Pijawki szczeciowe
| Acanthobdellida[1] | |
| Grube, 1850 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd |
pijawki szczeciowe |
Pijawki szczeciowe (Acanthobdellida) – rząd pijawkokształtnych siodełkowców obejmujący monotypową rodzinę Acanthobdellidae, do której zaliczono rodzaj Acanthobdella z dwoma znanymi nauce gatunkami. Pierwszy z nich – odkryty i nazwany w 1850 przez profesora A. E. Grubego, a opisany szczegółowo przez N. A. Liwanowa w 1906 i w 1931 roku – Acanthobdella peledina został określony przez Liwanowa jako żywa skamieniałość, a przez innych autorów uznany za gatunek reliktowy, ogniwo łączące skąposzczety z pijawkami.
Pijawki szczeciowe są ektopasożytami ryb z rodziny łososiowatych (Salmonidae). Wykazują cechy pośrednie pomiędzy skąposzczetami a pijawkami właściwymi, przez co stanowią dla systematyków takson problematyczny. Jego pozycja i ranga w klasyfikacji pierścienic wielokrotnie ulegała zmianom. Badania molekularne dowodzą, że należy je traktować jako odrębną, obok pijawek właściwych i pijawczaków, linię ewolucyjną siodełkowców[2].
Acanthobdella występują w północnej Holarktyce. Osiągają do 35 mm długości. Ich ciało złożone jest z 29 postoralnych segmentów, nazywanych czasem somitami. Na 5 pierwszych segmentach występują szczeciny, w liczbie 2 par na każdym segmencie[3]. Są wykorzystywane do lokomocji i łączenia się z ciałem ofiary[4]. Cztery końcowe segmenty ciała tworzą tylną przyssawkę.
Celoma jest zredukowana, poprzedzielana dosseptimentami. Układ nerwowy, osmoregulacyjny i rozrodczy mają budowę podobną do odpowiednich układów pijawek. Układ krwionośny występuje. Jest zbliżony budową do układu krążenia skąposzczetów[3].
Pokarm tych pierścienic stanowi krew i miękkie tkanki ofiar.
Acanthobdella peledina pasożytuje na rybach łososiowatych północnych regionów Ameryki Północnej (Alaska), Europy (Skandynawia) i Azji (Syberia). Najczęściej jest spotykana na pstrągach i lipieniu[3].
Acanthobdella livanowi (syn. Paracanthobdella livanowi) – gatunek nazwany na cześć Liwanowa – występuje w Europie i w Azji.
Obydwa gatunki wykazują pewne różnice morfologiczne (m.in. u A. peledina brak występującej u drugiego gatunku przedniej przyssawki), co skłania niektórych badaczy do wydzielania A. livanowi do odrębnej rodziny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Acanthobdellida, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Siddall et al. Validating Livanow: molecular data agree that leeches, branchiobdellidans and Acanthobdella peledina are a monophyletic group of oligochaetes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 21, s. 346–351, 2001. (ang.). (pdf)
- ↑ a b c d Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 647–648. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ U. Kutschera, V.M. Epshtein. Nikolaj A. Livanow (1876 – 1974) and the living relict Acanthobdella peledina (Annelida, Clitellata). „Annals of the History and Philosophy of Biology”. 11, s. 85–98, 2006. (ang.). (pdf)