Zaporoska Elektrownia Jądrowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zaporoska Elektrownia Jądrowa
Запорізька атомна електростанція
Ilustracja
Elektrownia w Enerhodarze widziana z przeciwległego brzegu Zbiornika Kachowskiego w Nikopolu (2009)
Państwo

 Ukraina

Status

Aktywna

Operator

Energoatom

Liczba bloków energetycznych

6

Kluczowe daty
Rozpoczęcie budowy

1 kwietnia 1981

Włączenie do sieci

10 grudnia 1984

Położenie na mapie obwodu zaporoskiego
Mapa konturowa obwodu zaporoskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zaporoska Elektrownia Jądrowa”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zaporoska Elektrownia Jądrowa”
Ziemia47°30′43,20″N 34°35′09,59″E/47,512000 34,585997
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zaporoska Elektrownia Jądrowa (ukr. Запорізька атомна електростанція) – elektrownia jądrowa na Ukrainie, w Enerhodarze, nad Zbiornikiem Kachowskim, wybudowana w latach 1981–1989; największa elektrownia jądrowa w Europie[1]. Dysponuje sześcioma reaktorami typu WWER–1000/320 o mocy 950 MWe każdy[2]. W 2020 roku pokrywała 20% ukraińskiego zapotrzebowania na energię elektryczną, co stanowiło 47% energii dostarczonej przez ukraińskie elektrownie jądrowe[3]. Właścicielem i operatorem elektrowni jest ukraińskie przedsiębiorstwo państwowe Energoatom[4].

Elektrownia obejmuje teren o powierzchni 104,7 hektarów[5]. Na jej terenie znajduje się suche składowisko zużytego paliwa jądrowego[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Budowa elektrowni rozpoczęła się w 1981 roku. Pięć pierwszych reaktorów uruchomiano rok po roku w latach 1984–1989, ostatni blok w roku 1995[2]. Za projekt odpowiadał Atomenergoprojekt. Reaktory zbudowały Izhorskie Zawody, na zlecenie Ministerstwa Budowy Maszyn Ciężkich (dzisiejszy Atomstroyexport). Turbiny parowe dostarczył Charkowski Turbinny Zawod, dzisiejszy Turboatom[5]

W 2004 roku na terenie elektrowni powstało suche składowisko paliwa jądrowego[5]. W 2007 elektrownię wyposażono w system automatycznej kontroli radiacyjnej, zainstalowany przez amerykańsko-ukraińskie joint venture Westron[5].

28 listopada 2014 roku doszło do usterki instalacji elektrycznej w hali turbin III bloku, wskutek której nastąpiło wyłączenie bloku elektrowni. 5 grudnia 2014 roku, po usunięciu usterki, wznowiono normalną pracę bloku[6]. W Międzynarodowej Skali Zdarzeń Jądrowych i Radiologicznych zdarzenie zostało sklasyfikowane na poziomie 0 – „bez znaczenia dla bezpieczeństwa”[7]. O awarii poinformował publicznie 3 grudnia roku 2014 premier Ukrainy – Arsenij Jaceniuk.

W latach 2016–2021 reaktory elektrowni, które przekroczyły 30 lat eksploatacji, przeszły testy uzyskując pozwolenie na kolejnych 10 lat pracy[2].

We wrześniu 2017 Energoatom podpisał umowę z Westinghouse na dostawę i montaż nowych instrumentów pomiarowych[8].

W listopadzie 2020 ukończono budowę czwartej linii wysokiego napięcia (750kV) łączącą elektrownię z podstacją Kachówka, będącej ważnym punktem sychronizacji ukraińskiej sieci elektroenergetycznej z siecią europejską[5].

Od 2021 rozważano rozbudowę elektrowni o reaktory AP1000 firmy Westinghouse[8].

Rosyjska inwazja[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: Inwazja Rosji na Ukrainę.

27 lutego wojska rosyjskie wkroczyły do Enerhodaru[9], nie zajmując jeszcze terenu elektrowni[10]. 1 marca doszło do starć pomiędzy ukraińską Gwardią Narodową wspieraną przez oddziały Sił Zbrojnych z oddziałami rosyjskimi. 1 i 2 marca mieszkańcy Enerhodaru zorganizowali protesty by zatrzymać przejazd kolumny wojsk rosyjskich[11][12].

