Zofia Mars
| Data i miejsce urodzenia |
26 października 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 czerwca 1942 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
 Faksymile Zofia Mars, 1911-1912, ANK | |
Zofia Mars (ur. 26 października w 1896 w Sowlinach, zm. 23 czerwca 1942 w Krakowie) – polska artystka malarka i ilustratorka, jedna z pierwszych kobiet studiujących w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych[1].
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Pochodziła z rodziny Mars herbu Noga. Była trzecim dzieckiem Władysławy i Kazimierza Mars[2]. Kazimierz był właścicielem majątków Sowliny i Łososina Górna oraz Pustomyty ok. 18 km. na zachód od Lwowa. Ojciec Zofii oprócz produkcji rolnej miał w Sowlinach cegielnię. W Pustomytach prowadził zakład leczniczo-kąpielowy. Zmarł w 1908, pozostawiając wdowę z szóstką dzieci. Zofia miała wtedy 12 lat i pięcioro rodzeństwa; cztery siostry (Janinę, Marię, Helenę i Ewę) i jednego brata (Krzysztofa). Ewa w przyszłości studiowała chemię, a potem została pracownicą naukową Uniwersytetu Lwowskiego (wykładowczynią i kierowniczką Pracowni Analizy Jakościowej, po wojnie zaś wykładała na Wydziale Chemii UW). Współpracowała z prof. Wiktorem Kemulą. Stryjecznym bratem Zofii był malarz, rysownik i ilustrator Witold Mars[3].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
W 1908 roku Zofia zapisała się do drugiej klasy w Zakładzie Nauczycielskim Sióstr Niepokalanek w Nowym Sączu, gdzie uczyły się już jej dwie starsze siostry Janina i Maria (żona Włodzimierza Paygerta). W latach 1911–1912 oraz 1918–1919 uczęszczała na Wyższe Kursy dla Kobiet Adriana Baranieckiego[4]. Mars zgłosiła się do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w marcu 1919 jeszcze przed oficjalnym dopuszczeniem kobiet. Pierwsze dwa lata (1919/1920 i 1920/1921) Zofia studiowała na kursach rzeźby u Konstantego Laszczki. Potem przez jeden rok jej nie było. Wróciła na akademię na drugi semestr i zaczęła studiować na kursach Felicjana Szczęsnego Kowarskiego 1923/1924. Przez następne dwa lata kontynuowała naukę u niego (1924/1925 i 1925/1926) z czego Rada Profesorów z dnia 28 lutego 1925 zdecydowała, żeby nie zaliczyć jej pierwszego półrocza 1924/1925[5].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Zofia wykonała ilustracje do książki napisanej przez Stefanię Wandyczową Fula w piątej klasie. Historja jednego roku szkolnego w klasztorze S.S. Niepokalanek, wydanej w 1922[6].
Nie wyszła nigdy za mąż, nie miała dzieci. Z całego rodzeństwa tylko Zofia nie przeżyła II wojny światowej. Zginęła 23 czerwca 1942 roku w szpitalu im. Babińskiego w Krakowie, zamordowana przez Niemców[4][7]. Na terenie szpitala znajduje się pomnik autorstwa rzeźbiarza Józefa Sękowskiego upamiętniający śmierć 565 internowanych. Na pomniku widnieje imię i nazwisko Zofii Mars.
Wystawy[edytuj | edytuj kod]
- V-VII 1935 – Wystawa Wiosenna, TPSP, Lwów (Fragment z parku / olej, Morze / olej, Głowa chłopca / pastel, Dziewczynka / olej, Dniestr / olej, Chłopiec / pastel)[8]
Fotogaleria[edytuj | edytuj kod]
-
Ilustracja Zofii Mars na okładce książki -
Ilustracja Zofii Mars w książce S. Wandyczowej, s. 49 -
Ilustracja Zofii Mars w książce S. Wandyczowej, s. 113 -
Ilustracja Zofii Mars w książce S. Wandyczowej, s. 177
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Iwona Demko, Walka kobiet o prawo do studiowania w Akademii w latach 1895–1919, Kraków: Wydawnictwo ASP w Krakowie, kwiecień 2018, s. 46.
- ↑ M.J. Minakowski, Kazimierz Leon Konrad Mars h. Noga [online].
- ↑ Piotr Szymon Łoś, Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 9, Warszawa 2010, s. 115, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk Archiwum Rodziny Polskiej I Obcej, tom III.
- ↑ a b Rody i rodziny Mazowsza: pierwsze studentki krakowskiej ASP, czyli jak kobiety walczyły o swoje prawa [online], Rody i rodziny Mazowsza: pierwsze studentki krakowskiej ASP, czyli jak kobiety walczyły o swoje prawa - Rody i Rodziny Mazowsza - Radio dla Ciebie [dostęp 2022-11-01] (pol.).
- ↑ Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816-1895, Państwowy Instytut Sztuki, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959, s. 241.
- ↑ Stefania Wandyczowa, Fula w piątej klasie. Historja jednego roku szkolnego w klasztorze S.S. Niepokalanek, Kraków: Nakładem Franciszka Zemanka, 1922, il. okładka, s. 49, 113, 177.
- ↑ Historia, Dziedzictwo i Sztuka [online], Szpital Kliniczny im.dr. Józefa Babińskiego SP ZOZ w Krakowie [dostęp 2022-10-31] (pol.).
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2022-10-31].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Szymon Łoś: Mars Kazimierz Leon Konrad, [w: Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny]. s. 115.
- Józefa E. Dutkiewicza (red.) i inni, Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816–1895, 1959.