Plan Solomona
Plan Solomona, plan czterogrupowy Solomona – plan eksperymentalny składający się z dwóch grup eksperymentalnych i dwóch kontrolnych. Jedna grupa eksperymentalna i jedna kontrolna badane są prestestem i posttestem, natomiast pozostałe jedynie posttestem. Główną zaletą planu Solomona jest możliwość kontroli wpływu pretestu na zmienną zależną.
Schemat badania[edytuj | edytuj kod]
Pierwszym etapem badania według planu czterogrupowego jest przeprowadzenie w pierwszej grupie eksperymentalnej (grupa 1) i pierwszej grupie kontrolnej (grupa 2) pretestu badającego zmienną zależną X. Następnie obie grupy eksperymentalne (grupy 1 i 3) poddaje się wpływowi bodźca eksperymentalnego, a obie grupy kontrolne (grupa 2, grupa 4) pozostawia bez zmian lub wprowadza się placebo. Ostatnim etapem jest przeprowadzenie posttestu zmiennej zależnej X we wszystkich grupach.
Analiza wyników[edytuj | edytuj kod]
Aby wykonać elementarną analizę badania i potwierdzić hipotezę badawczą należy wykonać następujące porównania (znak > można zastąpić < w zależności od kierunku przewidywanej zależności):
posttest w grupie 1 > posttest w grupie 2,
posttest w grupie 3 > posttest w grupie 4,
pretest w grupie 1 = pretest w grupie 2.
(posttest w grupie 1 – pretest w grupie 1) > (prosttest w grupie 2 – pretest w grupie 2)
Kontrola efektu pretestu:
posttest w grupie 1 = posttest w grupie 3,
posttest w grupie 2 = posttest w grupie 4.
Dodatkowo dla udowodnienia, że w grupach kontrolnych nie zachodzą celowe zmiany (jeśli to zakładała hipoteza):
posttest w grupie 4 = pretest w grupie 1,
posttest w grupie 4 = pretest w grupie 2.
Współcześnie stosuje się również bardziej zaawansowaną analizę wyników, na przykład przy użyciu analizy wariancji (ANOVA) czy analizy kowariancji (ANCOVA)[1].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Plan Solomona znajduje zastosowanie w naukach społecznych i medycznych[2]. Przykładem jego użycia może być badanie Michaela J. Robinsona z 1976, które mierzyło wpływ efektu oddziaływania programu telewizyjnego (The Selling of The Pentagon) na opinie dotyczące wojska, zaufania do mediów i administracji[3]. Plan Solomona dobrze sprawdza się właśnie w badaniach postaw, a także wszędzie tam, gdzie zachodzi możliwość uwrażliwienia badanych (mierzeniu efektywności psychoterapii, badaniach nad edukacją). Zastosowanie klasycznego planu eksperymentalnego nie pozwala kontrolować wpływu wykonania pretestu na mierzone postawy. W efekcie zaobserwowana zmiana postawy może być nie tyle wynikiem zastosowanej procedury eksperymentalnej (np. prezentacji filmu), co artefaktem pochodzącym z uwrażliwienia badanych poprzez użycie narzędzia pomiaru (np. kwestionariusza)[1].
Twórcy[edytuj | edytuj kod]
Model planu czterogrupowego zaproponował Richard L. Solomon w 1949, stąd jego nazwa[4]. Model ten, a przede wszystkim metody jego analizy były ulepszane przez innych badaczy[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, PWN, 2011, s. 328–331, ISBN 978-83-01-16456-0.
- ↑ Tingen, M. S., The Use Of The Solomon Four-Group Design In Nursing Research, "Southern Online Journal of Nursing Research", 9 (1), 2009.
- ↑ Michael J. Robinson, Public Affairs Television and the Growth of Political Malaise: The Case of “The Selling of the Pentagon”*, „American Political Science Review”, 70 (2), 1976, s. 409–432, DOI: 10.2307/1959647, ISSN 1537-5943, JSTOR: 1959647 [dostęp 2017-01-29].
- ↑ Richard L. Solomon, An extension of control group design., „Psychological Bulletin”, 46 (2), 1949, s. 137–150, DOI: 10.1037/h0062958, ISSN 1939-1455 [dostęp 2017-01-29] (ang.).
- ↑ Braver, M. C. W., & Braver, S. L. (1988). Statistical treatment of the Solomon four-group design: A meta-analytic approach. Psychological bulletin, 104(1), 150-154.
- ↑ Brzeziński, J. (1989). Eksperymentalne badanie zmian-metodologiczne problemy stosowania pretestu zmiennej zale nej. Przegląd Socjologiczny, 37, 113-139.