Dzieci z Bullerbyn
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu |
powieść dla dzieci | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Język |
{{{język}}} | ||
| |||
"Dzieci z Bullerbyn" (szw. Alla vi barn i Bullerbyn) – książka dla dzieci napisana przez szwedzką pisarkę Astrid Lindgren w 1947 roku. Następne książki z tej serii to "Więcej o dzieciach z Bullerbyn" (szw. Mer om oss barn i Bullerbyn, 1949) i "Wesoło jest w Bullerbyn" (szw. Bara roligt i Bullerbyn, 1952). Polskie wydanie w przekładzie Ireny Szuch-Wyszomirskiej (pierwsze w 1957) zawiera te wszystkie trzy tytuły w jednym tomie.
W książce dziewczynka o imieniu Lisa opowiada o przygodach swoich i innych dzieci z osady (liczącej trzy zagrody) Bullerbyn w ciągu trzech kolejnych lat. Nazwę osady Bullerbyn można przetłumaczyć z szwedzkiego na polski jako "Hałasowo".
Pierwowzorem Bullerbyn jest osada Sevedstorp, niedaleko miasteczka Vimmerby w którym urodziła się Astrid Lindgren w roku 1907. Jeszcze dziś można oglądać położone obok siebie trzy domy w Sevedstorp, gdzie rodzice przyszłej pisarki przeprowadzili się krótko po jej narodzinach i gdzie spędziła dzieciństwo.
"Dzieci z Bullerbyn" są w Polsce lekturą szkolną w klasie trzeciej.
Uzupełnieniem fabuły są trzy książki z ilustracjami "Boże Narodzenie w Bullerbyn" (szw. Jul i Bullerbyn, 1963), "Wiosna w Bullerbyn" (szw. Vår i Bullerbyn, 1965) i "Dzień Dziecka w Bullerbyn" (szw. Barnens dag i Bullerbyn, 1966).
Szwedzki reżyser Lasse Hallström zrealizował w oparciu o serię książek o dzieciach z Bullerbyn filmy "Dzieci z Bullerbyn" (oryg. Alla vi barn i Bullerbyn, 1986) i "Dzieci z Bullerbyn: Nowe przygody" (oryg. Mer om oss barn i Bullerbyn, 1987).
Przedstawienie na podstawie książki pokazał Teatr Polski we Wrocławiu. [1] Anna Smolar wyreżyserowała ekologiczne przedstawienie "O tym jak dzieci domowym sposobem zrobiły sobie las i co z niego wyrosło" według Dzieci z Bullerbyn. [2]
Zagroda Środkowa
- Lisa Erikson – główna bohaterka i narratorka książki, na początku utworu ma 7 lat. Mieszka w zagrodzie Środkowej, jej braćmi są Bosse i Lasse. Uwielbia bawić się lalkami i chodzić do szkoły. Czyta dziecięcą gazetę „Wiosna Szwecji”. Jest wesoła i pełna pomysłów. Ma własnego baranka Pontusa, którego uratowała przed głodową śmiercią (jego mama nie miała mleka w wymieniu). Opiekuje się też kotkiem Mruczkiem, który miał być wspólny dla Lassego, Bossego i Lisy, lecz chłopcom szybko się znudził i Lisa musiała się nim opiekować. Dziewczynka chce zostać piastunką dla dzieci lub mamą. W przyszłości według planu dziewczynek ma wyjść za Ollego. On się nie zgadza.
- Lasse Erikson – na początku książki ma 9 lat. Jest klasowym urwisem, ma duże poczucie humoru. To on najczęściej organizuje różne zabawy. Potrafi bardzo szybko biegać. Lubi się rządzić. W czasie świąt Bożego Narodzenia przebiera się za krasnoludka Jultomte. Kiedyś nie przyjęto go do pierwszej klasy, bo nie umiał wysiedzieć w ławce i nauczycielka kazała mu przyjść w przyszłym roku, bo „nie dorósł jeszcze do wieku szkolnego“. W czasie jazdy na łyżwach przez swoje popisy wpadł do przerębla. W przyszłości według planu dziewczynek (na który żaden z chłopców się nie zgadza) ma ożenić się z Brittą.
- Bosse Erikson – w pierwszej części książki ma 8 lat. Interesuje się ptakami i zbiera ich jaja. Ma własną kurę, Albertynę. Bosse w razie potrzeby staje w obronie młodszej siostry. Miał najgorsze świadectwo z całej szóstki bohaterów. Nie wie ile to 7 razy 7. Jest lekko nierozgarnięty. Według planu dziewczynek w przyszłości ma ożenić się z Anną.
- Mama czyli pani Erikson – mama Lassego, Bossego i Lisy. Jest właścicielką kurzej fermy w Bullerbyn. Cechuje ją troskliwość, zaradność i pracowitość.
- Tata, pan Erikson – zajmuje się stolarką, a oprócz tego pracuje w mleczarni. Zajmuje się też gospodarstwem i trzodą chlewną. Lubi poświęcać wolny czas swoim dzieciom.