Tego dnia na jakiś czas stracono łączność z automatycznymi stacjami nadzoru radiologicznego w Zaporoskiej i Południowoukraińskiej elektrowni jądrowej, ale SNRIU (ukraiński Państwowy Inspektorat Nadzoru Jądrowego) poinfromował, że było to spowodowane usterką techniczną niezwiązaną z obecnością wojsk rosyjskich.[13]

3 marca do miasta wjechał rosyjski konwój składający się z około 100 jednostek ciężkiego sprzętu. Rosyjskie wojska podjęły próbę zajęcia elektrowni jądrowej. W nocy z 3 na 4 marca 2022 r. wojska rosyjskie ostrzelały elektrownie jądrowe. W budynku szkoleniowym EJ wybuchł pożar. Pożar został ugaszony, ale ranne zostały 2 osoby[14][15]. Personal ukraiński przekazał, że nie zostały uszkodzone żadne instalacje kluczowe. Nie zanotowano też wzrostu promieniowania. W odpowiedzi na działania zbrojne na terenie elektrowni IAEA uruchomiła centrum zarządzania kryzysowego.[16]

Zajęcie elektrowni strona ukraińska potwierdziła w nocy z 3 na 4 marca. W tym czasie blok nr 1 był wyłączony z uwagi na planowy przegląd. Bloki nr 2 i 3 został wyłączone w sposób kontrolowany. Blok nr 4 pracował na 60% mocy nominalnej a blok nr 5 i 6 pracowały w trybie rezerwy.[15]

4 marca teren Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej zajęli Rosjanie[17]. Zebrali kierownictwo elektrowni atomowej i oświadczyli, że elektrownia jest teraz własnością Rosatomu[18].

Po zdobyciu elektrowni niewybuchy zostały zdetonowane przez Rosjan bezpośrednio na jej terenie. Rozkaz strzelania do elektrowni atomowej i wysadzenia amunicji wydał generał dywizji Rosgwardii Aleksandr Dombrowski[19].

Oficjalnie o zajęciu terenu elektrowni Rosja powiadomiła IAEA już 1 marca. W zawiadomieniu wystosowanym przez Stałą Misję Federacji Rosjskiej przy Organizacjach Międzynarodowych w Wiedniu podano, że siły zbrojne przejęły kontrolę nad terenem ukraińskiej elektrowni. W piśmie zaznaczono, że personel pracuje normalnie a poziomy promieniowania pozostają w normie.[20]

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej starała się monitorować sytuację w elektrowni od początku pełnoskalowej inwazji. Na dzień 24 lutego 2022 strona ukraińska informowała, że stan elektrowni pozostaje bezpieczny. Agencja przypomniała, że „każdy zbrojny atak na i groźby wobec pokojowym instalacjom jądrowym stanowią naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych, prawa międzynarodowego, i statutu Agencji”[21].

Reaktory[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie bloki wykorzystywała lekkowodne reaktory wodno-ciśnieniowe WWEE-1000 w wersji W-320[5]. Bloki elektryczne wykorzystywały turbiny K-1000-60/1500-2 z generatorami TWW-1000-4[5].

Do symulacji pracy reaktorów wykorzystywano oprogramowanie BEACON firmy Westinghouse[5].

Elektrownia była włączona w sieci elektroenergetyczną czterema liniami 750 kV i jedną 330 kV[5].

Paliwo jądrowe do 4 reaktorów dostarczał amerykański Westinghouse, a do dwóch rosyjski TVEL.

Podstawowe daty i szczegóły poszczególnych bloków jądrowych[4][22][23][24][25][26].

Nazwa bloku Model reaktora Producent Rozpoczęcie budowy Pierwszy stan krytyczny Włącz. do sieci Rozp. pracy komercyjnej Moc elektr. netto (MW) Moc elektr. brutto (MW) Moc termiczna (MW)
Zaporoże-1 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 kwietnia 1980 7 grudnia 1984 10 grudnia 1984 25 grudnia 1985 950 1000 3000
Zaporoże-2 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 stycznia 1981 28 czerwca 1985 22 lipca 1985 15 lutego 1986 950 1000 3000
Zaporoże-3 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 kwietnia 1982 4 grudnia 1986 10 grudnia 1986 5 marca 1987 950 1000 3000
Zaporoże-4 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 kwietnia 1983 15 grudnia 1987 18 grudnia 1987 14 kwietnia 1988 950 1000 3000
Zaporoże-5 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 listopada 1985 20 lipca 1989 14 sierpnia 1989 27 października 1989 950 1000 3000
Zaporoże-6 WWER-1000 W-320 Izhorskie Zawody 1 czerwca 1986 6 października 1995 19 października 1995 17 września 1996 950 1000 3000

Składowisko zużytego paliwa[edytuj | edytuj kod]

Zaporoska elektrownia jest jedyną ukraińską elektrownią z własnym suchym składowiskiem zużytego paliwa jądrowego. Trafia tam paliwo leżakowane ok. 5 lat w basenowych mokrych zbiornikach we wnętrzach bloków jądrowych[5].

