Zaroślak inkaski
| Atlapetes melanopsis[1] | |||
| Valqui & Fjeldså, 2002 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zaroślak inkaski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zaroślak inkaski[3] (Atlapetes melanopsis) – endemiczny gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Znany jest tylko z jednego stanowiska w górnej części doliny rzeki Mantaro w środkowo-południowej części Peru. Uznawany za gatunek bliski zagrożenia[4][5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali Valqui & Fjeldså, nadając mu nazwę Buarremon melanops[6]. Opis ukazał się w 1999 roku w czasopiśmie „Ibis”[6][7]. Autorzy jako miejsce typowe wskazali Huachocollpa, prowincja Tayacaja, region Huancavelica w Peru[4]. Okazało się jednak, że nazwa ta jest już zajęta przez Buarremon melanops (Sclater & Salvin 1876) – nazwę obecnie uznawaną za synonim Atlapetes rufinucha (zaroślak rudołbisty) lub Atlapetes melanolaemus (zaroślak czarnobrody)[4]. W publikacji z 2002 roku ci sami autorzy zaproponowali nową nazwę zaroślaka inkaskiego – Atlapetes melanopsis[8]. IOC nie wyróżnia podgatunków[9]. Zaroślak inkaski wraz z zaroślakiem czarnookim i zaroślakiem rdzawouchym tworzą nadgatunek[4].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik” (gr. πετομαι petomai – „latać”)[10].
- melanopsis: gr. μελανος melanos – „czarny”, gr. οψις opsis – „twarz”[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Nieduży ptak ze stosunkowo krótkim, grubym u nasady dziobem w kolorze czarnym. Obie szczęki są lekko zakrzywione. Tęczówki czerwonobrązowe. Nogi szare. Pióra czoła i okolic oczu czarne. Górna część głowy i potylica, kark i boki głowy ochrowo-brązowe. Gardło i podgardle szarawe. Od dzioba odchodzą w dół szyi wyraźne czarne wąsy. Nad nimi białawe paski policzkowe. Górne pokrywy skrzydeł szare. Lotki czarniawe z jaśniejszymi stalowoszarymi obrysami. Ogon długi (około 75 mm), niestopniowany, wszystkie sterówki w kolorze szarym. Brzuch i dolna część ciała jasnoszare. Obie płcie wyglądają tak samo. Długość ciała z ogonem 16–19 cm[4].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zaroślak inkaski jest spotykany tylko na jednym niewielkim obszarze w Andach, w środkowo-południowej części Peru. Jest to górna część doliny Mantaro położona w rejonach Huancavelica i Junín. Występuje na wysokości od 2500 do 3400 m n.p.m.[12][2]
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zaroślak inkaski jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są zarośla górskie i skraj lasu w Andach. Brak jest szczegółowych informacji o diecie zaroślaka inkaskiego, jest on prawdopodobnie gatunkiem wszystkożernym, zjadającym mieszankę bezkręgowców lądowych, ziaren i drobnych owoców[4]. Bardzo mało jest informacji o sposobie odżywiania, z tego co wiadomo pokarm podejmuje prosto z ziemi lub nisko nad nią – do wysokości około 3 m. Zaobserwowano też zawisanie w powietrzu nad końcami gałęzi, prawdopodobnie w celu chwytania owadów. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w niewielkich grupach, do 3 osobników[4].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak informacji o rozmnażaniu, gniazdach i jajach[4].
Status[edytuj | edytuj kod]
Od 2000 roku zaroślak inkaski wpisany jest do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN. Pierwotnie był uznany za gatunek zagrożony. Od 2021 roku klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia. Zasięg występowania zaroślaka inkaskiego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 11,1 tys. km²[12]. Liczebność populacji jest szacowana na 1500–7000 dorosłych osobników. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy. BirdLife International wymienia jedną ostoję ptaków IBA, gdzie ten gatunek występuje. Jest to Río Mantaro - Cordillera Central[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Atlapetes melanopsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Atlapetes melanopsis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].
- ↑ a b c d e f g h Thomas S. Schulenberg & Alvaro Jaramillo: Black-spectacled Brushfinch (Atlapetes melanopsis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-01]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-06-16].
- ↑ a b Denis Lepage: Black-spectacled Brush-Finch Atlapetes melanopsis Valqui & Fjeldså, 2002. Avibase. [dostęp 2022-07-03]. (ang.).
- ↑ Valqui, T. and Fjeldså, J., New brush-finch Atlapetes from Peru, „Ibis”, 141, British Ornithologists' Union, 1999, s. 194–198, DOI: 10.1111/j.1474-919X.1999.tb07541.x (ang.).
- ↑ Valqui, T. and Fjeldså, J., Atlapetes melanopsis nom. nov. for the Black-faced Brush-finch, „Ibis”, 144, British Ornithologists' Union, 2002, s. 343, DOI: 10.1046/j.1474-919X.2002.00051.x (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-06-19]. (ang.).
- ↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
- ↑ melanopsis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-03] (ang.).
- ↑ a b c Black-spectacled Brush-finch Atlapetes melanopsis, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].