Olśnienie (powieść)
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
1982 |
Olśnienie – książka fantastycznonaukowa Adama Hollanka z roku 1982 wydana w serii Fantazja–Przygoda–Rozrywka KAW. Książka zawiera dwa utwory, różnie określane w źródlach jako opowiadania[1], mikropowieści[2] lub powieści[3]: tytułowe "Olśnienie" i "Nie można go spalić"[1].
Fabuła[edytuj | edytuj kod]
W tytułowym "Olśnieniu" bohater przypadkowo odkrywa miejsce, w którym stykają się dwie rzeczywistości - nasza i obcej cywilizacji. Równocześnie nie jest całkiem jasne, czy opowiadanie opisuje rzeczywiste doświadczenia bohatera, czy jego zaburzenia psychiczne[2].
"Nie można go spalić" opisuje konsekekwencje zastoswania wynalazku[2], i niezniszczalny "Wielki Komputer, którego elementy znajdują się w każdym człowieku"[4]
Analiza[edytuj | edytuj kod]
Według streszczenia książki Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, opowiadania "ukazują skomputeryzowany świat, w którym możliwa staje się nie tylko przenikalność życia na różnych planetach, ale także integracja i dezintegracja osobosci człowieka"[1].
Leszek Bugajski, recenzując książkę dla Fantastyki w 1983, napisał, że jej tematem jest "drążenie ludzkiej psychiki, próby wejścia do ludzkiego "kosmosu wewnętrznego", i że ksiązka jest sygnałem, że "polska SF szuka nowych dróg, że żyje"[2]. W książce Hollanek "zadaje pytanie o granice kompromisu w skrajnie trudnych sytuacjach społecznych"[5].
"Olśnienie" jest przykładem nurtu inner space w polskiej fantastyce[6][2]. Pojawia się w nim "koncepcja trzeciego stanu istnienia"[1]. Bugajski pisał, że przedstawiony świat "posiada niejasny status ontologiczny", i że "...jest to również proza o człowieku, który autentycznie cierpi na skutek swego faktycznego czy wyimaginowanego... kontaktu z innym światem... tracącego... poczucie... miejsca w świecie... rodzinę, spokój wewnętrzny"[2].
O "Nie można go spalić" Maciej Parowski napisał, że był to przykład "prozy rozchlupotanej, rozsadzanej natłokiem myśli i bujnymi emocjami"[7]. Bugajski napisał o nim, że jest to tekst bliższy tradycyjnej fantastyce (zawierający "'umocowanie' technologiczne"), ale także ma wymiar psychologiczny, opowiadając o "dezintegracji osobowości". Chwalił je, pisząc, że jest to "literatura z prawdziwego zdarzenia" i że tekst "zawiera wiele trafnych i bezdyskusyjnych spostrzeżeń, np. nieuchronności ludzkiego losu, o niemożności sprzeciwienia się przemocy", a także "myśli o człowieku dzisiejszym"[2]. Tekst był przedrukowany w 1989 w antologii Skasować drugie ja[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Literatura piękna: adnotowany rocznik biliograficzny, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich., 1986, s. 33 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Leszek Bugajsk, „Inner Space” po polsku, „Fantastyka” (9), 1983, s. 51.
- ↑ Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 87, seria: Seria „SF” Wydawnictwa Poznańskiego. ISBN 83-210-0892-5.
- ↑ Robert Klementowski, Modelowe boksowanie ze światem: polska literatura fantastyczna na przełomie lat 70. i 80, Wydawn. Adam Marszałek, 2003, s. 187, ISBN 978-83-7322-608-1 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ Miesie̜cznik literacki, Warszawskie Wydawn. Prasowe RSW "Prasa", 1986, s. 72 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 308, seria: Seria „SF” Wydawnictwa Poznańskiego. ISBN 83-210-0892-5.
- ↑ Maciej Parowski, Wasz cyrk, moje małpy. Chronologiczny alfabet moich autorów. Tom 1, Wydawnictwo SQN, 24 sierpnia 2021, ISBN 978-83-8129-388-4 [dostęp 2024-03-07] (pol.).