Supererogacja

Supererogacja (łac. super: ponad, poza; łac. erogare: dzielić, ofiarować) – działania wykraczające poza obowiązek, tzw. czyny chwalebne, np. dawanie jałmużny lub poświęcenie życia za kogoś.

Definicja supererogacji Andrzeja Kaniowskiego

Pojęcie supererogacji okazuje się [...] pewną teoretyczną hybrydą, gdyż aby zakwalifikować uczynek jako supererogacyjny wymagane jest zarówno uwzględnienie jego odniesienia do czysto deontologicznych imperatywów, jak i do empirycznych, przygodnych warunków i okoliczności. Dlatego też nie może ono, jak to chcieli uczynić niektórzy obrońcy supererogacji, zostać potraktowane jako jedna z kategorii moralnych, które lokują się na jednym poziomie, na poziomie deontologicznym, a zatem nie może występować jako równorzędna kategoria obok kategorii nakazu, zakazu, czy obowiązku. Wszelako kategoria ta, budująca pomost pomiędzy teorią etyczną a wiedzą opartą na doświadczeniu, jest niewątpliwie nieodzownym pojęciem naszego myślenia, przynajmniej tak długo, jak długo nasza potoczna świadomość zmuszać nas będzie do mówienia o czynach stanowiących zasługę, a to znaczy: chwalebnych.

Andrzej Kaniowski,, Supererogacja, Zagubiony wymiar etyki, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999 (s. 385)

Racje James Opie Urmsona za wyróżnieniem osobnej kategorii czynów supererogacyjnych

1. Od obowiązków moralnych nie można się dyspensować, od czynów supererogacji tak.
2. Spełnienie zwykłych obowiązków musi leżeć w gestii zwykłych ludzi.
3. Obowiązki moralne muszą odnosić się do reguł niezmiennych i obowiązujących wszystkich, czyny supererogacji odnoszą się do chcenia.
4. Jeśli coś jest obowiązkiem, to wszyscy muszą tego przestrzegać. W czynach supererogacji nie ma symetrii.
5. W dziedzinie moralnych obowiązków działamy jakby pod przymusem. W czynach supererogacji jest dowolność.

Bibliografia

• Andrzej Kaniowski, Supererogacja, Zagubiony wymiar etyki, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999

Linki zewnętrzne

• Supererogation (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-13].