иоанновского монастыря в Санкт-Петербурге, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2021-08-15] (ang.).
- ↑ M. Wilk, Petersburg, s. 213.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7.
- red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel'stwo Bol'szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1.
- M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7.