Fortunatus

Fortunatus

Autor	nieznany
Typ utworu	romans moralizujący
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Niemcy
Język	niemiecki
Data wydania	1509
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	ok. 1570
Wydawca	M.S.
Przekład	M.S. (przypuszczalnie Marcin Siennik)

Fortunatus – XVI-wieczny niemiecki romans moralizujący nieznanego autorstwa, wedle wszelkich prawdopodobieństw wydany w 1509, w Augsburgu, popularny również w wersji włoskiej.

A iż ją tak Niemcy po dziś dzień radzi czytają, i Włoszy ją też w język swój przełożyli, nie chcieliśmy zaniechać, aby tak dla małego nakładu nie mieli też Polacy tak krotochwilnej rzeczy czytać. [Ku Czytelnikowi]

Romans opowiada o pechowym peregrynancie, Fortunatusie (imię to oznacza przewrotnie "tego, któremu los sprzyja"), synu zubożałego szlachcica, który w celu odrobienia majątku rodzinnego ima się różnych zajęć. Początkowo zatrudnia się jako pomocnik weneckiego hrabi, jednak oszukany przez zazdrosną służbę jakoby miał zostać w niedługim czasie wykastrowany przez swego pana i obsadzony na funkcję eunucha fraumyceru, zmuszony jest uciekać i wędrować po świecie w poszukiwaniu pracy.

Romans ma mocne zacięcie moralizujące, na co wskazuje choćby przedmowa polskiego tłumacza skierowana do czytelników.

Albowiem aczby kto rzekł, iż to w rzeczy nigdy nie było, jednak tak roztropnie jest opisana ta Historyja, iż czytając niektórych przewrotnych ludzi wykręty a przechyrne szyderstwa, które w nię wmieszane są, gdy ty czytając baczność twą tym pobudzisz, z trudna cię ma takowy szyderz oszukać, abyś jego fierlejów a wykrętów nie obaczył, a przeciw oszukaniu jego niejakiej przestrogi nie nalazł. Albowiem, jako się rzekło, dobrze temu, który się cudzą przygodą karze. [Do czytelnika]

Przypuszcza się, że polskiego tłumaczenia tego dzieła dokonał Marcin Siennik około roku 1570 (pozwalają to ustalić daty romansów poprzedzających oraz dane z inwentarzy lwowskich). Elegancka forma wydruku, pieczęć oraz inicjał M.S. świadczą o tym, że Fortunatus wyszedł w Polsce spod pierwszorzędnej prasy krakowskiej, najpewniej Mikołaja Szarffenbergera, który wydał zresztą trzy poprzednie powieści serii Klocka rawskiego.