Znaki taktyczne w NATO

Znak taktyczny (ang. military symbol) – znak graficzny używany zwykle na mapie, obrazie komputerowym lub diagramie, stosowany do przedstawienia poszczególnych jednostek, obiektów, czynności lub innych zagadnień będących przedmiotem zainteresowania wojska. Jego treść jest zwykle uzupełniona opisem cyfrowo-literowym oraz odpowiednim kolorem.

Decyzja nr 145/MON z dnia 14 sierpnia 1997 określiła cele stojące przez Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej, których realizacja zapewniała osiągnięcie zdolności do współdziałania z siłami zbrojnymi państw członków Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.

Proces realizacji postawionych przed Siłami Zbrojnymi RP celów interoperacyjności z NATO pociąga za sobą konieczność dostosowania polskich procedur dowodzenia i organizowania działań do standardów obowiązujących w Sojuszu. Jedną z przyjętych dróg jest opracowywanie polskich dokumentów normatywnych (Norm Obronnych) dotyczących zagadnień operacyjnych, merytorycznie zgodnych z postanowieniami porozumień standaryzacyjnych NATO (STANAG – NATO Standardization Agreement – Porozumienie Standaryzacyjne NATO).

Ze względu na stosunkowo długi czas potrzebny do opracowania i ustanowienia Normy Obronnej opracowano tymczasowe zasady tworzenia znaków zgodnie ze standardami NATO, które do momentu wdrożenia Norm Obronnych Znaki taktyczne Marynarki Wojennej RP oraz Znaki taktyczne Wojsk Lądowych mają umożliwić przygotowanie dowództw i sztabów do współdziałania w ramach NATO.

Zasady budowy znaku taktycznego

Pola znaku taktycznego

Pola znaku taktycznego są to obszary rozmieszczone wokół umieszczonego centralnie znaku podstawowego zawierające informacje odnoszące się do tego znaku. Informacje te są kombinacją liter oraz cyfr i/lub skrótów grupowych dostarczających informacji dodatkowych o jednostkach, obiektach, czynnościach lub innych zagadnieniach, które symbolizują.

Każde pole jest identyfikowane według następującego klucza:

• tytuł pola – nazwa nadana szczególnej pozycji w odniesieniu do symbolu podstawowego np. wskaźnik przeznaczenia;
• długość pola – maksymalna liczba znaków alfanumerycznych, które mogą być użyte w poszczególnym polu; wielkość ta jest związana ze zobrazowaniem komputerowym np. 5 znaków alfanumerycznych;
• litera pola – litera opisująca pole np. A.

Wokół znaku podstawowego można rozmieszczać następujące ilości pól:

• powyżej znaku podstawowego – nie więcej jak dwa pola, każde składające się z nie więcej jak 6 znaków alfanumerycznych;
• na prawo od znaku podstawowego – nie więcej jak 4 pola, każde składające się z nie więcej jak 21 znaków alfanumerycznych; na jednym polu można przedstawić więcej niż jeden rodzaj informacji jednak ich całkowita długość nie może przekroczyć 21 znaków;
• poniżej znaku podstawowego – nie więcej niż 2 pola, każde składające się z nie więcej jak 6 znaków alfanumerycznych oraz (jeśli zachodzi potrzeba) strzałka wskazująca kierunek ruchu;
• na lewo od znaku podstawowego – nie więcej niż 4 pola, każde składające się z nie więcej jak 15 znaków alfanumerycznych.

Powyższe zasady ilustruje poniższa grafika:

Ogólne zasady rozmieszczania pól opisowych w znaku taktycznym oraz ich zawartość przedstawiono poniżej:

Wypełnienie poszczególnych pól uzależnione jest od ważności informacji jaką zawierają. Wyróżnia się następujące kategorie pól:

• pola obligatoryjne – wypełniane (zawierające) informacjami oznaczonymi literami A, B, P, T;
• pola warunkowe – wypełniane (zawierające) informacjami oznaczonymi literami D, N;
• pola dowolne – wypełniane (zawierające) informacjami oznaczonymi literami C, E, F, G, H, J, K, L, M, Q, R, S, V, W.

Element znaku (ang. symbol element) jest to część znaku wojskowego, która wraz z innymi częściami tworzy całkowity znak wojskowy

Wskaźnik (ang. indicator) jest to element znaku, który w dalszej części opisuje prezentowane zagadnienie. Wskaźnik może mieć formę symboliczną lub cyfrowo-literową.

Wskaźnik punktowy (ang. point indicator) to symboliczna prezentacja zagadnienia wokół punktu na mapie.

Wskaźnik liniowy (ang. line indicator) to symboliczna prezentacja zagadnienia wzdłuż linii na mapie.

