Wikipedia:Propozycje do Dobrych Artykułów/Płazy

Płazy

Dyskusja zakończona
Rozpoczęcie: 6 października 2013 15:30:08	Zakończenie: 20 października 2013 15:30:08
Wynik: Przyznano

Art jest w znacznej mierze tłumaczeniem en:Amphibian, który pomimo pewnych błędów dostał na en.wiki medal (Featured Art). Ciekawie opisuje ewolucję piewotnych czworonogów, odnosząc się do niej przy wyjaśnianiu ich systematyki. Szeroko prezentuje dzisiejszych przedstawicieli. Przedstawia rozmaite aspekty anatomii i fizjologii, jak też ekologii i etologii tych zwierząt. Dużo miejsca poświęca ich rozrodowi. Prócz informacji ogólnych podaje liczne ciekawe przykłady. Ilustruje przedstawiane treści licznymi zdjęciami przedstawicieli gromady, odnosząc się do ilustrowanego tekstu. Treść uźródławiają liczne przypisy. W stosunku do wersji angielskiej dodano opis pominiętej rodziny ogoniastych, rozszerzono opis pozywienia płazów, dodano kladogram, wprowadzono kilka ciekawostek ubarwiających tekst. Art prezentuje poziom nieporównanie lepszy, niż medalowy art gady, porównywalny z artem ptaki. Mpn (dyskusja) 15:30, 6 paź 2013 (CEST)

Dostrzeżone błędy merytoryczne

Hasło wymaga uważnego przejrzenia.

• Wiele spraw jest niejasno ujętych lub fantazyjnie opisanych, jak w powieści: tętniło życiem, rządziły rośliny itd.

  powieści zwykle tak ciekawe nie są, niemniej poprawiono Mpn (dyskusja) 17:17, 10 paź 2013 (CEST)

• "Pierwsze większe grupy płazów pojawiły się w dewonie" czy to znaczy, że jakieś mniejsze grupy pojawiły się wcześniej? I jak oszacowano, że to były większe grupy? Rekonstrukcja liczebności w dawnych okresach jest problemem zawsze, a w przypadku płazów dewonu, gdy znamy z tuzin znalezisk tym bardziej dziwi.

  zmodyfikowano Mpn (dyskusja) 17:17, 10 paź 2013 (CEST)

• "około 370 milionów lat temu" czyli w późnym famenie. Jednak nawet pomijając odkrycia z Zachełmia (eifel) to z franu też są znane szczątki płazów.

  to znane odkrycie spod Kielc to jednakowoż płaz nie był, jednak słusznie zauważasz konieczność wspomnienia o tym. Z franu mam na razie info o tetrapodach, muszę jeszcze poczytać o tungsenii Mpn (dyskusja) 17:17, 10 paź 2013 (CEST)

• Ogólny problem jest taki, że w źródłach o ewolucji jest kupa prac z lat 70. To 40 lat temu, trochę dużo jak na żwawo rozwijajacą się paleontologię.
• dobrze by było wkomponować odkrycie Niedźwiedzkiego i Szreka z Zachełmia, choć jakoś inteligentnie bo oni piszą o pierwszych czworonogach, a nie płazach:)

  wkomponowałem, na ile się dało, niestety nie mam pełnej wersji Mpn (dyskusja) 17:17, 10 paź 2013 (CEST)

• "Ichtiostega należała do pierwszych, prymitywnych płazów, posiadających nozdrza zewnętrzne i bardziej wydajne płuca" tzn. czy chodzi o to, że I. była 1 płazem, czy 1 plazem z nozdzami zewnętrznymi (czyli, że były starsze płazy, tyle ze bez nozdrzy)?.

  nie ma w arcie, że była pierwszym płazem, tylko że nalkeżała do pierwszych płazów. Po epitecie pierwszych jest przecinek, który wskazuje, że chodzi o wyliczenie kolejnych cech tych płazów Mpn (dyskusja) 20:14, 10 paź 2013 (CEST)

