Synkellos

Synkellos – bizantyński urzędnik kościelny odpowiedzialny za sprawy administracyjne.

Nazwa synkellos (σύγκελλος) pochodzi od greckiego σύγ i κέλλιον (kellion, pochodzącego od łacińskiego cella – izdebka). Urząd synkellosa wyprowadza się od zwyczaju biskupów, a zwłaszcza patriarchów Konstantynopola, którzy, pochodząc ze stanu zakonnego, po wyborze na stolicę biskupią brali ze sobą kilku dawnych towarzyszy, żeby móc dalej odprawiać wspólnie ćwiczenia zakonne. Z czasem synkellos stał się doradcą i spowiednikiem biskupa lub patriarchy. Synkellos patriarchy Konstanynopola był w VII wieku odpowiedzialny ogólnie za administrację patriarchatu. Około X wieku zaczął być traktowany jako następca patriarchy, choć następstwo nie było regułą. Ze względu na jego bliskość z patriarchą, o dobre stosunki z synkellosem zabiegały najbardziej wpływowe osoby w państwie, łącznie z cesarzem, chcąc mieć wpływ na patriarchę. Zdarzały się też przypadki wygrywania synkellosa przeciw patriarsze. Atanazy, synkellos patriarchy Germana I, szpiegował swego przełożonego z polecenia cesarza. Cesarz Konstantyn VI z kolei, chcąc odciąć wpływ osób postronnych na patriarchę Tarazego, postawił u jego drzwi synkellosów, którzy nie pozwalali wchodzić do patriarchy nikomu obcemu. O znaczeniu urzędu świadczyć może fakt, że o godność tą ubiegali się nawet synowie cesarscy. Pod koniec XI wieku miejsce najważniejszej osoby przy patriarsze przejął chartofylaks. Wraz z upadkiem znaczenia urzędu tytuł synkellosa zaczął być nadawany większej liczbie osób znajdujących się przy biskupie, a najważniejszego spośród nich zaczęto nazywać protosynkellosem. Łacińskim odpowiednikiem synkellosa był cubicularius.

Bibliografia

• Marie-Hélene Congourdeau, Bernadette Martin-Hisard: Instytucje Kościoła bizantyńskiego. W: Świat Bizancjum. Cesarstwo Bizantyńskie 641-1204. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011.
• Syncele W: Encyklopedja Kościelna, podług teologicznej encyklopedji Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami. T. XVII. str. 378 - 379, Warszawa: Czerwiński i Spółka, 1880. [dostęp 2018-10-02].