Actinotia radiosa
| Actinotia radiosa | |||
| (Esper, 1804) | |||
 Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Actinotia radiosa | ||
| Synonimy | |||
| |||
Actinotia radiosa – gatunek motyla z rodziny sówkowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1804 roku przez Eugeniusa Johanna Christopha Espera pod nazwą Phalaena (Noctua) radiosa. Jako miejsce typowe wskazano Górną Sabaudię we Francji[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Motyl ten osiąga od 28 do 33 mm rozpiętości skrzydeł[2]. Głowa jego cechuje się płaskim czołem. Czułki u obu płci mają formę nitkowatą[3]. Przednie skrzydło ma oliwkowobrązowe tło z nielicznymi jasnymi paskami podłużnymi wychodzącymi z jego podstawy. Na tle tym występuje wydłużona i wąska plamka okrągła z jasnym obrzeżeniem, duża i poprzeczna plamka nerkowata o kolorze brązowym z białym środkiem i obrzeżeniem oraz jasna, przerywana przepaska zewnętrzna. Ponadto wzdłuż krawędzi zewnętrznej skrzydła występują klinowate znaki, przechodzące na ciemnobrązową strzępinę w formie białych frędzelków. Czarne skrzydło tylne ma białawą przepaskę zewnętrzną poprzecinaną czarnymi żyłkami oraz białą strzępinę[4].
Gąsienica zwykle jest szarobrązowa z rudym odcieniem. W części grzbietowej biegną ciemniejsze linie dorsalne i subdorsalne, pomiędzy którymi leżą ukośne pasy. Bokami ciała biegną linie jasnożółte, a ponad nimi szereg wydłużonych, czarniawych plamek – po parze na każdym segmencie. Ubarwienie głowy jest żółtawobrązowe, zaś płytki analnej i tułowiowej brązowe[4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla nasłonecznione stanowiska na ubogich glebach, w tym łąki mezofilne do suchych, skaliste stoki, murawy psammofilne i murawy nawapienne z jałowcem. Owady dorosłe pojawiają się w jednym lub dwóch pokoleniach w ciągu roku[5]. Gąsienice aktywne są latem i wczesną jesienią. Są fitofagami żerującymi na dziurawcach, zwłaszcza na dziurawcu zwyczajnym. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki[5].
Gatunek palearktyczny[1]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Andory, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6]. W Azji występuje w Turcji, Armenii, na południu Syberii i w krajach Azji Środkowej, w tym w Kazachstanie i Turkmenistanie[1]. W Europie jest jednym z dwóch przedstawicieli rodzaju obok cmuchy przejrzystej[6].
Motyl ten jest w Europie Środkowej zagrożony wyginięciem, a na wielu stanowiskach wyginął już całkowicie, m.in. z powodu bardzo ekstensywnego użytkowania łąk[5]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został jako gatunek bliski zagrożenia (NT)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Markku Savela: Actinotia Hübner, [1821]. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-05-31].
- ↑ Michael Fibiger, Hermann Hacker: Amphipyrinae, Condicinae, Eriopinae, Xyleninae (part). W: Noctuidae Europaeae. Band 9. Michael Fibiger, László Ronkay, Barry Goater, Martin Honey. Sorø: Entomological Press, 2007. ISBN 978-87-89430-11-9.
- ↑ Andrzej Samuel Kostrowicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 53b. Sówki – Noctuidae. Podrodziny Agrotinae, Melicleptriinae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1959.
- ↑ a b A. Seitz: Gross-Schmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes. Band 3: Die eulenartigen Nachtfalter. Stuttgart: Alfred Kernen Verlag, 1914.
- ↑ a b c Wolfgang Wagner: Actinotia radiosa (Esper, 1804). [w:] Lepidoptera and their ecology [on-line]. 2005-2021. [dostęp 2021-05-31].
- ↑ a b Actinotia radiosa (Esper, 1804). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-05-31].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.