Teoria Jahody

Teoria Jahody – jedna z teorii pozwalająca badać czynnik motywacji do pracy, w oparciu o wiedzę na temat osób, które utraciły pracę oraz wynikających z tego faktu konsekwencji. W swojej teorii Marie Jahoda wyróżniła dwa rodzaje potrzeb. Potrzeby jawne (ekonomiczne), czyli praca jako źródło środków finansowych zabezpieczających życie człowieka oraz potrzeby utajone (psychologiczna funkcja pracy), wynikające z pragnienia nawiązania i utrzymywania kontaktów społecznych, chęci osiągania i zachowania wysokiego statusu społecznego] oraz poczucia celowości i struktury czasu.

Zgodnie z tym podejściem ludzie podejmują pracę głównie w celu zaspokojenia potrzeby jawnej. Jednak to utrata możliwości zaspokojenia potrzeb utajonych stanowi jeden z najważniejszych kosztów bezrobocia z perspektywy jednostki. Praca zapewnia odporność psychiczną oraz aktywność jednostki, zaś jej brak jest źródłem pasywności i rezygnacji. Niemniej jednak, nie we wszystkich przypadkach występują negatywne konsekwencje utraty zatrudnienia. Jeśli jednostka jest w stanie zaspokoić potrzeby utajone poza miejscem pracy lub w inny odpowiedni sposób, wówczas nie jest ona narażona na odczuwanie dyskomfortu czy cierpienia.

Historia

Teoria została sformułowana w oparciu o badania nad motywacją do pracy osób, które utraciły zatrudnienie. Swoje obserwacje Marie Jahoda rozpoczęła w roku 1931 nad bezrobotnymi mieszkańcami austriackiej wioski Marienthal w gminie Gramatneusiedl. Jak podkreślała sama autorka, badania nie opierały się na żadnej konkretnej teorii. W związku z niewielką koncentracją na metodzie badawczej, nie postawiono pytań badawczych, a jedynie skoncentrowano się na problemie i obserwacji osób bezrobotnych. Koncepcja Jahody do dziś wywiera wpływ na wiedzę na temat przyczyn i skutków bezrobocia.

Bibliografia

• Bańka A., Bezrobocie jako przyczyna, skutek oraz kategoria opisu zmian mentalności, rzeczywistość, stereotypy i utopie /W:/ Myśl psychologiczna w Polsce Odrodzonej (red.) A. Bańka, R. Derbis, Gemini, s. 17–30. Poznań 1993.
• Rosalska M., Wawrzonek A., Wymiary aktywizacji zawodowej dorosłych. W poszukiwaniu metody. Wrocław 2015.
• Śmilgin M., Indywidualne i społeczne skutki bezrobocie na tle globalizacji. Łódź 2005.
• Foster J., Motywacja w miejscu pracy, W: Psychologia Pracy i Organizacji (red.) N.Chmiel, s. 338–339. Gdańsk 2007.