Zamek w Złocieńcu
53°32′08″N 16°00′24″E/53,535556 16,006667 nr rej. 18 z 4.07.1954[1]
| |
 Zamek w Złocieńcu po rozbudowie w 1906 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
koniec XIII wieku |
| Ważniejsze przebudowy |
XVIII-XX wiek |
| Zniszczono |
1976 |
Położenie na mapie Złocieńca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu drawskiego  | |
Położenie na mapie gminy Złocieniec  | |
| 53°32′08″N 16°00′24″E/53,535556 16,006667
| |
Zamek w Złocieńcu (dawniej niem. Falkenburg) – ruiny zamku w Złocieńcu położone na skarpie, nad Drawą.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na początku XIV wieku Ludolf I Starszy von Wedel otrzymał od margrabiego brandenburskiego ziemię nad rzeką Drawą, gdzie wybudował, początkowo skromny, warowny zamek na regularnej podstawie o wymiarach 36m x 36 m. Pierwotnie twierdza była niewielką jednopiętrową budowlą z wieżą. Właściciel mógł dysponować zaledwie jednym pomieszczeniem. Zamek oddzielała fosa od osady, a później miasta, które aż do połowy XIX wieku należało do właścicieli zamku.
Badania archeologiczne wykazały, że zamkowe piwnice stanowią najstarszy element budowli i pochodzą z pierwszej połowy XIV wieku. Stara legenda głosiła, że zamek zbudowano na miejscu słowiańskiego grodziska. Badania archeologiczne nie potwierdzają tego faktu.
Według Zbigniewa Radackiego[2] synowie Ludolfa I: Hasso i Luedeke dokonali pierwszej znaczącej rozbudowy zamku. Przebudowali skrzydło mieszkalne, która położone było wzdłuż południowego muru osłonowego. Powstały dwa równoległe budynki mieszkalne, które mogły być przeznaczone dla dwóch braci. W 1389 r. zamek został spalony przez Krzyżaków, którzy uwalniali porwanego księcia Wilhelma z Geldrii, a potem odbudowany.
Powstanie skrzydła południowego Z. Radacki przypisuje działalności Henryka von Borcke, który w 1470 roku przejął znaczną część zamku.
Najstarszy wizerunek zamku przedstawiony został na miedziorycie Meriana z 1652 roku. Była to już renesansowa budowla. Zamek posiadał wtedy dwa skrzydła północne i południowe, które oddzielał wąski dziedziniec. Wieża zamkowa została wtopiona w fasadę południowego skrzydła i była niemal równa z kalenicami obu skrzydeł. Przebudowa w stylu renesansowym miała miejsce około 1600 roku. Wybito wówczas okna w murach osłonowych, co zapoczątkowało proces zatracania charakteru obronnego budowli. Wieżę zwieńczono renesansowym hełmem[3].
Zasadniczą przebudowę zamku w drugiej połowie XVII wieku zrealizował miłośnik zamku w Heidelbergu – Caspar von Borcke. Caspar przekształcił zamek w imponujący renesansowy pałac. W jednym z pomieszczeń północnego skrzydła urządził wspaniałą salę rycerską. Caspar zlikwidował średniowieczny układ przestrzenny zamku. Zburzono skrzydło południowe i wieżę. Kolejne, niewielkie przebudowy realizowano w latach: 1700, 1780, 1854. Podczas ostatniej zastąpiono stary drewniany most solidnym kamiennym, natomiast zamkową fosę przekształcono w park.
W 1823 r. umarł ostatni złocieniecki von Borcke. Zamek ostatecznie przeszedł w ręce Bernharda von Mellenthina, który za dzielność okazaną na wojnie z Danią w 1864 roku otrzymał armatę od cesarza Wilhelma I. Działo to było charakterystyczną ozdobą dziedzińca aż do lat czterdziestych XX stulecia, kiedy zostało zabrane w niewiadome miejsce przez pluton polskich żołnierzy. Bernhard umarł bezdzietnie, a zamek odziedziczył Vitilo von Griesheim, a później jego syn Kurt.
W 1906 roku Kurt von Griesheim przygotowując się do wizyty cesarskiego syna Eitela Friedricha dokonał gruntownej przebudowy zamku. Prace wykonał mistrz budowlany z Kalisza - Willi Witchow. Podwyższono wieżę do wysokości sześciu pięter i zakończono ją efektownym hełmem. Pomieszczenia po obu stronach wieży otrzymały tak zwane mansardy, renowacji poddano także wnętrze budowli.
II wojnę światową zamek przetrwał w nienaruszonym stanie. Został opuszczony i przez dziesiątki lat nie zagospodarowany. Brak opieki nad zabytkiem spowodował jego rozgrabienie i zniszczenie. Zachowały się jedynie gotyckie piwnice z XIII w. oraz park zamkowy z aleją wiązów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2020-12-02].
- ↑ Z. Radacki, Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, PWN, Warszawa 1976, s. 190
- ↑ Z. Radacki, Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, PWN, Warszawa 1976, s. 196-197
- ↑ Miejscowości Pojezierza Drawskiego. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-30)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Leszczełowski, "Tropami złocienieckiej historii", wydanie specjalne tygodnika "Pojezierze Drawskie", sierpień 2006, Drawsko Pomorskie, P.H.U. IW-MAG PRESS Mariusz Nagórski, 2006