19 Dywizja Armii Imperium Osmańskiego

19 Dywizja

19. Piyade Tümeni Osmanlı

Plakat propagandowy z 1917 z czasów walk 19 Dywizji (w ramach XV Korpusu) na froncie galicyjskim, ilustrujący braterstwo broni żołnierzy armii Austro-Węgier i żołnierzy tureckich.
Historia
Państwo	Imperium Osmańskie
Sformowanie	20 stycznia 1915
Dowódcy
Pierwszy	Mustafa Kemal Atatürk
Ostatni	Sami Sabit Karaman
Działania zbrojne
I wojna światowa bitwa o Gallipoli kampania synajsko-palestyńska bitwa pod Megiddo
Organizacja
Dyslokacja	Tekirdağ
Rodzaj sił zbrojnych	lądowe
Skład	trzy pułki piechoty, pułk artylerii, szwadron konny

19 Dywizja Armii Imperium Osmańskiego – jedna z dywizji piechoty armii tureckiej z czasów I wojny światowej. Pierwszym jej dowódcą był Mustafa Kemal Atatürk, współtwórca i pierwszy premier Republiki Tureckiej.

Szlak bojowy

pierwszy dowódca 19 Dywizji Mustafa Kemal Atatürk (w jasnym mundurze) w czasie bitwy o Gallipoli

19 Dywizja sformowana była na przestrzeni od sierpnia do października 1914 roku w Tekirdağ w Tracji. W 1915 roku dowodzona przez Mustafę Kemala wzięła udział w bitwie o Gallipoli. Wchodziła wtedy w skład III Korpusu 5 Armii. W bitwie tej poniosła znaczne straty, po jej zakończeniu została przeformowana, uzupełniona i przydzielona do XV korpusu. W sierpniu 1916 roku wraz z 20 Dywizją została skierowana na front galicyjski, gdzie wzięła udział w ciężkich walkach z Rosjanami w czasie ofensywy Busiłowa (1916) oraz ofensywy Kiereńskiego (1917). Ponieważ specyfika walki na froncie europejskim była diametralnie odmienna od sposobu walki o Gallipoli (większa manewrowość, większe użycie artylerii, używanie przez Rosjan gazów bojowych etc.), Turcy ponosili początkowo znaczne straty. Pewnego czasu wymagało też wypracowanie właściwej współpracy między oddziałami tureckimi a niemieckimi i austriackimi. Po zmianach dowodzących wyższego szczebla (sztab korpusu, sztaby dywizji) Turcy odnosili znaczne sukcesy na froncie i dawali dowody męstwa. Po ustaniu walk na froncie galicyjskim 19. dywizja wróciła do Turcji w lipcu 1917 roku.

Po uzupełnianiach 19 Dywizja została skierowana do walk na Bliskim Wschodzie do trwającej tam kampanii synajsko-palestyńskiej. W listopadzie 1917 roku wzięła udział w trzeciej bitwie o Gazę, w której starła się z armią brytyjską. W 1918 roku wzięła udział w bitwie pod Megiddo, gdzie poniosła bardzo duże straty, jak i cała armia turecka na froncie palestyńskim. W dużej mierze przesądziło to o ostatecznej klęsce militarnej Imperium Osmańskiego w I wojnie światowej.

Dowódcy dywizji

dowódca 19 Dywizji Şefik Aker

• Mustafa Kemal (20 stycznia 1915 – 8 sierpnia 1915)
• ppłk Mehmet Şefik (Aker) (8 sierpnia 1915 – 16 października 1916)
• ppłk Sedat (Doğruer) (1917) (od 16 października 1916)
• Sami Sabit (Karaman)

Struktura organizacyjna

Na dzień 11 lipca 1916 roku OdeB 19 Dywizji przedstawiała się następująco:

• trzy pułki piechoty (57., 72. i 77.)
• 25 pułk artylerii
• dwie kompanie ckm.
• szwadron kawalerii
• po jednej kompanii inżynieryjnej i sanitarnej
• grupa łączności telegraficznej

Upamiętnienie

480 żołnierzy XV Korpusu poległych z odniesionych ran na froncie galicyjskim w latach 1916-1917 spoczywa w Budapeszcie na Cmentarzu Tureckim. Spośród kilkudziesięciu żołnierzy hospitalizowanych w szpitalu garnizonowym w Krakowie (mającym wtedy status twierdzy) zmarło co najmniej 10. Zostali oni pochowani na Cmentarzu Rakowickim, jednak groby nie zachowały się. Upamiętnia ich symboliczny nagrobek zlokalizowany w „kwaterze bośniackiej” (muzułmańskiej) (nr XXIII).

Bibliografia

• Mehmed Sevki Yazman: Gdzież jest ta Galicja panie dowódco? Mehmeciki w Europie. Turcy na froncie galicyjskim 1916-17, Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, Kraków-Międzyzdroje 2016
• Edward J. Erickson, Ordered to die: a history of the Ottoman army in the First World War, Greenwood Publishing Group, 2001, ISBN 0-313-31516-7, 9780313315169.
• Turkey in the First World War. turkeyswar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-20)].