Świadomość narodowa: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:34, 3 cze 2013

Niemieccy fani piłki nożnej świętują zwycięstwo drużyny pod trójkolorową flagą narodową

Świadomość narodowa to w wymiarze jednostkowym poczucie przynależności z określonym narodem, z kolei w wymiarze zbiorowym jest to poczucie więzi kulturowo-etnicznej ze świadomością ciągłości historycznej^[1].

Dla rozwoju świadomości narodowej podstawowe znaczenie ma jedność pochodzenia, języka, kultury (w tym czasami religii), tradycji politycznej (przy braku tradycji politycznej mówimy o grupie narodowościowej) i zamieszkiwanie na wspólnym obszarze geograficznym^[2].

W Polsce

W Polsce objęła początkowo szlachtę i duchowieństwo, potem mieszczaństwo a najpóźniej chłopstwo^[3].

Pomimo informacji o zaznaczaniu odrębności narodowej już na przełomie XIII/XIV wieku (np. w kazaniach arcybiskupa Jakuba Świnki), znaczny wzrost świadomości narodowej (odrębnej od świadomości przynależności państwowej) miał miejsce w epoce humanizmu i reformacji. Miały na to wpływ takie zjawiska jak ujednolicenie i wzrost znaczenia języka polskiego, prawna i ustrojowa unifikacja państwa, wzrost roli szlachty. Za szczególną więź spajającą naród uważano język. Świadomość narodową posiedli w tej epoce w większości reprezentanci stanu szlacheckiego, znaczna część mieszczaństwa (być może większość) oraz wówczas niewielka grupa stanu chłopskiego. Zakończyła się polonizacja niemieckiego mieszczaństwa (z wyjątkiem miast Prus Królewskich)^[4]. Wątki zaznaczające odrębność narodową można znaleźć w powstałych w tym okresie utworach Jana Kochanowskiego (O spustoszeniu Podola z 1575 r.), Andrzeja Frycza Modrzewskiego (O poprawie Rzeczpospolitej), Wacława Potockiego (Wojna chocimska). Podczas kontrreformacji zaczął się kształtować pogląd, że "Polak to katolik", gdy po Potopie szwedzkim odebrano innowiercom prawo piastowania urzędów. W wieku XVII wyparto wcześniejsze pojęcie narodu jako jedności etnicznej, ponieważ pojawiła się nowa kategoria narodu szlacheckiego, opartego na popularnym do połowy XVIII wieku micie sarmackim, co w konsekwencji wyłączyło ze wspólnoty chłopów i mieszczan.

Osobny artykuł: Sarmatyzm.

Po rozbiorach Polski i upadku powstań narodowych w epoce rozwoju przemysłu i wsi nastąpił dalszy wzrost świadomości narodowej wśród chłopów oraz powstającej grupy robotników. Sprzyjało temu rosnące czytelnictwo oraz pojawienie się nowoczesnych nurtów politycznych, które podnosiły sprawę wyzwolenia narodowego (ruch narodowy, ludowy i częściowo socjalistyczny). Dużą rolę odegrał Kościół katolicki i kultura narodowa przenikająca granice zaborców.

W XIX wieku ukształtowała się polska nowoczesna więź narodowa.

Zobacz też

↑ Antonina Kłoskowska: Kultury narodowe u korzeni.
↑ Mały słownik antropologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
↑ encyklopedia.interia.pl: Świadomość narodowa. [dostęp 23.11.2010].
↑ Rozkwit Polski za ostatnich Jagiellonów. W: Panorama dziejów Polski. Warszawa: Interpress, 1983, s. 56-57. ISBN 83-223-1969-X.

[1] Antonina Kłoskowska: Kultury narodowe u korzeni.

[2] Mały słownik antropologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.

[3] yklopedia.interia.pl: Świadomość narodowa. [dostęp 23.11.2010].

