Senni zwycięzcy
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
powieść fantastycznonaukowa |
| Data powstania |
1978 |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
Senni zwycięzcy – powieść fantastycznonaukowa, debiut powieściowy polskiego pisarza Marka Oramusa, wydana przez Spółdzielnię Wydawniczą „Czytelnik” w 1983 r.[a] w serii „Z kosmonautą”.
Książka należy do gatunku fantastyki socjologicznej. Książka została napisana w latach 1976-1978[2], lecz wydana dopiero cztery lata później[3][4].
Opis fabuły[edytuj | edytuj kod]
W kierunku Ziemi leci od lat olbrzymi statek-arka o nazwie „Dziesięciornica”. Społeczeństwo mieszkające na statku jest w stanie rozkładu, stale wybuchają tam rozruchy i bunty, popełniane są gwałty i morderstwa. Sytuację sztucznie zaognia, nasłana z Ziemi, działająca w ukryciu grupa osób o zdolnościach ponadnormalnych, zwanych Dwukolorowymi. Ich celem nie jest jednak opanowanie statku, lecz zdobycie jak największej widowni na Ziemi. Ponieważ wszystko co dzieje się na „Dziesięciornicy” jest tam transmitowane na żywo, a społeczność jest w rzeczywistości obiektem manipulacji socjotechnicznych. Bohaterem jest garbaty i zakompleksiony Deogracias, również obdarzony pewnymi mocami[5][6].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Maciej Parowski określa książkę jako „bogatą, bujną i gwałtowną, obfitującą w drastyczne sceny”[3]. Krytyk pisze, że autor czerpał natchnienie z utworów Briana Aldissa, Philipa Dicka czy Stanisława Lema, doprawiając to chandlerowskim czarnym humorem. Sugeruje też, że gdyby powieść ukazała się zaraz po ukończeniu, byłaby dziełem na miarę Robota Wiśniewskiego-Snerga. Parowski uważa, że powieść jest „przesłaniem – protestem przeciw manipulacji”[2], pisanej „na paliwie politycznym” (jak utwory Zajdla), ale której nie należy czytać jako utwór realistyczny, lecz jako alegorię „w poetyce upiornego snu”, podobnie jak np. utwory Dicka[7].
Antoni Smuszkiewicz i Andrzej Niewiadowski oceniają powieść jako „wielopłaszczyznową, [gdzie] tematykę socjologiczną uzupełniają odwołania kulturowe, parafrazy mitów, motywów literackich”[8]. Smuszkiewicz dodatkowo ocenia, że powieść jest „wielką metaforą ziemskiego społeczeństwa” pokazaną przez pisarza z „niepospolitym talentem”[9].
Maria Bartus pisze, że powieść Oramusa jest jednocześnie „science fiction, powieścią grozy i sensacji, traktatem filozoficznym, a przede wszystkim realistycznym obrazem świata zagrożonego”. Konstatując, że „powieść (..) nie spodoba się może tym, którzy szukają w niej wyłącznie łatwej rozrywki i oczywistych point” ocenia, że autor „wykorzystuje bowiem formy powieści sf dla analizy sytuacji społecznego kryzysu, dla przekazania głębokiej prawdy o człowieku”[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maria Kotowska-Kachel: Marek Oramus. Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku. [dostęp 2023-03-16].
- ↑ a b Parowski 1990 ↓, s. 121.
- ↑ a b Parowski 1990 ↓, s. 300.
- ↑ Antoni Smuszkiewicz: Science fiction wśród odmian polskiej fantastyki współczesnej. W: Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna. Wróblewski Maciej (Red.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017, s. 13. ISBN 978-83-231-3830-3.
- ↑ Parowski 1990 ↓, s. 120-121.
- ↑ Parowski 1990 ↓, s. 300-301.
- ↑ Parowski 1990 ↓, s. 122.
- ↑ Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 161. ISBN 83-210-0892-5.
- ↑ Antoni Smuszkiewicz: Science fiction wśród odmian polskiej fantastyki współczesnej. W: Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna. Wróblewski Maciej (Red.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017, s. 18. ISBN 978-83-231-3830-3.
- ↑ Maria Bartus. Gra. „Odgłosy”. 25, s. 12, 1983. Łódź: Wydawnictwo Prasowe „Prasa Łódzka”. [dostęp 2023-03-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maciej Parowski: Czas fantastyki. Szczecin: Glob, 1990. ISBN 83-7007-193-7. (pol.).