Wskaźnik obszarowy (ang. area indicator) to symboliczna prezentacja zagadnienia w obrębie obszaru na mapie.

Pola obligatoryjne

Ogólne

Przedstawione powyżej informacje są obligatoryjnymi i muszą być podane jeśli znajdują zastosowanie przy konkretnym znaku. Jeśli informacja jest nieznana, należy wstawić w jej miejsce znak zapytania ?.

Litera pola A

Litera pola A – wskaźnik przeznaczenia (ang. role indicator) – długość pola nie określona. Element znaku, który opisuje przeznaczenie. W obrębie znaku podstawowego umieszcza się znak przedstawiający rodzaj jednostki lub obiektu. Może on być kompozycją dwóch lub więcej znaków.

Przykład – jednostka pancerna (znak podstawowy):

Litera pola B

Litera pola B – wskaźnik wielkości (ang. size indicator) – długość pola – 6. Element znaku który opisuje wielkość formacji. Wskaźnik obligatoryjny tylko dla jednostek, ale może być również stosowany do obiektów lub sprzętu. Znak przedstawiający wielkość stawia się nad górną częścią znaku podstawowego.

Przykład – pluton piechoty:

Litera pola P

Litera pola P – arbitralny wyznacznik jednostki (ang. arbitrary unit designator) – długość pola – 21. Cyfry, litery lub ich kombinacje używane są do opisania jednostki lub formacji, przeciwnika której nazwa nie jest znana lub nie została zidentyfikowana. Szczegóły odnośnie do przydzielania arbitralnego wyznacznika jednostki zawiera PrNO Znaki taktyczne Wojsk Lądowych.

Przykład – Sztab NG (NORTHAG) zlokalizował prawdopodobnie radziecką MRD (Motor Rifle Division) i przydzielił jej arbitralny wyznacznik 369:

Litera pola T

Litera pola T – oznaczenie indywidualne (ang. unique designation) – długość pola – 15. Element znaku, który dodatkowo identyfikuje jednostkę. W połączeniu ze wskaźnikiem wielkości (litera pola B) określa jej rodzaj bądź nazwę. Jeśli pole B nie jest wypełnione to odpowiedni skrót dotyczący wielkości jednostki winien znajdować się w polu T. Wyróżnik dotyczy wszystkich znaków taktycznych z wyjątkiem sprzętu przeciwnika. Jeśli nie można go określić pole wypełnia się znakiem zapytania ?.

Przykład – 23 Batalion (przeznaczenie jednostki wojskowej nie zostało określone):

Pola warunkowe

Niżej wymienione pola są nazywane warunkowymi i muszą być wypełnione jeśli warunki przez nie wskazane (określone nazwą pola) znajdują zastosowanie w stosunku do przedstawianej sytuacji (jednostki).

Litera pola D

Litera pola D – wskaźnik wielkości specjalnej (ang. special indicator) – długość pola nie określona. Element znaku, który wskazuje jednostkę grupę lub obiekt o wielkości pośredniej, nie uwzględnianej przez formalną strukturę organizacyjną.

Przykład – formacja piechoty zmechanizowanej w ugrupowaniu bojowym:

Litera pola N

Litera pola N – wskaźnik przeciwnika (ang. enemy) – długość pola – 2. Element symbolu, który wskazuje, że symbol przedstawia przeciwnika. Są to litery EN stosowane w jednokolorowej prezentacji sprzętu lub jednostki jeśli występuje arbitralny wyznacznik jednostki (pole P).

Przykład – przeciwlotnicza armata przeciwnika kaliber 57 mm (S-60):

Pola dowolne

Niżej wymienione pola należą do dowolnych i powinny być wypełnione w razie potrzeby.

Litera pola C

Litera pola C – ilość sprzętu (ang. quanity of equipment) – długość pola – 6. Element znaku, który wskazuje liczbę sztuk sprzętu. Dodaje się znak zapytania (?) tam, gdzie informacje na temat ilości są niepotwierdzone.

Przykład – 4 moździerze 81 mm:

Litera pola E

Litera pola E – niepotwierdzone lub wątpliwe informacje (ang. uncorfirmed or query mark) – długość pola – 1. Element znaku stosowany w sytuacji w której wszystkie informacje zawarte w znaku są wątpliwe lub niepotwierdzone. W polu E należy umieścić znak zapytania ?.

Litera pola F

Litera pola F – wzmocnienie lub osłabienie (ang. reinforced or detached) – długość pola – 3. Symbol (+) lub (-) używany do wskazania czy formacja (jednostka) jest wzmocniona czy siła jej jest zmniejszona w stosunku do struktury etatowej. Zawsze przedstawione w nawiasach.

