Ślimak karpacki

Ślimak karpacki
	Perforatella vicinus
	(Rossmässler, 1842)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	Heterobranchia
Rząd	trzonkooczne
Rodzina	Hygromiidae
Podrodzina	Hygromiinae
Rodzaj	Perforatella
Gatunek	ślimak karpacki
Synonimy
	Helix vicina Rossmässler, 1842; Fruticola vicinus (Rossmässler, 1842); Monachoides vicinus (Rossmässler, 1842); Perforatella (Monachoides) vicina (Rossmässler, 1842);
	Helix vicina Rossmässler, 1842; Fruticola vicinus (Rossmässler, 1842); Monachoides vicinus (Rossmässler, 1842); Perforatella (Monachoides) vicina (Rossmässler, 1842);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślimak karpacki (Perforatella vicinus) – gatunek ślimaka lądowego trzonkoocznego z rodziny Hygromiidae^[3], wcześniej zaliczany do ślimakowatych (Helicidae)^[4].

Systematyka

Gatunek opisany przez Rossmässlera w 1842 roku jako Helix vicina^[1]^[5]. Później był zaliczany do rodzaju Monachoides lub Perforatella. W 2024 roku w oparciu o badania filogenetyczne i morfologiczne rodzaj Monachoides został zsynonimizowany z Perforatella^[1]^[6]. W literaturze polskojęzycznej gatunek funkcjonuje pod nazwą: ślimak karpacki.

Cechy morfologiczne

Muszla o kulistym kształcie, wysokości od 8,5–11,5 mm i średnicy 12–15,5 mm. Zbudowana z 6–6,5 stożkowych skrętów ułożonych prawoskrętnie, grubościenna, barwy żółtawej lub rogowej, często na ostatnim skręcie występuje jasny pasek. Każde zgrubienie ma postać małych żeber ułożonych promieniowo. Powierzchnia błyszcząca, z regularną siatkową mikrostrukturą w formie łuseczek, wyraźnie większych niż występujące u ślimaka czerwonawego. Otwór muszli o kształcie zbliżonym do owalnego. Dołek osiowy zakryty zwykle w całości przez fałd wargi ujścia, ubarwienie wargi zazwyczaj białawe. Ciało ślimaka żółtawe z czarnymi plamami płaszcza, które prześwitują przez częściowo przezroczystą muszlę.

Zasięg występowania

Gatunek górski o zasięgu karpackim, występuje na obszarze wzdłuż łuku Karpat i ich pogórzy od Polski przez Ukrainę i Rumunię do Serbii. Spotykany wyspowo w środkowej Bawarii, na Podolu, Słowacji, Czechach, oraz na izolowanych stanowiskach na Węgrzech i w Niemczech.

W Polsce, poza Karpatami, Sudetami i ich przedgórzem, występuje rzadko na Wzgórzach Trzebnickich, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Roztoczu, Wyżynie Lubelskiej, Kotlinie Sandomierskiej i Górach Świętokrzyskich.

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Gatunek leśny, zasiedla górskie lasy liściaste i zarośla, przeważnie powyżej 700 metrów nad poziomem morza. Spotykany w wilgotnych miejscach, w obniżeniach gruntu, wąwozach, często w sąsiedztwie strumieni. Zwykle kryją się w ściółce, pod próchniejącymi pniami drzew. Z ukrycia wychodzą w czasie deszczu. Często wspinają się na rośliny zielne. Ekologiczna przestrzeń ślimaka karpackiego jest dość wąska, związana z lasami o pierwotnym charakterze, z dużą ilością martwego drewna.

Rozmnażanie

Gatunek jajorodny. Ślimaki są obojnakami, potrzebują drugiego osobnika tego samego gatunku, aby doszło do wymiany spermy i złożenia jaj. Osobniki składają jaja w pakietach. Każdy osobnik hermafrodyta, ma zarówno żeńskie i męskie organy płciowe. Zapłodnienie krzyżowe dokonuje się podczas gry miłosnej z użyciem tzw. strzałki miłosnej.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek nie jest zagrożony, ponieważ jest rozprzestrzeniony, ma status gatunku najmniejszej troski. Zagrożenie stanowi degradacja siedlisk powodowana wylesianiem^[2].

Zobacz też

mięczaki Polski

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e MolluscaBase eds., Perforatella vicina (Rossmässler, 1842), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-26] (ang.).
↑ ^a ^b Perforatella vicinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 401. ISBN 978-83-88147-09-8.
↑ Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
↑ E.A.E.A. Rossmässler E.A.E.A., Iconographie der Land- & Süßwasser- Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. 2 (5, Taf. LI), Dresden, Leipzig 1842, s. 3 (niem. • łac.).
↑ TerezaT. Adamcová TerezaT. i inni, Taxonomic revision and dissolution of the genus Monachoides (Gastropoda, Stylommatophora), „Zoologica Scripta”, 2024, DOI: 10.1111/zsc.12658 (ang.).

Bibliografia

RafałR. Wąsowski RafałR., AleksanderA. Penkowski AleksanderA., Ślimaki i małże Polski, Warszawa: Wydawnictwo Multico, 2003, ISBN 83-7073-347-6, OCLC 749195338 .

[mb-1] MolluscaBase eds., Perforatella vicina (Rossmässler, 1842), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-26] (ang.).

[iucn-2] Perforatella vicinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[FaunaT3-3] Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 401. ISBN 978-83-88147-09-8.

[mszB-4] Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.

[oryg-5] E.A.E.A. Rossmässler E.A.E.A., Iconographie der Land- & Süßwasser- Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. 2 (5, Taf. LI), Dresden, Leipzig 1842, s. 3 (niem. • łac.).

[adamcova-6] TerezaT. Adamcová TerezaT. i inni, Taxonomic revision and dissolution of the genus Monachoides (Gastropoda, Stylommatophora), „Zoologica Scripta”, 2024, DOI: 10.1111/zsc.12658 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]