Relikt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Reliktowa sosna na Sokolicy w Pieninach

Relikt (od łac. relictum „pozostałość, przeżytek”)[1][2] – termin biogeograficzny używany na określenie współczesnych organizmów (zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych), mających w przeszłości szerszy zasięg geograficzny, lecz obecnie żyjących na terenie znacznie mniejszym (bądź na specjalnie wydzielonych terenach, jak rezerwaty czy parki narodowe)[2]. Zmniejszenie zasięgu może świadczyć o tendencji gatunku do wymierania.

Określenie „relikt” bywa używane przenośnie w innych znaczeniach i jest obecne w innych dziedzinach wiedzy. W historii relikty to pozostałości po jakimś okresie lub czasach, a w językoznawstwie relikt to pozostałość po wcześniejszych historycznie elementach językowych.

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Bardzo często są to formy, które pomimo znacznych zmian klimatycznych przetrwały w jakichś szczególnych warunkach lokalnych lub które podczas zlodowacenia przeniosły się w kierunku równika i mimo cofania się lodowca udało im się przetrwać w enklawach oddzielonych od obszaru obecnego występowania (relikt glacjalny). Reliktami kserotermicznymi nazywa się organizmy, które przybyły na jakiś obszar w okresie ocieplenia klimatu (np. pomiędzy zlodowaceniami), a następnie zostały oddzielone od naturalnego obszaru występowania. Relikty dzieli się też na relikty pierwotne (powstałe w wyniku naturalnych zmian środowiskowych) i relikty wtórne, powstające w wyniku rabunkowej gospodarki człowieka na Ziemi.

W systematyce mianem reliktu ewolucyjnego określa się „niedobitki” różnych form życia, pozostałe po wymarłych grupach systematycznych. Z tej grupy dla przykładu można wymienić amerykańskiego widłoroga (pozostałość fauny trzeciorzędowej Ameryki Północnej) lub „postmezozoicznątuatarę z Nowej Zelandii.

Wyróżnia się także grupę tzw. reliktów dawnych upraw, czyli gatunków roślin, które były uprawiane przed wiekami. Występują one na grodziskach i innych stanowiskach archeologicznych[3].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Relictum. Wiktionary. (ang.).
  2. a b Stanisław Pietkiewicz, Stefan Żmuda, Słownik pojęć geograficznych, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 408, OCLC 249653968.
  3. Zbigniew Celka, Relics of cultivation in the vascular flora of medieval West Slavic settlements and castles, „Biodiversity Research and Conservation”, 22, 2011, s. 1–110 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-09] (ang.).