Przejdź do zawartości

2 złote polskie (1816–1820)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
2 złote polskie (1816–1820)
Ilustracja
Państwo

 Królestwo Polskie

Typ monety

moneta obiegowa

Nominał

2 złote

Rocznik

1816, 1817, 1818, 1819, 1820

Emisja
Mennica

Warszawa

Nakład

ok. 6 500 000 sztuk

Data emisji

1 grudnia 1815

Data wycofania

1 maja 1847

Opis fizyczny
Masa

9,09 g

Średnica

26 mm

Materiał

srebro Ag593

Rant

skośnie ząbkowany

Stempel

zwykły

Próbne(?) 2 złote polskie z otokiem z 1818 r. – Muzeum Narodowe w Krakowie

2 złote polskie (1816–1820) – moneta dwuzłotowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w srebrze w latach 1816–1820, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej[1]. Moneta nie posiadała otoku i dlatego została zastąpiona dwuzłotówką 1819–1825, z otokiem[2][3]. Wycofano ją z obiegu 1 maja 1847 r[4].

Moneta została wybita bez otoku, podobnie jak wszystkie początkowe emisje Królestwa Polskiego okresu autonomii[5].

Awers

[edytuj | edytuj kod]

Na tej stronie umieszczono prawe popiersie cara Aleksandra I, dookoła otokowo napis[3]:

ALEXANDER I CESARZ SA.W.ROS.KRÓL POLSKI *

Rewers

[edytuj | edytuj kod]

Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem[6]. Po obu stronach dużej korony rok bicia „18 16", „18 17", „18 18", „18 19" lub „18 20". Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie – I.B. (Jakuba Benika), dookoła otokowo napis[3]:

2.ZŁOTE POLSKIE. 43 43/125 Z GR•CZ•KOL•

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w srebrze próby 593, na krążku o średnicy 26 mm, masie 9,09 grama, z rantem skośnie ząbkowanym, bez otoku[3][2]. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1820 w obieg wypuszczono 7 009 279 sztuk dwuzłotówek[7]. W latach 1819 i 1820 bito dwuzłotówki dwóch typów:

Mennica w swoich sprawozdaniach raportowała jedynie liczbę wprowadzanych do obiegu monet konkretnego nominału, bez podawania typu. Dwuzłotówki z otokiem z 1819 są dość rzadkie, można więc przyjąć, że ten typ nie miał istotnego wpływu na całkowitą liczbę dwuzłotówek wprowadzonych do obiegu w latach 1816–1820[8]. Inaczej rzecz się ma z rocznikiem 1820, dla którego monety bez otoku spotyka się tylko trochę rzadziej niż monety z otokiem[9].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników przedstawiono w tabeli:

Rocznik Typ Stopień rzadkości Szacowana liczba egzemplarzy Uwagi Zdjęcie
2 złote polskie 1816 R[10] 80 001–400 000
2 złote polskie 1817 R[11] 80 001–400 000
2 złote polskie 1818 R[12] 80 001–400 000
2 złote polskie 1819 bez otoku R[13] 80 001–400 000 bito również monety 2 złote polskie (1819–1825) (R4)[14]
2 złote polskie 1820 bez otoku R1[15] 15 001–80 000 bito również monety 2 złote polskie (1819–1825) (R)[16]

Moneta była bita w latach panowania Aleksandra I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara[17].

Dwuzłotówka była bita na starych automatach menniczych, które rozpoczęły swoją pracę jeszcze w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Maszyny te nie pozwalały na emisję monet z wystającym powyżej rysunków awersu i rewersu obrzeżem (zwanym otokiem), mającym zmniejszać tempo ścierania się rysunków egzemplarzy uczestniczących w codziennym obrocie pieniężnym. W odpowiedzi na pismo Namiestnika Królestwa Polskiego z 9 kwietnia 1818 r. zawierające prośbę o wyrażenie zgody na:

  • bicie monet z napisem „z miedzi krajowej” oraz
  • srebrnych 10-złotówek, które nie były wymienione w akcie prawnym z 1 grudnia 1815 r.,

król-cesarz Aleksander I wyraził zgodę, warunkując ją koniecznością bicia ich przez Mennicę Królewską w Warszawie „w formie cylindrycznej, z wykonaniem obrzeża monet prostopadłego do płaszczyzny krążka”. W celu wypełnienia wymagania narzuconego przez administrację petersburską koniecznym było sprowadzenie ze stolicy Cesarstwa Rosyjskiego parowych maszyn menniczych, które postanowiono zainstalować w nowo budowanym gmachu mennicy. Pojawienie się w 1819 r. różnych nominałów z otokiem wiązało się z uruchomieniem petersburskich automatów. Monety z otokiem i prostopadle ząbkowanym rantem z 1818 r. miały charakter próbny i były bardzo nieliczne. Na przełomie XX i XXI w. znane są egzemplarze dwuzłotówek z datą roczną 1818 wybitych z otokiem, co do których autorzy katalogów nie są zgodni czy powinny mieć status monet próbnych, czy ewentualnie nowego bicia[18][19][20].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5-8.
  2. ↑ a b Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 272.
  3. ↑ a b c d Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 88-99.
  4. ↑ Elżbieta Korczyńska, Borys Paszkiewicz, Mennictwo XIX i XX w., Kraków: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Oddział w Krakowie, 1989, s. 365.
  5. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 91–99, ISBN 83-87355-37-2.
  6. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 6,13.
  7. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 43.
  8. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  9. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-04].
  10. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  11. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  12. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  13. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  14. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  15. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  16. ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [online], Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-09-04].
  17. ↑ Vladimir Bitkin, Composite Catalog of Russian Coins, Kiev 2003, s. 789.
  18. ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765–1965, Polskie Towarzystwo Archeologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1970, s. 98–104.
  19. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, reprint, Czesław Kamiński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo archeologiczne i Numizmatyczne, Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 18,19,50.
  20. ↑ George Mihailovich Romanov, Russian Coins Minted for Prussia, 1759–1762, Georgia, 1804–1833, Poland, 1815–1841, Finland, 1864–1890, wyd. 5, St. Petersburg: Typography A. Benke, 1893, s. 51.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=2_złote_polskie_(1816–1820)&oldid=75087092”