Osnowa geodezyjna
Osnowa geodezyjna w Polsce – zbiór punktów, które mają położenie wyznaczone w państwowym systemie odniesień przestrzennych, na których wyznaczono wielkości fizyczne charakterystyczne dla danego jej rodzaju oraz błąd ich wyznaczenia[1]. Osnowy geodezyjne realizują fizycznie przyjęty układ współrzędnych, czyli tworzą układ odniesienia dla prac geodezyjnych i kartograficznych[2]. Inaczej – punkty osnowy geodezyjnej pełnią rolę nawiązania dla wszystkich robót geodezyjnych, których wynikiem są współrzędne określone w państwowym układzie współrzędnych.
Punkty osnowy mają niepowtarzalne numery, posiadają opisy topograficzne, zostały oznaczone w terenie znakami geodezyjnymi a ich dane zostały umieszczone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.
Ze względu na dokładność oraz sposób jej zakładania osnowę geodezyjną dzieli się na[1]:
- osnowę podstawową fundamentalną – stanowią ją punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności, które przenoszą na obszar kraju geodezyjny układ odniesienia i układ wysokości
- osnowę podstawową bazową – stanowią ją punkty wyznaczone w sieciach o najwyższej dokładności realizujące przyjęte układy odniesienia, i które są rozmieszczone równomiernie na terenie Polski
- osnowę szczegółową – stanowią ją punkty wyznaczone w sieciach będących rozwinięciem podstawowej osnowy geodezyjnej, a stopień ich zagęszczenia jest uzależniony od stopnia zurbanizowania terenu.
Współrzędne punktów podstawowej oraz szczegółowej osnowy geodezyjnej wyznacza się w obowiązującej realizacji geodezyjnego europejskiego ziemskiego systemu odniesienia ETRS89[1].
Ze względu na cechę określającą znaczenie osnowy w pracach geodezyjnych i kartograficznych, kolejność włączania punktów do wyrównywania osnowę dzieli się na 3 klasy. Podstawowym kryterium włączenia punktów osnowy do odpowiedniej klasy jest dokładność wyznaczenia współrzędnych (X, Y, H) punktu w państwowym systemie odniesień przestrzennych charakteryzująca się wartością błędu średniego wyznaczenia:
- klasę 1. stanowi osnowa podstawowa fundamentalna
- klasę 2. stanowi osnowa podstawowa bazowa
- klasę 3. stanowi osnowa szczegółowa[1].
Osnowy geodezyjne, ze względu na wykorzystanie do konkretnych pomiarów geodezyjnych oraz sposób przedstawienia wzajemnego położenia punktów, dzielą się na:
- osnowę poziomą (podstawową fundamentalną, bazową oraz szczegółową), w której określone jest wzajemne poziome położenie punktów na powierzchni, bez uwzględnienia różnic wysokości,
- osnowę wysokościową (podstawową fundamentalną, bazową oraz szczegółową), w której określono wysokość punktów względem poziomu odniesienia,
- osnowę dwufunkcyjną, której punkty maja znane położenie i wysokość, a więc spełniają równocześnie funkcje punktów osnowy poziomej i wysokościowej.
Modernizację podstawowej osnowy geodezyjnej winno przeprowadzać się nie rzadziej niż co 20 lat, a osnowy zakładanej metodami satelitarnymi GNSS nie rzadziej niż co 10 lat[1].