Agnotologia
Agnotologia – badania kulturalnie uwarunkowanej niewiedzy lub wątpliwości, w szczególności publikowania niedokładnych lub wprowadzających w błąd danych naukowych. Neologizm został utworzony przez Roberta N. Proctora[1][2], profesora historii nauki i techniki na Uniwersytecie Stanforda[3].
Nazwa „agnotologia” pochodzi z greckich słów ἄγνωσις, agnōsis oraz -λογία, -logia[4]. W ogólności termin nawiązuje do stającej się coraz powszechniejszą sytuacji, gdzie uzyskanie przez kogoś więcej wiedzy na temat jakiegoś zagadnienia skutkuje zwiększeniem wątpliwości i niepewności w stosunku do sytuacji sprzed jej poznania.
Niektórymi z przyczyn ignorancji wywołanej czynnikami kulturowymi są: niedbałość mediów, tajemnice i cenzura przemysłowa lub państwowa, niszczenie dokumentów oraz mnóstwo form selekcji polityczno-kulturowej, zaniedbań czy lekceważenia[5].
Podstawowym przykładem rozmyślnego promowania ignorancji podawanym przez Proctora są kampanie reklamowe przemysłu tytoniowego, których celem jest generowanie wątpliwości na temat nowotworów i innych konsekwencji zdrowotnych używania tytoniu. Pod płaszczykiem nauki przemysł przeprowadzał badania różnych aspektów poza ryzykiem związanym z paleniem papierosów w celu wzbudzania wątpliwości[4][6].
Agnotologia skupia się na badaniu dlaczego i w jaki sposób różne formy wiedzy nie stają się powszechnie znane, są ignorowane lub odkładane na bok. Przykładem jest tektonika płyt, której odkrycie i naukowy konsensus potwierdzający hipotezę były opóźnione w czasie przez utajnienie przez wojsko niektórych znanych danych w związku z rozwojem broni podwodnej[4].
Przypisy
- ↑ Arenson, Karen W.: What Organizations Don't Want to Know Can Hurt. 2006-08-22. Cytat: 'there is a lot more protectiveness than there used to be,' said Dr. Proctor, who is shaping a new field, the study of ignorance, which he calls agnotology. 'It is often safer not to know.' (ang.).
- ↑ Kreye, Andrian: We Will Overcome Agnotology (The Cultural Production Of Ignorance). Edge Foundation, 2007. [zarchiwizowane z tego adresu (18 sierpnia 2007)]. Cytat: This is about a society's choice between listening to science and falling prey to what Stanford science historian Robert N. Proctor calls agnotology (the cultural production of ignorance) (ang.).
- ↑ Stanford History Department: Robert N. Proctor. Stanford University. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-19)]. (ang.).
- ↑ a b c Barbara Palmer: Conference to explore the social construction of ignorance. Stanford News Service, 2005-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (24 lipca 2007)]. Cytat: Proctor uses the term "agnotology" – a word coined from agnosis, meaning "not knowing" – to describe a new approach to looking at knowledge through the study of ignorance. (ang.).
- ↑ Agnotology: The Cultural Production of Ignorance. (ang.).
- ↑ Andrian Kreye: Polonium in Zigaretten: Müll in der Kippe (Polonium in cigarettes: Garbage in the butt). 2010-05-17. Cytat: Proctor:...Die Tabakindustrie hat ... verlangt, dass mehr geforscht wird. Das ist reine Ablenkungsforschung. Wir untersuchen in Stanford inzwischen, wie Unwissen hergestellt wird. Es ist eine Kunst - wir nennen sie Agnotologie. (Proctor:...The tobacco industry has ... called for further study. That is pure distraction research. At Stanford, we study how ignorance is manufactured. It is an art we call agnotology.) (ang.).