Zapora Horní Bečva
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Prehrada_Horni_Becva.jpg/240px-Prehrada_Horni_Becva.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Horn%C3%AD_Be%C4%8Dva%2C_vodn%C3%AD_n%C3%A1dr%C5%BE_%282016-07-05%3B_01%29.jpg/240px-Horn%C3%AD_Be%C4%8Dva%2C_vodn%C3%AD_n%C3%A1dr%C5%BE_%282016-07-05%3B_01%29.jpg)
Zapora Horní Bečva – zapora wodna na Morawach, we wschodnich Czechach, wybudowana na rzece Dolna Beczwa. Dzięki niej powstał zbiornik Horní Bečva.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Zaporę zbudowano na 32,10 km rzeki, ok. 2,5 km powyżej centrum miejscowości Horní Bečva[1] w powiecie Vsetín. Leży w górnej części dość szerokiej doliny, jaką tworzy Dolna Beczwa, określanej jako Rów Rożnowski (czes. Rožnovská brázda), ograniczonej od północy przez Beskid Morawsko-Śląski a od południa przez Góry Wsetyńskie. Miejsce, w którym wzniesiono zaporę, położone na wysokości ok. 550 m n.p.m., ograniczają z obu stron wzniesienia o wysokości 620-640 m n.p.m.[2] Posadowienie zapory w tym miejscu było poprzedzone rozpoznaniem geologicznym terenu. Wybrano miejsce, w którym nie stwierdzono większych uskoków, pęknięć itp. deformacji tektonicznych podłoża, zbudowanego tu z fliszu karpackiego[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Plany budowy zbiornika zaporowego na Dolnej Beczwie powstały w latach międzywojennych, po serii powodzi jakie nawiedziły ten region w latach 20. XX w. Zbiornik miał ograniczyć niebezpieczeństwo powodzi w dolnym biegu rzeki, a potencjalnie – zapewnić także część wody dla planowanego od przełomu wieków kanału Odra - Dunaj. Budowę zapory rozpoczęto w roku 1933. Sypanie wału zapory ukończono w roku 1937. Ze względu na II wojnę światową dalsze prace przedłużyły się: wstępne oddanie obiektu do eksploatacji miało miejsce w 1944 r., a całość ukończono ostatecznie dopiero w roku 1947[3].
Charakterystyka techniczna[edytuj | edytuj kod]
Zapora ziemna, wybudowana na fragmencie łuku o promieniu 220 m. Rdzeń z przesortowanego materiału gliniastego, który jednocześnie tworzy uszczelnienie wału. Od strony górnej wody zapora jest obmurowana kamieniem. Od strony powietrznej została obsypana materiałem ziemnym niesortowanym, podpartym obudową kamienną oraz obłożona darnią, a następnie dosiewana trawą. W budowie wykorzystano prawie wyłącznie miejscowe materiały: glina pochodziła z kilku wykopów na terenie przyszłego zbiornika, kamień wydobywano w lokalnych kamieniołomach, a lepszej jakości sprowadzano z doliny na stokach nieodległej Kněhyni[3].
Urządzenia wylotowe i poboru wody znajdują się w jednym budynku wieży, usytuowanym w zbiorniku ok. 20 m od zapory (ostatnio przebudowanym). Mieszczą się w niej wszystkie zespoły urządzeń spustowych, a także mała elektrownia wodna z turbiną o mocy ok. 16 kW. Na wieżę można dostać się kładką z korony wału. Upusty wody i spust wody z turbiny prowadzą do korytarza odwadniającego pod korpusem zapory w kształcie podkowy, o szerokości 3,0 m i wysokości 2,5 m. Korytarz ma długość 73 m i prowadzi do małego zbiornika wyrównawczego usytuowanego tuż poniżej zapory[3].
Długość korony wynosi 250 m, szerokość – 5 m. Wysokość wału zapory nad dnem: 13,70 m. Korona zapory leży na wysokości 564,60 m n.p.m. Posiada upusty rurowe 2 × Φ 1000 mm (zapewniające przepływ 2 × 11,3 m3/s przy maksymalnej wysokości lustra wody w zbiorniku) oraz upust kanalizacyjny Φ 200 mm, (zapewniający przepływ 0,185 m3/s przy minimalnej wysokości wody). Na wysokości 562,10 m n.p.m. zapora posiada górny, otwarty przelew awaryjny o wymiarach 1 m × 30,8 m, który zapewnia przepływ rzędu 96 m3/s[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ota Anders, Miloslav Baláš, Jaroslav Bača, Antonín Bendl i in.: Beskydy. Turisctický průvodce ČSSR. Svazek 8. wyd. Olympia, Praha 1982, s. 236-237
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2023-11-29].
- ↑ a b c d e VD Horní Bečva na stronie "Povodí Moravy". [dostęp 2023-11-29].