Przykład – 14 Batalion Piechoty (wzmocniony):

Litera pola G

Litera pola G – informacje dodatkowe (ang. additional information) – długość pola – 17. Miejsce przeznaczone do sporządzenia notatek przez operatora. Zawarte w tym polu informacje nie muszą podlegać transmisji przez ADP (przekazaniu do innych jednostek).

Przykład – 14 Batalion Piechoty, wzmocniony, uwaga operatora Sprawdzić ponownie o 1200:

Litera pola H

Litera pola H – tekst dowolny (ang. free text) – długość pola – 21. Miejsce do sporządzania dodatkowych informacji, które będą transmitowane przez APD (przekazane do sił podległych) a nie mogły znaleźć się w innych polach np. polu G.

Przykład – woda niezdatna do picia:

Litera pola K

Litera pola K – efektywność bojowa (zdolność bojowa) (ang. combat effective) – długość pola – 5. Element znaku, który wskazuje efektywności jednostki (sprzymierzonej lub przeciwnika). Efektywność może być przedstawiona następująco:

• efektywność bojowa – litery CE (Combat Effectiveness), po których następuje przerwa i dwie cyfry oznaczające procentową wydajność;
• efektywność procentowa – litery PE (Percentage Effectiveness), po których następuje przerwa i dwie cyfry oznaczające procentową wydajność.

Jeżeli istnieje potrzeba jednoczesnego zamieszczenia informacji w polach H i K, to po informacji w polu H umieszcza się pochyłą kreskę / a następnie informację K.

Przykład – efektywność bojowa jednostki wojskowej wynosi 10%:

Litera pola M

Litera pola M – formacje wyższe (ang. higher formation) – długość pola – 15. Element znaku, który określa wykaz wszystkich lub niektórych formacji w skład których wchodzi opisywana jednostka (pododdział). Jeśli element z sekwencji pozostaje nieznany należy zaznaczyć go znakiem zapytania ?. Jeśli szczebel strukturalny sił zbrojnych reprezentowany przez element sekwencji jest przez państwo nieużywany należy wykazać 0.

Przykład – 3. pluton, kompanii A, 14. batalionu, ze składu 2. (UK) brygady (siły Wielkiej Brytanii nie posiadają struktury pułkowej, co jest przedstawione jako 0):

Litera pola Q

Litera pola Q – strzałka kierunku przemieszczania (ang. direction of movement arrow) – długość pola nie określona. Służy do wskazania ogólnego kierunku przemieszczania się jednostek i stanowisk.

Przykład – jednostka przemieszcza się na zachód, sztab przemieszcza się na wschód:

Pola dowolne o przeciwniku

Poniższe dowolne pola, są dostępne jedynie w odniesieniu do sił przeciwnika i nie muszą być wypełniane.

Litera pola J

Litera pola J – wskaźnik oceny szacunkowej (ang. ewaluation rating) – długość pola – 2. Element znaku, który wskazuje źródło i stopień ważności przedstawionych informacji (stopnie te są wyjaśnione w STANAG 2022). Jeśli pole H (tekst dowolny) jest również użyte to należy po nim użyć ukośnej kreski / i umieścić informację zawartą w polu J.

Przykład – Informacja jest określona stopniem A1:

Kolory znaków taktycznych

Prezentacja kolorowa służy rozróżnianiu znaków sił własnych od znaków sił przeciwnika. W przypadku braku możliwości zobrazowania kolorowego znak taktyczny sił przeciwnika posiada obwódkę (rysowany jest linią podwójną) a w przypadku sprzętu bądź gdy konstrukcja znaku na to nie pozwala wpisuje się w pole N symbol EN.

W prezentacji wielokolorowej poszczególne kolory oznaczają:

• niebieski (niebieski lub czarny dla systemów ręcznych) – sprzymierzone jednostki, stanowiska, posterunki i obiekty, sprzęt, czynności i symbole otoczenia naziemnego nie objęte kolorami wymienionymi poniżej;
• czerwony – należące do przeciwnika jednostki, stanowiska i obiekty, sprzęt, czynności i symbole nie objęte kolorami wymienionymi poniżej;
• żółty – działania związane z użyciem broni ABC zarówno sił sprzymierzonych jak i przeciwnika, obszary chemiczne, radiologiczne i biologiczne;
• zielony – zapory sporządzone zarówno przez siły sprzymierzone jak i przez przeciwnika;
• inne kolory mogą być wykorzystane po uprzednim opisaniu w legendzie.

W przypadku kiedy dostępnych jest tylko kilka kolorów należy przestrzegać zasady, że siły sprzymierzone muszą być zawsze przedstawione w kolorze niebieskim lub czarnym. Przy dostępnych dwóch kolorach:

• kolor pierwszy (najlepiej niebieski lub czarny) dla znaków sprzymierzonych;
• kolor drugi (najlepiej czerwony) dla znaków przeciwnika.