• "Pod koniec okresu dewońskiego, 360 milionów lat temu, morza, rzeki i jeziora tętniły życiem. Na lądzie rządziły wczesne rośliny. Nie było nań kręgowców" wczesne rośliny to były już w kambrze, a zapewne i duzo wcześniej. W dewonie wczesne mogły być rośliny lądowe, zarodnikowe czy coś w tym guście. I czy faktycznie u schyłku D nie było kręgowców lądowych? OK, ichtiostegowate były w olbrzymiej mierze wodne, ale na ląd wyłaziły choćby zważywszy na wcześniejszy opis jakie to przystosowania lądowe miała ichtiostego (cztery łapy itp.). To info znów bazuje na jakiejś pracy z 1971.

poprawiono, generalnie wymowa tekstu jest taka, że nie było kręgowców lądowych oprócz tych wyłażących z wody Mpn (dyskusja) 14:04, 12 paź 2013 (CEST)

• "we wczesnym karbonie ....Rozległe bagna tworzyły mchy, paprocie, skrzypy i kalamity." paprocie, skrzypy i kalamity nie tworzą bagien, kalamity to skrzypy więc nie można ich wymieniać jakby były niezależne, kalamity to nie wczesny karbon, a późny, we wczesnym to archekalamity; bagna to raczej późny a nie wczesny karbon, oczywiście we wczesnym też były, ale to hasła prezentuje pewną wizję zabagnionego globu, a taki to on był w późnym karbonie

  przeredagowałem Mpn (dyskusja) 19:53, 12 paź 2013 (CEST)

• "Oddychające powietrzem atmosferycznym " a mamy powietrze nieatmosferyczne? Poprawiłem --Piotr967 podyskutujmy 00:16, 11 paź 2013 (CEST)
• "Polowały na ... wiele rodzajów ryb wodnych" ekch, ekch, ktoś widział rybę niewodną? Pomijam te okazy leżące koło wedkarza:) Poprawiłem --Piotr967 podyskutujmy 00:16, 11 paź 2013 (CEST)

  kladystycznie rzecz biorąc, wszystcy jesteśmy pewną grupą jakichś niewodnych rybsków :-) Mpn (dyskusja) 19:53, 12 paź 2013 (CEST)

• "płazy .. Zajmowały niszę, która należy dziś do krokodyli" odważny wniosek, choćby w kontekście polowań na owady. Nie dam głowy, że nigdy w historii żaden krokodyl nie zjadł ani jednej muchy czy ważki, ale jednak owady to nie jest to na czym się krokodyle tuczą:) Co do ryb to owszem, ale czemu akurat płazy wczesnokarbońskie są odpowiednikiem krokodyli, a nie np. salamandry olbrzymiej, wydry, czy innego zębatka współczesnego jedzącego ryby?

  chyba przez wygląd są te porównania. Ludziom trudno wyobrazić sobie płaza jako wydrę, jako krokodyla już bardziej. Kreacjoniścui np. lubią bredzić, że Tiktaalik to krokodyl Mpn (dyskusja) 19:53, 12 paź 2013 (CEST)

• "Jako szczytowi drapieżnicy niekiedy osiągały kilka metrów długości" Wczesnokarbońskie takie duże? Tu nie jestem pewny, ale jakoś nie słyszałem

  wywaliłem w ogóle ten wczesny Mpn (dyskusja) 19:53, 12 paź 2013 (CEST)

• "W triasie (250-200 milionów lat temu) gady zaczęły wypierać płazy. Nastąpiła redukcja zarówno rozmiarów tych ostatnich" koledzy z enwiki z byka spadli. W triasie żył mastodonzaur, jeden z największych przedsatwicieli płazów w dziejach. OK, był trochę krótszy od prionozucha, ale zapewne cięższy. No i w triasie wielkich płazów mamy o wiele więcej niż ten mastodonzaur.

  dopisałem o kapitozaurach Mpn (dyskusja) 09:19, 13 paź 2013 (CEST)