Zagroda Północna
- Britta Andersson – na początku książki ma 9 lat. Przyjaźni się z Lisą. Jest rozsądna i najbardziej dojrzała z całej szóstki małych bohaterów. Jest najlepszą uczennicą w klasie, pracowitą i uczynną. Przez to, że chorowała i nie mogła pomóc Annie i Lisie zająć się Kerstin, dziewczynki miały z dzieckiem masę problemów. Pewnego razu, gdy Anna i Lisa „same nie wiedziały co robiły“ śmiała się z dziewczynek razem z chłopcami. W przyszłości według planu dziewczynek ma wyjść za Lassego.
- Anna Andersson – młodsza siostra Britty, ma 7 lat. Jest wesoła i pomysłowa. Bardzo lubi bawić się z Lisą i rozmawiać z dziadziusiem. Czasami, choć bardzo rzadko, kłóci się z Lisą o jezioro Zagrody Północnej. W przyszłości według planu dziewczynek ma wyjść za Bossego.
- ciocia Greta Andersson – mama Britty i Anny. Potrafi piec przepyszne obwarzanki.
- wujek Erik Andersson – ojciec Britty i Anny. Czasem bywa trochę dziecinny. Bardzo kocha swojego ojca. Pięknie gra na harmonii. Umie też gwizdać zupełnie jak ptak.
- Anders Jan Andersson – dziadek Britty i Anny, tata wujka Erika. Ma 80 lat i jest byłym właścicielem Zagrody Północnej. Przeważnie siedzi w swoim pokoju na piętrze. Jest prawie niewidomy, więc gdy ktoś opisuje mu jakiś przedmiot, może go sobie tylko wyobrazić (widzi go świetnie w głowie). Pan Anders uwielbia kiedy wnuczki wraz z Lisą czytają mu gazetę, rozmawiają z nim lub śpiewają. Bardzo lubi kawę i cukierki ślazowe. Jego ulubione powiedzonko to: Ho, ho, tak, tak. Często opowiada o starych czasach. Urodziny obchodzi 13 października. Miał bardzo trudne dzieciństwo.
Zagroda Południowa
- Olle – ma 8 lat. Jest bardzo grzeczny i ułożony. Potrafi szybko biegać. Ma psa Svippa i kota Malkolma. Jako jedyny ze wszystkich chłopców w Bullerbyn lubi bawić się z dziewczynkami [Lasse i Bosse mówią "narzeczony i narzeczona"]. W takich chwilach Lasse i Bosse często mu dogryzają, jednak on nie przejmuje się tym i w dalszym ciągu rozmawia lub bawi się z dziewczynkami. Jest rozsądny i zabawny. Według planu dziewczynek ma w przyszłości ożenić się z Lisą, choć sam powiedział, że w przyszłości chce mieszkać z Kerstin w Zagrodzie Południowej i jeżeli ma się ożenić, to owszem, może z Lisą, ale nie obiecuje tego.
- ciocia Lisa – mama Ollego i Kerstin. Jest troskliwa i miła. To ona tłumaczyła dziewczynkom jak postępować z małymi dziećmi, kiedy miały się zająć Kerstin.
- wujek Nils – bardzo kocha Ollego i swoją małą córeczkę. Lubi bawić się z Kerstin.
- Kerstin – maleńka siostrzyczka Ollego, oczko w głowie chłopca. Zaraz po jej urodzinach inne dzieci z Bullerbyn uważały, iż jest brzydka i gdy będzie większa, wszyscy będą się z niej śmiać (owa opinia wynika z tego, że przedtem nie miały do czynienia z małymi dziećmi i nie wiedziały, jak potrafią się zmienić podczas dalszego rozwoju). Ich zdanie zmienia się po chrzcinach dziewczynki, gdy jest już podobna do ludzi. Mała Kerstin jest bardzo nieznośna i wprost rozsadza ją energia. Umie mówić tylko „Hej, hej“.
Zwierzęta
- Mruczek – kot z Zagrody Środkowej, ma białą łatkę na czole (kot Lisy)
- Puszek – kot z Zagrody Północnej, jest całkiem biały
- Malkolm – kot z Zagrody Południowej, jest całkiem czarny
- Svipp – pies Ollego, kiedyś należał do szewca
- Albertyna – kura Bossego. Kiedy tylko Bosse je jajko, uważa, że zniosła je Albertyna
- Lotta – krowa należąca do Zagrody Środkowej
- Svea – stara klacz pana Erikssona
- Ajaks – koń Lisy
- Petter – cielak Lotty. Jego imię wymyślił Olle. Lasse chciał, żeby cielak nazywał się Postrach Północy
- Pontus – jagnię Lisy, bardzo żywiołowy i niezwykle mądry jak na baranka (tak twierdzi Lisa). Od maleńkości opiekowała się nim Lisa, ponieważ jego matka nie miała mleka w wymieniu. Jego braciszek umarł. Lisa zabrała go raz do szkoły, bo miała dość uwag chłopców, że jagnię w przeciwieństwie do psa może siedzieć tylko na pastwisku.
- Ulrik – zły baran należący do Zagrody Północnej. Przez lato przesiaduje na wyspie na jeziorze Zagrody Północnej. Kiedyś o mało nie zabił dzieci, ale wszystkich uratował Lasse.
