Rybołowska Ikona Matki Bożej
 Kiot z ikoną w cerkwi Świętych Kosmy i Damiana w Rybołach | |
| Miejsca kultu | |
|---|---|
| Sanktuarium | |
| Początek kultu |
XVII w. |
| Czas powstania wizerunku |
XVII w. |
| Technika wykonania |
tempera na desce |
| Rozmiar |
94 x 60 cm |
| Styl | |
Rybołowska Ikona Matki Bożej – ikona Matki Bożej przechowywana w cerkwi Świętych Kosmy i Damiana w Rybołach, czczona lokalnie.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Ikona reprezentuje typ hodigitria, jej wymiary to 94x60 cm, została napisana temperą na desce[1].
Matkę Boską ukazano na ikonie w czerwonej szacie okrywającej głowę, piersi i ramiona, zdobionej lamówką z frędzlami. Jej postać przedstawiono frontalnie, z głową nieznacznie pochyloną w lewo. Na lewej dłoni trzyma Dzieciątko Jezus, na które wskazuje drugą ręką. Dzieciątko ma na sobie białą suknię i ozdobną szatę, w lewej ręce trzyma księgę, prawą zaś błogosławi. Obydwie postacie posiadają aureole, przedstawione je na złotym tle z wyciskanym manierystycznym motywem zdobniczym[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ikona powstała w pierwszej połowie XVII w. Nie ustalono, kto i w jakich okolicznościach przekazał ją do unickiej cerkwi w Rybołach, chociaż niektórzy autorzy utrzymują, że pierwotnie znajdowała się w cerkwi w Kożanach[2].
Kult ikony jako cudotwórczej rozwinął się wśród miejscowych unitów najpóźniej w XVIII stuleciu. W dokumentach wizytacji kanonicznych parafii rybołowskiej z 1751 wskazano, iż na obrazie znajdowały się wota dziękczynne. O wotach wspomina się również w protokołach wizytacji z lat 1773 i 1784. Z uwagi na daleko posuniętą latynizację wnętrza świątyni ikona wstawiona była do ołtarza głównego. Łączył się z nią drugi wizerunek otaczany szczególnym kultem – ikona Świętych Kosmy i Damiana[2]. Ikona łączy schemat typowy dla prawosławnych wizerunków maryjnych z wpływami sztuki zachodniochrześcijańskiej. Sposób jej napisania jest charakterystyczny dla lat 30. XVII w. Wśród jej pierwowzorów doszukać się można ikon Włodzimiersko-Wołyńskiej (Mścisławskiej) oraz Smoleńskiej Ikony Matki Bożej[1].
Mimo unickiego pochodzenia wizerunek pozostał obiektem kultu także po synodzie połockim i przyjęciu przez parafię rybołowską prawosławia[3]. Między r. 1859 a 1869 ikonę umieszczono w srebrnej koszulce[4]. W okresie bieżeństwa wizerunek został ukryty w Rybołach, nie został wywieziony ze wsi i dzięki temu nie zaginął, jak wiele wywiezionych elementów wyposażenia cerkiewnego. W dwudziestoleciu międzywojennym ikonę umieszczono w ozdobnym kiocie. Kult wizerunku w Rybołach trwa nadal, a dniem wspomnienia wizerunku jest dzień święta Złożenia Szat Matki Bożej w Blachernie[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Sosna G., Troc-Sosna A.: Święte miejsca i cudowne ikony. Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie. Białystok: Orthdruk, 2006, s. 349–351. ISBN 83-85368-69-8.
- ↑ a b Sosna G., Troc-Sosna A.: Święte miejsca i cudowne ikony. Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie. Białystok: Orthdruk, 2006, s. 344–345. ISBN 83-85368-69-8.
- ↑ Matus I.: Schyłek unii i proces restytucji prawosławia w obwodzie białostockim w latach 30. XIX wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2013, s. 490. ISBN 978-83-7431-364-3.
- ↑ Sosna G., Troc-Sosna A.: Święte miejsca i cudowne ikony. Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie. Białystok: Orthdruk, 2006, s. 348. ISBN 83-85368-69-8.