• "płazy .. Osobniki dorosłe straciły swą linię boczną" to sugeruje, ze wszystkie płazy dorosłe nie mają l.b., ale przynajmniej w triasie wiele dorosłych takową miały, choćby metopozaury. O ile wiem analog l. bocz. jest i u dizsiejszych niektórych dorosłych płazów.

  poprawiono Mpn (dyskusja) 09:29, 13 paź 2013 (CEST)

• "Wykształciły też zachowania służące rozmnażaniu w środowisku lądowym" Seks żab to nie jest moje hobby, ale czy większosć płazów nie rozmnaża się w wodzie? Nie chodzi mi o kopulację, a o skrzek i kijanki.

  bo ja wiem, czy oblewanie spermą jaj złożonych przez samicę seksem nazwać można? Płazy tropikalne stosują różne dziwne sposoby, by, żyjąc w środowisku ladowym, zapewnić dziecion środowisko wodne. Niekiedy to środowisko wodne to trochę wody zebrane w roslinie z rodz. ananasowatych. Niekiedy jaja nosi samiec na grzbiecie. Niekiedy są połykane i rozwijają się w brzuchu rodzica. Mpn (dyskusja) 09:29, 13 paź 2013 (CEST)

• "Wystawiały swą skórę na szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe, wcześniej absorbowała je woda, w której żyły. W odpowiedzi na to ich skóra zmieniła się." to znów b. odważna teza, że zmiany skóry były wymuszone przez promieniowanie. Bo jak dla mnie to głównym impulsem była konieczność zapobieżenia wyschnięciu skóry, co zabija błyskawicznie, zwłaszcza że płazy "piją" i w dużym stopniu oddychają przez skórę. Co do promieniowania, to pod koniec dewonu, a już zwłaszcza w karbonie ekran ozonowy był tak potężny, że pancernik by nie przeleciał, a co dopiero większe dawki X.

  powiedziałbym, że narażenie na UV wpłynęło na wykształcenie się przystosowań przeciw UV, narażenie na wysychanie: przystosowań przeciw wysychaiu, z pewnością ważniejszych Mpn (dyskusja) 15:02, 13 paź 2013 (CEST)

• Powyższe uwagi zgłosił --Piotr967 podyskutujmy 22:56, 9 paź 2013 (CEST)
• "Powyżej podane wartości opierają się na systemie Frosta. Całkowita ilość gatunków znanych płazów wynosi około 7000, prawie 90% z nich stanowią bezogonowe[14]." problem w tym, że w pozycji nr 14 nie widzę ani liczby 7000 ani podobnej, tylko coś ponad 6300 żyjących. Nawet jeśli dodać wymienione tam z ponad 200 gat. wymarłych w czasach nowożytnych to wychodzi 6,5 tys. Chyba, że coś źle patrzę? Co więcej to "powyżej" również nie daje 7000 gat., bo:

  "* "podgromada Lissamphibia (wszystkie współczesne płazy)

rząd płazy bezogonowe (np. żaby, ropuchy, obecne co najmniej od jury, obecnie 5602 gatunki w 48 rodzinach) rząd płazy ogoniaste (np. traszki, salamandry, obecne co najmniej od jury, obecnie 571 gatunków w 10 rodzinach) rząd płazy beznogie (np. marszczelce, obecne co najmniej od jury, obecnie 190 gatunków w 10 rodzinach)" po zsumowaniu da coś około 6360. A jeśli założyć te 7000 gat. to ogoniaste w liczbie 5602 nie tworzą 90% a 80%. --Piotr967 podyskutujmy 01:06, 10 paź 2013 (CEST)

• cóż, matematyk chyba tego nie pisał... Podałem, ile gatunków czego wymienia źródło, wywalając te 7000 Mpn (dyskusja) 15:14, 13 paź 2013 (CEST)

• "Przeobrażające się kijanki nie muszą być tej samej wielkości, jak u trawnej, choć większe osobniki szybciej doń przystępują[97]" niezrozumiałe - czyje kijanki, czemu przyrównujemy akurat do trawnej, do czego przystępują? --Piotr967 podyskutujmy 23:52, 11 paź 2013 (CEST)

  poprawiono Mpn (dyskusja) 15:18, 13 paź 2013 (CEST)

