Kamień runiczny Jarlabankego z Vallentuny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przednia strona kamienia

Kamień runiczny Jarlabankego z Vallentuny (U 212[1]) – kamień runiczny datowany na połowę XI wieku, znajdujący się przed kościołem w Vallentunie w szwedzkiej prowincji Uppland[2], w pobliżu drogi wiodącej do Täby[3].

Granitowy głaz ma wymiary 1,88×1,62 cm[1]. Inskrypcja wyryta została na dwóch stronach kamienia[4], przy czym napis na stronie tylnej uważany jest za późniejszy[5]. Zabytek został opisany po raz pierwszy na początku XVII wieku przez Johannesa Bureusa, znajdował się wówczas wmurowany w portal drzwiowy kościelnego ganku[1][2]. Przypuszczalnym miejscem jego pierwotnej lokalizacji było pole tingowe, znajdujące się 3 kilometry na północny zachód od kościoła. Kościelny ganek spłonął w pożarze z 1856 roku, sam zaś kamień został odnaleziony pośród zgliszcz w 1905 roku[1].

Głaz wystawił dla uświetnienia swojej osoby Jarlabanke, jeden z najbogatszych ówcześnie szwedzkich posiadaczy ziemskich, pochodzący z możnego rodu jarlów. Jego imię upamiętnione zostało na sześciu kamieniach runicznych[3]. Na ich podstawie możliwe jest odtworzenie uszkodzonych fragmentów inskrypcji z przedniej strony zabytku[5].

Tylna strona kamienia

Inskrypcja z pierwszej strony kamienia głosi:

× iarlibaki × lit × raisa × stan + þina × a... ... ...kuan + han × ati ain × tabu × alan × -... ... ont hans +[4]
Jarlabanke kazał wznieść ten głaz dla samego siebie, jeszcze za swego życia, i kazał zbudować ten most. Był on jedynym właścicielem Täby. Niech Bóg pomoże jego duszy[3].

Natomiast z drugiej strony kamienia wyryto następujący tekst:

× iarlabaki × lit raisa × stain × þin- at sik kuikuan × auk × þinkstaþ × þina × karþi + auk × ain ati + alt hu-(t)ari × þita +[4]
Jarlabanke kazał wznieść ten głaz dla samego siebie, jeszcze za swego życia, i przygotował to miejsce pod ting. Sam był właścicielem całej okolicy[3].

Wspomniane w inskrypcji utworzenie przez Jarlabankego tingu świadczy o jego potędze, w owym czasie w okolicy istniał już bowiem jeden ting w położonej bardziej na południe Bällsta[3] nad jeziorem Vallentunasjön, w miejscu nazywanym Arkils tingstad[6][7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Runfakta. vallentuna.se. [dostęp 2014-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-21)]. (szw.).
  2. ↑ a b Jarlabankes runstenen vid Vallentuna kyrka. fotevikensmuseum.se. [dostęp 2014-10-21]. (szw.).
  3. ↑ a b c d e Marian Adamus: Tajemnice sag i run. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1970, s. 346.
  4. ↑ a b c U 212. christerhamp.se. [dostęp 2014-10-21]. (szw.).
  5. ↑ a b 8. Runriket – Vallentuna kyrka. stockholmslansmuseum.se. [dostęp 2017-06-09]. (szw.).
  6. ↑ 9. Runriket – Arkils tingstad. stockholmslansmuseum.se. [dostęp 2017-06-09]. (szw.).
  7. ↑ Böndernas rike. popularhistoria.se. [dostęp 2014-10-21]. (szw.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamień_runiczny_Jarlabankego_z_Vallentuny&oldid=63749676”