Zgarda
Zgarda – rodzaj naszyjnika z odlewanych, mosiężnych krzyżyków. Ozdoba z tradycji stroju huculskiego. W powszechnym użytku od połowy XIX wieku do lat 30. XX wieku[1].
Zgardami nazywano również naszyjniki z mosiężnych blaszek lub monet. Zgarda mogła składać się z jednego, dwóch lub trzech rzędów różnej wielkości krzyży, ułożonych symetrycznie od największego w środku ku mniejszym na zewnątrz lub wszystkie krzyże o jednakowej wielkości[2].
Krzyżyki odlewano metodą wosku traconego. Materiałem używanym w produkcji był najczęściej mosiądz, rzadziej srebro lub tzw. bakfon, czyli stop miedzi (40%), cynku (25%) i niklu (35%). Ten imitujący srebro stop sprowadzony został do Europy w pierwszej połowie XVIII wieku z Chin, dlatego też określano go często chińską nazwą pakfong[3].
Krzyżyki w zgardach były łączone mosiężnymi łańcuszkami tzw. „retiźky” oraz oddzielane „pereliżkami” – rurkami sporządzonymi ze skręconego drutu. Krzyżyki bywały także nanizywane na naszyjniki z paciorków ze szkła weneckiego lub noszone pojedynczo[4].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Zgardy -
nr 5,6 - krzyżyki do zgardy -
Zgarda widoczna w stroju kobiecym -
Zgardy - XVIII/XIX w.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kazimierz Moszyński, Kultura ludowa Słowian. TOM II, Kultura duchowa, Warszawa 1968, s. 224.
- ↑ Kazimierz Moszyński, Kultura ludowa Słowian. TOM II, Kultura duchowa, Warszawa 1968, s. 222-223.
- ↑ Alicja Wożniak, Wyróżnieni strojem. Huculszczyzna – tradycja i współczesność. Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Łódź 2012, ISBN 978-83-61293-11-8 s. 148.
- ↑ Alicja Wożniak, Wyróżnieni strojem. Huculszczyzna – tradycja i współczesność. Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Łódź 2012, ISBN 978-83-61293-11-8 s. 149.