1. Zdanie: "Osobniki dorosłe straciły swą linię boczną." zmieniłbym na: "Osobniki dorosłe, z kilkoma wyjątkami, straciły swą linię boczną." D kuba (dyskusja) 20:40, 9 paź 2013 (CEST)

   poprawiono, dodając, że chodzi o część gatunków Mpn (dyskusja) 15:19, 13 paź 2013 (CEST)

2. Należałoby dodać, choćby niedużą, sekcję "w kulturze". O toksyczności ropuch i ognistych salamandrach trochę się opowiadało, księżniczki całowały żaby, te zaś robiły za plagi; ropuchy były też familiarami, tradycję którą kontynuuje Harry Potter.--Felis domestica (dyskusja) 20:48, 13 paź 2013 (CEST)

   akurat nie byłbył przekonany o konieczności istnienia tej sekcji na poziomie DA (na en.wiki jakoś się medal bez niej uchował, to już dość dziwne), jednakowoż jestem w trakcie pisania Mpn (dyskusja) 20:21, 14 paź 2013 (CEST)

3. W sekcji "Przegląd" jest zdanie: "Czaszka jest krótka i szeroka, często nie kostnieje całkowicie", a kawałek dalej, w sekcji "Szkielet i poruszanie się" mamy zdanie: "Kości wykazują pełne kostnienie." - biorąc czaszkę za kość, mamy tu małą sprzeczność. Chyba, że się mylę:) D kuba (dyskusja) 21:55, 15 paź 2013 (CEST)

   usunąłem to, dając w zamian w sekcji o szkielecie kilka zdań o kostnieniu z innego źródła Mpn (dyskusja) 17:41, 17 paź 2013 (CEST)

Dostrzeżone braki językowe

1. "Zamieszkują Azję z jednym wyjątkiem (Europa Wschodnia)" - zdanie jest nieco nieprecyzyjne. D kuba (dyskusja) 20:40, 9 paź 2013 (CEST)

   poprawiono Mpn (dyskusja) 21:42, 9 paź 2013 (CEST)

2. Zdanie: "W normalnym chodzie tylko jedna noga jednocześnie jest zaawansowana" w sekcji "Szkielet i poruszanie się" jest nieco skomplikowane językowo:) Jeśli dobrze je zrozumiałem, to by było czytelniejsze, zmieniłbym na coś w rodzaju: "W normalnym chodzie bierze udział tylko jedna noga jednocześnie", ale nie chce zepsuć przekazu:) D kuba (dyskusja) 22:09, 15 paź 2013 (CEST)

   tutaj bym sie nie zgodził. Równiez noga pozostająca w tyle bierze udział w chodzie. Nie ruszając się, stanowi punkt podparcia Mpn (dyskusja) 17:45, 17 paź 2013 (CEST)

   w takim razie słowo "zaawansowana" nie jest właściwe. Skoro noga pozostająca w tyle stanowi punkt podparcia, jest zatem zaawansowana w proces poruszania się. D kuba (dyskusja) 19:35, 17 paź 2013 (CEST)

   no nie jest zaawansowana (kończyna zakroczna), bo jest w tyle. Ta w przodzie (wykroczna) jest zaawansowana dlatego właśnie, że jest w przodzie. Tylko jak to sformułować? Mpn (dyskusja) 21:05, 17 paź 2013 (CEST)

3. "[...]pedicellate teeth. Są one unikalne dla płazów. Zarówno koronę, jak i część podstawną buduje zębina, przedzielona nieskalcyfikowanymi warstwami. Ulegają one zastępowaniu." - warstwy, czy zęby?

   popr Mpn (dyskusja) 16:12, 18 paź 2013 (CEST)

4. "W połykaniu pomagają gałki oczne, wciągane w głąb głowy specjalnym mięśniem" - jak wciągnięta gałka ma pomóc w łykaniu?