[4] Rozkwit Polski za ostatnich Jagiellonów. W: Panorama dziejów Polski. Warszawa: Interpress, 1983, s. 56-57. ISBN 83-223-1969-X.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 6: / Linia 6: @@
 == W Polsce ==
-W Polsce objęła początkowo [[Szlachta|szlachtę]], potem [[mieszczaństwo]] a ostatecznie i [[Chłopi|chłopstwo]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=106959| tytuł = Świadomość narodowa
+W Polsce objęła początkowo [[Szlachta|szlachtę]] i duchowieństwo, potem [[mieszczaństwo]] a najpóźniej [[Chłopi|chłopstwo]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=106959| tytuł = Świadomość narodowa
 | data dostępu = 23.11.2010| autor = encyklopedia.interia.pl| język = }}</ref>.
-Znaczny wzrost świadomości narodowej (odrębnej od świadomości przynależności państwowej) miał miejsce w epoce humanizmu i [[Reformacja w Polsce|reformacji]]. Miały na to wpływ takie zjawiska jak ujednolicenie i wzrost znaczenia języka polskiego, prawna i ustrojowa unifikacja państwa, wzrost roli szlachty. Świadomość narodową posiedli w tej epoce w większości reprezentanci stanu szlacheckiego, znaczna część mieszczaństwa (być może większość) oraz wówczas niewielka grupa stanu chłopskiego. Zakończyła się polonizacja niemieckiego mieszczaństwa (z wyjątkiem miast Prus Królewskich)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= |imię= |autor link= |tytuł= Panorama dziejów Polski| rozdział= Rozkwit Polski za ostatnich Jagiellonów| nazwisko r= | imię r= | autor r link= |wydawca= Interpress|miejsce= Warszawa|rok= 1983|strony= 56-57|isbn= 83-223-1969-X}}</ref>.
+Pomimo informacji o zaznaczaniu odrębności narodowej już na przełomie XIII/XIV wieku (np. w kazaniach arcybiskupa [[Jakub_Świnka#Kwestia_zagro.C5.BCenia_ze_strony_kultury_niemieckiej|Jakuba Świnki]]), znaczny wzrost świadomości narodowej (odrębnej od świadomości przynależności państwowej) miał miejsce w epoce humanizmu i [[Reformacja w Polsce|reformacji]]. Miały na to wpływ takie zjawiska jak ujednolicenie i wzrost znaczenia języka polskiego, prawna i ustrojowa unifikacja państwa, wzrost roli szlachty. Za szczególną więź spajającą naród uważano język. Świadomość narodową posiedli w tej epoce w większości reprezentanci stanu szlacheckiego, znaczna część mieszczaństwa (być może większość) oraz wówczas niewielka grupa stanu chłopskiego. Zakończyła się polonizacja niemieckiego mieszczaństwa (z wyjątkiem miast Prus Królewskich)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= |imię= |autor link= |tytuł= Panorama dziejów Polski| rozdział= Rozkwit Polski za ostatnich Jagiellonów| nazwisko r= | imię r= | autor r link= |wydawca= Interpress|miejsce= Warszawa|rok= 1983|strony= 56-57|isbn= 83-223-1969-X}}</ref>. Wątki zaznaczające odrębność narodową można znaleźć w powstałych w tym okresie utworach Jana Kochanowskiego (''O spustoszeniu Podola'' z 1575 r.), Andrzeja Frycza Modrzewskiego (''O poprawie Rzeczpospolitej''), Wacława Potockiego (''[[Transakcja wojny chocimskiej|Wojna chocimska]]'').
+Podczas [[Kontrreformacja w Polsce|kontrreformacji]] zaczął się kształtować pogląd, że "[[Polacy|Polak]] to katolik", gdy po Potopie szwedzkim odebrano innowiercom prawo piastowania urzędów. W wieku XVII wyparto wcześniejsze pojęcie narodu jako jedności etnicznej, ponieważ pojawiła się nowa kategoria narodu szlacheckiego, opartego na popularnym do połowy XVIII wieku micie sarmackim, co w konsekwencji wyłączyło ze wspólnoty chłopów i mieszczan.
 {{osobny artykuł|Sarmatyzm}}
+Po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]] i upadku powstań narodowych w epoce rozwoju przemysłu i wsi nastąpił dalszy wzrost świadomości narodowej wśród chłopów oraz powstającej grupy robotników. Sprzyjało temu rosnące czytelnictwo oraz pojawienie się nowoczesnych nurtów politycznych, które podnosiły sprawę wyzwolenia narodowego ([[Ruch Narodowy|ruch narodowy]], [[Ruch ludowy|ludowy]] i częściowo socjalistyczny). Dużą rolę odegrał [[Kościół katolicki]] i [[kultura narodowa]] przenikająca granice zaborców.
-Podczas [[Kontrreformacja w Polsce|kontrreformacji]] zaczął się kształtować pogląd iż "[[Polacy|Polak]] to katolik", odebrano innowiercom prawo piastowania urzędów.
-Po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]] i upadku powstań narodowych w epoce rozwoju przemysłu i wsi nastąpił dalszy wzrost świadomosci narodowej wsród chłopów oraz powstającej grupy robotników. Sprzyjało temu rosnące czytelnictwo oraz pojawienie się nowoczesnych nurtów politycznych, które podnosiły sprawę wyzwolenia narodowego ([[Ruch Narodowy|ruch narodowy]], [[Ruch ludowy|ludowy]] i częściowo socjalistyczny). Dużą rolę odegrał [[Kościół katolicki]] i [[kultura narodowa]] przenikająca granice zaborców.
 W XIX wieku ukształtowała się polska nowoczesna więź [[naród|narodowa]].