Ukraiński Państwowy Inspektorat Nadzoru Jądrowego wydał licencję na składowisko w lipcu 2001. Do użytku oddano je w 2004. Zbudowane zostało przez konsorcjum amerykańsko-ukraińskie w składzie: Charkowski Instytut „Energoprojekt”, 'Duke Engineering & Services oraz Sierra Nuclear Corporation. Mieści ono 380 pojemników magazynowych na 9000 zestawów paliwowych[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Matthias Williams, Mark Trevelyan, Gloria Dickie: Analysis: Destruction of Kakhovka dam takes Ukraine war into uncharted territory. Reuters, 2023-06-06. (ang.).
  2. ↑ a b c Історія ВП ЗАЕС. Energoatom. [dostęp 2023-06-25]. (ukr.).
  3. ↑ SS Zaporizhzhia NPP. Energoatom. [dostęp 2023-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. (ang.).
  4. ↑ a b IAEA, ZAPOROZHYE-1 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l NS Energy, Zaporizhzhya Nuclear Power Plant, Energodar, Ukraine [online], NS Energy [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  6. ↑ Państwowa Agencja Atomistyki: Komunikat PAA ws. sytuacji na Ukrainie. serwis internetowy Państwowej Agencji Atomistyki. [dostęp 2014-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
  7. ↑ Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej: Event during operation of Zaporizhzhya NPP Unit №3. Information Channel on Nuclear and Radiological Events. [dostęp 2014-12-17]. (ang.).
  8. ↑ a b World Nuclear Association, Nuclear Power in Ukraine | Ukrainian Nuclear Energy - World Nuclear Association [online], world-nuclear.org [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  9. ↑ Російські війська підійшли до Енергодару. Українська правда. [dostęp 2023-06-23]. (ukr.).
  10. ↑ Update 4 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine. IAEA, 2022-02-28. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  11. ↑ Енергодар: люди не пускають колону РФ в місто / Enerhodar: ludzie nie wpuszczają rosyjskiej kolumny do miasta
  12. ↑ Жителі Енергодара стали стіною на захист міста. Українська правда / Mieszkańcy Enerhodaru stali się murem chroniącym miasto. Prawda ukraińska
  13. ↑ Update 7 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine. IAEA, 2022-03-02. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  14. ↑ Обстріли Запорізької АЕС: пожежу вдалося ліквідувати / Ostrzał Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej: pożar został ugaszony
  15. ↑ a b Update 11 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine. IAEA, 2022-03-04. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  16. ↑ Update 10 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine. IAEA, 2022-03-04. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  17. ↑ Майданчик Запорізької АЕС захоплений російськими окупантами — яка ситуація зараз на станції / Teren Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej zajęty przez rosyjskich okupantów - jaka jest obecna sytuacja w obiekcie
  18. ↑ "приєднали" до Росатому захоплену ЗАЕС та привезли 11 інженерів / Okupanci „dołączyli” zdobytą ZEL do Rosatomu i sprowadzili 11 inżynierów
  19. ↑ Сергей Дага: Названо ім'я російського генерала, який наказав обстріляти Запорізьку АЕС. Багнет, 2022-04-08. [dostęp 2022-06-02]. (ukr.).
  20. ↑ Update 6 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine. IAEA, 2022-03-02. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  21. ↑ IAEA Director General Statement on the Situation in Ukraine. IAEA. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
  22. ↑ IAEA, ZAPOROZHYE-2 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  23. ↑ IAEA, ZAPOROZHYE-3 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  24. ↑ IAEA, ZAPOROZHYE-4 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  25. ↑ IAEA, ZAPOROZHYE-5 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  26. ↑ IAEA, ZAPOROZHYE-6 - Reactor Details [online], Power Reactor Information System (IAEA) [dostęp 2023-07-01] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaporoska_Elektrownia_Jądrowa&oldid=72685140”