   ano wciągnięte gałki oczne pomagają w przepychaniu połykanego pokarmu Mpn (dyskusja) 20:21, 14 paź 2013 (CEST)

   popycha sobie jedzenie okiem? fascynujące!--Felis domestica (dyskusja) 01:11, 16 paź 2013 (CEST)

5. "członkowie tego rodzaju zawierają [...] (TTX) [...] Branie tych traszek nie powoduje szkody, ale połknięcie nawet najmniejszych ilości skóry może okazać się śmiertelne. W doświadczeniach dotyczących karmienia ryby, bezogonowe, gady, ptaki i ssaki okazały się nań wrażliwe[149][150]." - wzięcie do ręki? chwycenie? W doświadczeniach karmiono jaką rybę i dlaczego "nań" były różne zwierzęta wrażliwe? na pacyfotrytona?

   Lepomis macrochirus, Micropterus salmoides, Ictalurus punctatus, poza tym szczury, piżmaki, kretowate, gryzonie jakieś, których nazw nie znam, węże połozowate i dusicielowate, krewnego szpaka i inne ptaszyska... Jest sens to wymieniać w arcie? No i na co innego miały być wrażliwe, jak nie na toksynę pacyfotrytona? Mpn (dyskusja) 20:04, 15 paź 2013 (CEST)

   Raczej o rozjeżdżająca się gramatykę mi chodziło. Jeśli na toksynę to "na nią" nie "nań" itd. Nie chciałem sam grzebać, bo nie byłem pewny na czy tam jakiegoś słowa nie brakuje. Jeśli truto ryby, to przed nimi przecinka brakuje i zdanie nabierze sensu--Felis domestica (dyskusja) 01:11, 16 paź 2013 (CEST)

   zasady interpunkcji polskiej, w przeciwieństwie do angielskiej, nie przewidują jednak oodzielania przecinkiem pojedynczego okolicznika; przeredagowałem w inn sposób Mpn (dyskusja) 16:32, 16 paź 2013 (CEST)

6. Jedyne drapieżniki wykazujące pewną tolerancję należą do pewnych populacji węży pończoszników prążkowanych (Thamnophis sirtalis). W miejscach koegzysencji wężów i ogoniastych łuskonośne wykształciły genetyczną odporność i żywią się płazami, nie ponosząc szkody[151]." Chodzi konkretnie o pacytryfony i pończoszniki, czy ogólnie, tj. nasze zaskrońce są bardziej odporne na truciznę paskówek niż zaskrońce z miejsc bezpaskówkowych?

   1. źródło mówi, że węże są 200 razy oporniejsze od ssaków czy ptaków, a szacowny rodzaj Thamnophis – 2000. Zarówno en.wiki, jak i autor uzywa okreslenia snakes, jednakże chodzi mu o pewne snakes. Źródło mówi coś o zmianach w kanałach sodowych, jest to target działania ttx. Toksy naszej paskówki (np. bufotenina) mają raczej działanie serotoninergiczne i katecholaminergiczne, więc tamten mechanizm raczej tutaj nie tyczy się ich (choc może istenieć podobny, ale z innym targetem molekularnym). Przy okazji znalazłem jeszcze kolejny błąd w en.wiki: to oporność, nie odporność. Mpn (dyskusja) 16:51, 16 paź 2013 (CEST)

7. "Koewolucja zachodzi, gdy ogoniasty zwiększa swą toksyczność w tym samym tempie, w jakim podąża za nim wąż, uodparniając się na nią" - nadto obrazowe. Wąż goni za salamandrą i się uodparnia w biegu :D

   poprawiono Mpn (dyskusja) 17:09, 16 paź 2013 (CEST)

8. "Plethodon cinereus broni swego terytorium przed intruzami" (podpis pod zdjęciem) - czy on jest w postawie obronnej czy po prostu zdjęcie przedstawia gatunek o takim zwyczaju?--Felis domestica (dyskusja) 20:37, 13 paź 2013 (CEST)

   osobnik z gatunku o zwyczaju; zaznaczono w podpisie Mpn (dyskusja) 17:09, 16 paź 2013 (CEST)

