Xia Peisu
 Xia Peisu na kampusie Uniwersytecie Chongqing Jiaotong, 1946 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
Xia Peisu (chiń. 夏培肃; ur. 28 lipca 1923 w Chonqqing, zm. 27 sierpnia 2014 w Pekinie) – chińska informatyczka i pedagożka znana z pionierskich badań w dziedzinie informatyki i technologii[1][2][3]. Twórczyni Modelu 107, pierwszego w Chinach elektronicznego komputera cyfrowego ogólnego przeznaczenia. Jest nazywana „matką informatyki w Chinach”. Ona i jej mąż Yang Liming zostali wybrani akademikami Chińskiej Akademii Nauk w 1991 roku[3]. W 2010 roku została uhonorowana inauguracyjną nagrodą Chińskiej Federacji Komputerowej za całokształt osiągnięć.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Xia Peisu ukończyła studia na Wydziale Elektrotechniki Narodowego Centralnego Uniwersytetu w 1945 r., a następnie kontynuowała studia w Instytucie Telekomunikacji na National Chiao Tung University w latach 1945–1947[2].
W 1947 r. wyjechała do Wielkiej Brytanii[2]. Obroniła doktorat na Uniwersytecie Edynburskim[4].
Członkini pierwszego zespołu badawczego zajmującego się komputerami elektronicznymi w Chinach[2]. Była pracownikiem naukowym w Instytucie Badań Technologii Komputerowych Chińskiej Akademii Nauk[4]. W latach pięćdziesiątych XX wieku Xia zaprojektowała i z powodzeniem wyprodukowała pierwszy uniwersalny elektroniczny komputer cyfrowy[4]. Dziesięć lat później dokonała systematycznych i twórczych osiągnięć w badaniach i projektowaniu szybkich komputerów[4].
Była również odpowiedzialna za opracowanie szybkiego procesora wektorowego, który dziesięciokrotnie przyspieszył przetwarzanie danych sejsmicznych podczas poszukiwań ropy naftowej[4]. Szybkość działania procesora wektorowego zaprojektowanego w oparciu o tę zasadę była pięciokrotnie wyższa niż innych procesorów obecnych w kraju[4]. Xia była również odpowiedzialna za zaprojektowanie i pomyślny rozwój wielu komputerów równoległych różnych typów[4]. Wprowadzone przez nią chińskie tłumaczenia wielu terminologii i pojęć dotyczących komputerów są nadal w użyciu[2].
Została wybrana do Chińskiej Akademii Nauk w 1991 roku[4]. W 1985 roku otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Heriot-Watt[2].
Zmarła w wieku 91 lat w Szpitalu Przyjaźni Chińsko-Japońskiej w Pekinie[2].
Od 2015 roku Chińska Federacja Komputerowa przyznaje corocznie nagrodę Xie-Peisu naukowczyniom i inżynierkom za ich „wybitny wkład i osiągnięcia w dziedzinie informatyki, inżynierii, edukacji i przemysłu”[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lily Xiao Hong Lee, A.D. Stefanowska, Sue Wiles, Biographical Dictionary of Chinese Women, M.E. Sharpe, 1998, ISBN 978-0-7656-0798-0 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Obituary of Academician XIA Peisu (1923-2014) [online], english.ict.cas.cn [dostęp 2021-03-04].
- ↑ a b Xia Peisu: The Mother of Computer Science in China – All China Women’s Federation [online], web.archive.org, 8 października 2019 [dostęp 2021-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-08].
- ↑ a b c d e f g h China Vitae: Biography of Xia Peisu [online], www.chinavitae.com [dostęp 2021-03-04].
- ↑ Leila McNeill, The computer pioneer who built modern China [online], www.bbc.com [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ CCF Awards-中国计算机学会 [online], www.ccf.org.cn [dostęp 2021-03-04].