Zgniotek cynobrowy
| Cucujus cinnaberinus | |||
| (Scopoli, 1763) | |||
 Zgniotek cynobrowy pod korą topoli czarnej – las na północny zachód od Szolnok, Węgry | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zgniotek cynobrowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Zgniotek cynobrowy (Cucujus cinnaberinus) – chrząszcz z rodziny zgniotkowatych. Gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową w Polsce[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
W stadium imago osiągają 11–15 mm długości. Ciało tych chrząszczy jest silnie spłaszczone, pokrywy matowe, czerwone, o nieregularnym, zatartym punktowaniu. Głowa duża z silnymi żuwaczkami. Oczy niewielkie, kuliste. Żuwaczki, zewnętrzny brzeg przedplecza, środek przedpiersia, śródpiersie i zapiersie są czarne. Czułki nitkowate, 11-członowe, grube, bez wyraźnej buławki. Tarczka przedplecza szeroka i duża z lekkim zagłębieniem w środkowej części[3].
Larwy są silnie zesklerotyzowane, bursztynowej barwy. Największe osiągają 26 mm długości[4].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze żyją pod korą drzew liściastych – przede wszystkim topól, dębów i grabów. Dorosłe osobniki są aktywne w dzień i płochliwe – po odsłonięciu kory szybko się chowają w szczeliny drewna. Niepokojone, niekiedy zastygają w bezruchu, z odnóżami podkurczonymi pod odwłok[4]. Przypuszcza się, że samice składają jaja późną wiosną lub wczesnym latem[4].
Larwy często spotykane są gromadnie. Zaniepokojone, reagują gwałtownymi ruchami głowy i tułowia na boki. Wyrośnięte larwy budują pod korą jajowate komory poczwarkowe i przepoczwarczają się, co zajmuje, według różnych autorów, 6–7 lub 10 dni[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek palearktyczny, zasięg występowania obejmuje Europę północną i środkową, na południe dociera do dawnej Jugosławii i Rumunii[5]. Liczebność jego populacji spada; jest umieszczony na czerwonych listach w Czechach, Słowacji, Niemczech, Szwecji, Finlandii, Norwegii, Polsce i Łotwie[4]. Możliwe, że z tego względu stanie się tzw. gatunkiem osłonowym[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cucujus cinnaberinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].
- ↑ Cz. 19. Chrząszcze – Coleoptera. Z. 56, Zgniotkowate – Cucujidae. W: Stanisław Ślipiński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Warszawa-Wrocław: PWN, 1982, s. 17–18. ISBN 83-01-03593-5.
- ↑ a b c d e J Horák, K Chobot. Phenology and notes on the behaviour of Cucujus cinnaberinus: points for understanding the conservation of the saproxylic beetle. „North-Western Journal of Zoology”. 7 (2), s. 352, 2011.
- ↑ Cucujus cinnaberinus – Coleoptera@PL. [dostęp 2012-12-03].
- ↑ A. Mazzei, T. Bonacci, E. Contarini, T. Zetto. Rediscovering the 'umbrella species' candidate Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763) in Southern Italy (Coleoptera Cucujidae), and notes on bionomy. „Italian Journal of Zoology”. 78 (2), 2011. DOI: 10.1080/11250003.2010.485210.