Zanokcica północna

Zanokcica północna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	zanokcicowate
Rodzaj	zanokcica
Gatunek	zanokcica północna
	Nazwa systematyczna
	Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.; Deutschl. Fl. 2: 12–13 1795.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zanokcica północna (Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.) – gatunek paproci należący do rodziny zanokcicowatych (Aspleniaceae). Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej^[4]. W Polsce rośnie najczęściej na Śląsku i w Górach Świętokrzyskich, w górach wysokich dość rzadko.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina trwała o wysokości od 10 do 20 cm.
Liście: Zimotrwałe, w zarysie podługowate o blaszce rozwidlonej, pojedynczo lub dwukrotnie pierzastodzielne, z nielicznymi odcinkami klinowato lancetowatymi, o 2–5 ząbkach na szczycie.
Zarodnie: Kupki zarodni podługowate, w końcu pokrywające całą dolną powierzchnię odcinków liścia.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Zarodnikuje od lipca do sierpnia. Rośnie w szczelinach skał i murów (nie może być wapieni).
Fitosocjologia: Gatunek charakterystyczny rzędu Androsacetalia vandellii^[5].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 144^[6].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Gatunek został umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako narażony na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V, VU)^[7]^[8]^[9]. Od 2014 roku podlega w Polsce ochronie częściowej. Wprowadzone w rozporządzeniu zakazy dotyczą dziko występujących roślin i obejmują także gospodarkę rolną, leśną i rybacką^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .
↑ Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2014-01-24].
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Asplenium septentrionale na Flora of China [dostęp 2014-01-24].
↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1973.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .

[tpl-3] Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).

[linnaeus-4] Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2014-01-24].

[matuszkiewicz-5] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[efloras-6] Asplenium septentrionale na Flora of China [dostęp 2014-01-24].

[redlist-7] Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[rozp2014-10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]