- kury – wszystkie należą do mamy Lisy, to tak zwana Kurza ferma w Bullerbyn
- króliki - króliki Lisy. Mieszkają w klatce, którą zrobił tatuś Lisy. Na zimę klatka jest przenoszona do obory. Króliki mają mnóstwo dzieci. Lisa sprzedała ich dużo Bossemu i Ollemu, ale Bossemu szybko się one znudziły.
Inne postacie
- Agda – służąca Zagrody Środkowej, jest młoda. Podoba się jej Oskar. Jej zajęcia to dojenie, sprzątanie i często gotowanie. Wiadomo, że ma swój karton z rzeczami, które Lisa bardzo lubi oglądać.
- Oskar – parobek Zagrody Środkowej. Bardzo lubi Agdę. Nie jest szczególnie miły dla dzieci. Pracuje w oborze.
- Kalle – jest parobkiem Zagrody Północnej. Praktycznie nic o nim nie wiadomo.
- szewc Grzeczny – mieszka w swojej starej chacie niedaleko Bullerbyn. Dawniej był właścicielem Svippa. Mężczyzna nie wywiązuje się z obowiązków, jest alkoholikiem. Nie cierpi dzieci. Jest skąpy i nieuprzejmy.
- ciocia Jenny – co roku zaprasza wszystkich z Bullerbyn do siebie na przyjęcie. Jest gościnna. Ma kilka córek. Jest stara i waży prawie sto kilogramów. Mieszka daleko za tytułową wioską.
- Nanna – najstarsza córka cioci Jenny. Ma rodzinę lalek, którym nadała nazwisko Złotopleśniccy.
- Kristin z zagajnika – starsza kobieta. Jest bardzo troskliwa. Dzieci przychodzą do niej zawsze np. w czasie burzy lub co roku w Święta. Jej postać nie pojawia się w filmie.
- Emil – sprzedawca w sklepie w Wielkiej Wsi. Ma rude wąsy i nosi ołówek za uchem. Zawsze częstuje dzieci cukierkami kwaskowymi.
- Jan z młyna – pracuje w młynie. Ma starą płową klacz. Nie lubi rozmawiać z dorosłymi, ale za to świetnie dogaduje się z dziećmi.
- pastor – ochrzcił Kerstin. Urządza także liczne przyjęcia, na które zaprasza tylko dorosłych.
- Monika – pojawia się w rozdziale pt. W Bullerbyn jest zawsze wesoło. Przyjeżdża z mamą, żeby zobaczyć Bullerbyn. Od niej Lisa dostała broszkę. Lasse popisywał się przed Moniką, chodząc na szczudłach.
- nauczycielka – miła kobieta mieszkająca w budynku szkoły. Jest troskliwa i ma poczucie humoru. Jest wielkim autorytetem dla Lisy, szczególnie ze względu na to, że jest bardzo ciepłą, mądrą i pełną humoru kobietą.
Część uczniów
- Ulla – na zakończeniu roku, podczas śpiewania piosenki, omal się nie pomyliła.
- Anna Greta – miała najlepsze zakładki do książek, które zbierały wszystkie dziewczynki ze szkoły.
- Stig – jeden z bardziej nieznośnych chłopców w szkole. Uderzył Brittę plecakiem, gdy ta powiedziała nauczycielce, że on i inni chłopcy byli niegrzeczni podczas jej nieobecności.
- Bengt – to właśnie przed nim Bosse obronił Lisę.
- Marta – dziewczynka, która ciężko zachorowała. Dostała od Anny książkę z bajkami, a od Lisy jej najpiękniejszą lalkę – Bellę.
Miejsca
- Jezioro Ciche – należy do Bullerbyn, choć znajduje się dość daleko. Mieszkańcy łowią tam raki.
- Ręka Trupa – najbardziej niebezpieczne miejsce w górach, z ogromną przepaścią.
- Wielka Wieś – wioska znajdująca się kilka kilometrów za Bullerbyn. Tam dzieci chodzą do szkoły i robią zakupy.
- Jezioro zagrody północnej – jezioro, w którym latem dzieci się kąpią. Na jeziorze znajduje się wyspa. Rozgrywa się na niej fragment akcji w części pierwszej, a także w części drugiej, gdy dzieci szukały skarbów oraz w części trzeciej, gdy dzieci przeżywają niezwykłą przygodę z baranem Ulrikiem.
- góry Skaliste – prawdopodobnie niskie góry. Dzieci uwielbiają wędrować na tamtejszą polanę.
- Nosisko – miejsce w górach Skalistych, bardzo ciasne.
- Złamany Ryjek – kolejne miejsce nazwane przez Lassego, Bosse omal nie złamał tam ręki.
- Wciągibrzuch – wąskie przejście przed Ręką Trupa.
- Grzmiąca Jama – polana w górach Skalistych, jedno z ulubionych miejsc dzieci.
- łąka szewca – teren należący do szewca Grzecznego, ma mały staw i skały.
- las – dzieci z Bullerbyn jeżdżą tam wraz z ojcami po choinki.