Przy dostępnych trzech kolorach:

• kolor pierwszy (najlepiej niebieski lub czarny) dla znaków sił sprzymierzonych;
• kolor drugi (najlepiej czerwony) dla znaków sił przeciwnika;
• kolor trzeci (najlepiej żółty lub zielony) dla przedsięwzięć związanych z użyciem broni masowego rażenia i zapór inżynieryjnych zarówno sprzymierzonych jak i przeciwnika.

Przykład – pułk czołgów przeciwnika w prezentacji jednobarwnej i wielokolorowej:

Linii ciągłej używa się do zobrazowania aktualnego położenia obiektów, zobrazowania celów oraz linii rozgraniczenia.

Linia przerywana służy do zobrazowania położenia przyszłego lub planowanego

Umiejscowienie znaku na mapie lub obrazie komputerowym

Każdy znak musi posiadać możliwość poprawnego i dokładnego umieszczenia na mapie bądź obrazie APD. Oznacza to, że każdy znak musi zawierać przynajmniej jeden punkt dowiązania, który wyznaczy jego pozycję.

Znaki podstawowe

Znaki podstawowe to znaki stanowiące podstawę budowy znaków szczegółowych. Dopiero po wypełnieniu znaku podstawowego znakiem określającym rodzaj wojsk czy służb można określić rodzaj jednostki.

Opis	Znak taktyczny
jednostka
stanowisko dowodzenia lub jego element
jednostka zdolna do pełnej mobilizacji
jednostka zdolna do częściowej mobilizacji
Posterunek obserwacyjny
obiekt logistyczny lub administracyjny
obiekt elektroniczny
lądowisko
siły państwowe nie należące do NATO

Wskaźnik wielkości jednostki

Do bliższego określenia wielkości jednostki służą tzw. znaki określające szczebel jednostki. Umieszcza się je nad znakiem podstawowym w polu B. Znaki te wykorzystywane są również w celu oznaczenia linii rozgraniczenia poszczególnych jednostek.

Opis znaku stanowiska dowodzenia

Rodzaj stanowiska dowodzenia jednostek i punktów dowódczych może być określany poprzez stosowanie liter pod znakiem taktycznym w polu S.

W poniższej tabelce przedstawiono podstawowe terminy i ich skróty, które mogą być umieszczone w polu S:

Znaczenie polskie		Znaczenie NATO
Opis	Skrót	Opis	Skrót
wysunięte	WSD	advanced	ADV
zapasowe	ZSD	alternative	ALTN
główne	SD	main	MAIN
ruchome		mobile	MOB
czasu pokoju		peacetime	PEACE
tyłowe	TSD	rear	REAR
rezerwowe		reserve	RES
stałe		static	STAT
wysunięte		step-up	STEPUP
taktyczne		tactical	TAC

Podstawowe znaki jednostki

Znak taktyczny	Typ jednostki
	przeciwlotnicza
	transportu amunicji
	przeciwpancerna
	pancerna
	artyleria
	śmigłowce
	lotnictwa
	drogowo-mostowa
	wojska inżynieryjne
	jednostka WRE
	MPS
	szpital polowy
	dowodzenia
	piechoty
	remontowa
	medyczna
	meteorologiczna
	rakietowa
	moździerzy
	Żandarmeria wojskowa
	marynarka wojenna
	obrony przeciwchemicznej
	rozpoznania radioelektronicznego
	psychologiczna
	rozpoznanie wojskowe
	łączności
	sił specjalnych
	wsparcia logistycznego
	topograficzna
	transportowa
	bezpilotowych aparatów latających

Bibliografia

• Znaki taktyczne Marynarki Wojennej RP, Tymczasowe zasady tworzenia znaków zgodnie ze standardami NATO – Opracowanie: kmdr por. Waldemar Modzelewski, kmdr por. Jacek Olkowski, kmdr por. Andrzej Stefaniak, Gdynia 1999
• STANAG 1059 – Distinguishing letters for geographical entities for use in NATO
  • Charakterystyczne litery krajowe wykorzystywane przez NATO;
• PrNO 03-A-001 – Znaki taktyczne Wojsk Lądowych;
• APP-6 – Military symbols for land based systems
  • Znaki wojskowe dotyczące Wojsk Lądowych;
• Znaki taktyczne państw NATO, dodatek do Przeglądu Wojsk Lądowych nr 1 z 1996;
• AAP-6 – NATO glossary of terms and definitions
  • Słownik NATO terminów i definicji (wersja angielska i francuska);