Zbigniew Maria Horodyński
Zbigniew Maria Horodyński (ur. 11 lutego 1921 w Zbydniowie, zm. prawdopodobnie 21 lipca 1944 w Warszawie) – malarz, żołnierz AK.
Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Był synem właścicieli majątku Zbydniów Zbigniewa Bogusława Horodyńskiego (1887–1943) i Zofii z Gieczewiczów (1892–1943), a wnukiem Zbigniewa Leona Horodyńskiego i bratem Dominika Horodyńskiego.
W 1938 ukończył gimnazjum w Wilnie. Był także absolwentem Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Wiosną 1943 wstąpił w Zbydniowie do lokalnego oddziału Armii Krajowej. Został ranny w czasie masowego mordu dokonanego przez oddział SS dnia 24 czerwca 1943 na rodzinie Horodyńskich (19 osób, w tym jego rodzice) zgromadzonej z okazji wesela w Zbydniowie[1]. W lipcu 1943 wykonał wyrok śmierci na inspiratorze tej zbrodni, którym był Martin Fuldner.
Jesienią 1943 przeniósł się do Warszawy. Jako żołnierz oddziału Osjan Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej nosił konspiracyjny pseudonim Fredro. Zmienił również nazwisko na Wacław Olczak, ze względu na bezpieczeństwo swoich najbliższych. Brał udział w akcji na niemieckie lotnisko wojskowe Bielany w Warszawie w nocy 3 maja 1944 oraz w działaniach dywersyjnych przeciwko liniom kolejowym w południowej Polsce. Ciężko ranny 19 lipca 1944 na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w tzw. akcji „Pawiak”, dostał się w ręce niemieckie. Przewieziony przez Gestapo na teren więzienia na Pawiaku został prawdopodobnie rozstrzelany 21 lipca 1944.
Jako malarz pozostawał pod wpływem Jerzego Wolffa, a następnie pracował pod kierunkiem Jana Cybisa. Wspólnie z Cybisem zorganizował tajny komplet malarski oraz wystawę malarstwa. Dorobek malarski Horodyńskiego, wynoszący ok. 200 obrazów o różnej tematyce, jak również rozpoczęta powieść autobiograficzna i próby poetyckie spłonęły w czasie powstania warszawskiego. Zachowało się jedynie kilka mniejszych obrazów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pomordowani 24 czerwca 1943 we dworze w Zbydniowie w czasie wesela Teresy Wańkowiczówny i Iwona Mierzejewskiego: Zbigniew Horodyński – dziedzic Zbydniowa, Zofia Horodyńska – żona Zbigniewa, Anna Horodyńska – córka Zofii i Zbigniewa, Maria Kowerska – siostra Zbigniewa Horodyńskiego, Rozalia Koczalska – guwernantka Anny, Krystyna Gieczewicz – żona brata Pani Horodyńskiej, Loluś (Leon) – 12-letni syn Gieczewiczowej, Stanisław Wańkowicz – senator Rzeczypospolitej Polskiej, ojciec panny młodej, Aleksandra Wańkowicz – matka panny młodej, Barbara Mierzejewska – matka pana młodego, Halina Herubowicz, Krzysztof Jeśmian – syn Herubowiczowej, Halszka Meysztowicz – dalsza krewna, malarka, Elfrida Horwatt – babcia panny młodej, Zofia Ryczek, Maria Latocha, Stefania Łebek – pokojówki, Edward Zboroń – leśniczy
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Warszawa 1962, str. 4
- Jacek Woźniakowski, Ze wspomnień o przyjacielu, w: "Tygodnik Powszechny", 1947 r., nr 9, s. 8
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- [Historia rodziny Horodyńskich]. ko.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].