Armata
Armata – działo o bliskim płaskiemu torze lotu pocisku, służące do ostrzeliwania celów będących na linii pola widzenia.
- Dawniej:
Wynaleziona przed 1280 rokiem w Chinach w postaci metalowej rury (lufy), wyrzucającej pociski w stronę wroga za pomocą prochu strzelniczego. W Europie znana od 1326 jako bombarda. Pierwszą pewną informacją o wykorzystaniu armat w polu jest wzmianka o ich użyciu przez Anglików 26 sierpnia 1346 r. w Bitwie pod Crécy.
Z armat wyodrębniły się:
- broń ręczna (aktualnie nie zaliczana do armat):
- działa:
- haubica
- współczesne armaty, np. armata wz. 02/26
- granatniki np. granatnik wz. 1936
- moździerze
Najpotężniejszymi pod względem kalibru działami były: okrętowe (np. japońskie pancerniki „Yamato” i „Musashi” miały działa kalibru 460 mm), kolejowe (np. niemiecka Dora miała kaliber 800 mm) i obrony wybrzeża (były to najczęściej działa kolejowe lub okrętowe zamontowane na wybrzeżu). Historycznie największy kaliber posiada nie działo „Car Puszka” z 1586 r., przechowywane do dziś na Kremlu moskiewskim (890 mm), lecz amerykańskie działo doświadczalne Little David (zwane w niektórych źródłach moździerzem) o kalibrze 914 mm.
Obecnie działa kalibru ponad 240 mm są wielką rzadkością. W praktyce najczęściej stosuje się działa o kalibrze do 155 mm (na lądzie) oraz do 130 mm (na okrętach).
Typowa armata współczesna składa się z następujących elementów:
- lufy,
- hamulca wylotowego,
- łoża (łoże górne i łoże dolne),
- mechanizmu podniesieniowego i kierunkowego,
- kołyski,
- zamka,
- tylca (tylko w małokalibrowych armatach automatycznych),
- oporopowrotnika.
Niektóre armaty posiadają również przedmuchiwacz lufy (najczęściej eżektorowy, rzadziej na sprężone powietrze).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gradowski i Żygulski 1994 ↓, s. 106.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1994. ISBN 83-01-12390-7.