9. W sekcji "Pożywienie" zdanie "Ulegają one zastępowaniu." nie wiadomo czy odnosi się do warstw zęba, czy do zębów. Kenraiz (dyskusja) 09:11, 18 paź 2013 (CEST)

   popr Mpn (dyskusja) 16:12, 18 paź 2013 (CEST)

10. Trzeba poprawić zdanie: "Używają też linii bocznej, narządu zmysłowego przypominającego spotykany u ryb." w sekcji "Cykl życiowy"). D kuba (dyskusja) 02:33, 19 paź 2013 (CEST)

    zmieniono Mpn (dyskusja) 11:28, 19 paź 2013 (CEST)

11. Czerwony link do hasła skorupka, czy faktycznie potrzebne jest oddzielne hasło czy nie wystarczy sekcja w haśle jajo? Tremendo (dyskusja) 16:36, 20 paź 2013 (CEST)

Dostrzeżone braki uźródłowienia

1. "Nie zamieszkują też mórz z wyjątkiem jednego-dwóch gatunków zasiedlających wody brachiczne bagien mangrowych[29]." - w źródle na str. 171 jest tylko mowa o jednym (crab-eating frog), czyli prawdopodobnie o tym gatunku. Nie wiem, jak pogodzić to z informacją o inwazji żaby wodnej na Morzu Czarnym poniżej. Dodatkowo odnośnik w przypisie nr 77 jest martwy. Horgelblob (dyskusja) 17:53, 11 paź 2013 (CEST)

   poprawiono Mpn (dyskusja) 16:50, 15 paź 2013 (CEST)

Dostrzeżone braki w neutralności

Dostrzeżone błędy techniczne

1. Przypis 12 i 44: "Initial diversification of living amphibians predated the breakup of Pangaea" - to chyba ten sam artykuł, w tym samym czasopiśmie. Może ktoś to sprawdzić, bo już mam zwidy od sprawdzania linków:) D kuba (dyskusja) 15:58, 14 paź 2013 (CEST)

   poprawiono Mpn (dyskusja) 16:41, 17 paź 2013 (CEST)

2. W przypisie 84 jest błąd: "Adaptive pnazwiskoicity in amphibian metamorphosis" - znalazłem to: [1], ale nie wiem, czy o ten artykuł chodziło (inni autorzy). D kuba (dyskusja) 16:06, 14 paź 2013 (CEST)

   popr Mpn (dyskusja) 20:09, 15 paź 2013 (CEST)

3. W przypisie 168 - nie mogę znaleźć pod wskazanym linkiem (Destinacija Postojna) info o odmieńcach - dzieciach smoka. Zapewne jest to błąd techniczny. D kuba (dyskusja) 18:12, 14 paź 2013 (CEST)

   uzupełniono o lepszy link Mpn (dyskusja) 16:41, 17 paź 2013 (CEST)

Poprawiono

1. Niedziałający link w przypisie 77 (zapewne automatyczne tłumaczenie zmieniło w adresie "pages" na "strony"). Soldier of Wasteland (dyskusja) 15:36, 13 paź 2013 (CEST)
2. Link w przypisie 4. PDF działał zapewne z płatnym dostępem. Znalazłem bezpłatny artykuł.D kuba (dyskusja) 15:58, 14 paź 2013 (CEST)

Sprawdzone przez

1. Marycha80 (dyskusja) 22:17, 6 paź 2013 (CEST)
2. Kenraiz (dyskusja) 09:11, 18 paź 2013 (CEST) Drobna uwaga wyżej.
3. D kuba (dyskusja) 00:51, 19 paź 2013 (CEST) Mpn, co by tu nie gadać, artykuł jest medalowy. Zrobiłeś robotę!

   e, ja tylko przetłumaczyłem, trochę rozszerzyłem i poprawiłem kilka błędów z en.wiki :-) Mpn (dyskusja) 11:28, 19 paź 2013 (CEST)