Przejdź do zawartości

Aedes Danielis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aedes Danielis
Ædes Danielis
Zabytek: nr rej. 2564 NICPMI (2024-05-24)
Ilustracja
Widok fasady z niszą biblijnego proroka Daniela, po lewej kaplica
Państwo

 Malta

Miejscowość

Żejtun

Adres

28–30 Misraħ Karlu Diacono

Typ budynku

rezydencja miejska

Styl architektoniczny

renesansowy

Inwestor

Gregorio Bonici

Kondygnacje

3

Ukończenie budowy

1659

Pierwszy właściciel

Gregorio Bonici

Obecny właściciel

rodzina Testaferrata Bonici

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Aedes Danielis”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Aedes Danielis”
Ziemia35°51′12,9″N 14°31′54,2″E/35,853583 14,531722
Multimedia w Wikimedia Commons

Aedes Danielis (Ædes Danielis) (pol. Dom Daniela; malt. Dar ta’ Danjeli), znany również jako Palazzo Gregorio Bonici (pol. Pałac Gregorio Boniciego; malt. Palazz Girgor Bonici) – renesansowy budynek z końca XVII wieku z prywatnym ogrodem w Żejtun na Malcie[1]. Jest to historyczna posiadłość prywatna zbudowana przez Gregorio Boniciego jako jego druga rezydencja i obecnie należąca do potomków rodzin Bonici i Testaferrata[2][3][4].

Budynek jest również znany jako Palazzo Aedes Danielis i Aedes Danielis Palace[5], jednak słowa „palazzo” lub „palace” są powtórzeniem, gdyż łacińskie słowo „aedes” oznacza dom[6] Jest też nazywany przez niektórych mieszkańców „il-Palazz tal-Markiża” (pol. pałac markizy)[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Aedes Danielis to XVII-wieczny budynek, zbudowany w 1659 roku jako wiejska rezydencja szlachcica Gregorio Boniciego (1612–1697)[5][8]. Bonici był jednym z darczyńców terenu, na którym obecnie stoi kościół parafialny w Żejtun[9]. Bonici był uznanym handlarzem pszenicą i zajmował jedno z najwyższych stanowisk cywilnych na Malcie[10], był kasztelanem (malt. ħakem) Mdiny za panowania wielkiego mistrza de Lascaris–Castellara[11][12][13].

Gregorio Bonici pierwotnie zaoferował ziemię, na której dziś stoi Aedes Danielis pod budowę większego kościoła parafialnego dla tej miejscowości. Jednak po krytyce, że miejsce to jest zbyt oddalone od niektórych mieszkańców wsi, postanowiono w zamian przekazać inny kawałek ziemi[14][15].

Po śmierci Gregorio Boniciego jego żona Elena Barbara odziedziczyła cały majątek, w tym budynek Aedes Danielis, w którym mieszkała aż do śmierci trzy lata później[16]. Ponieważ Gregorio i Elena nie mieli dzieci budynek przeszedł w ręce innych członków rodziny Bonici, którzy później związali się poprzez małżeństwa z rodziną Testaferrata, i ostatecznie z rodziną Moroni Viani[17][18].

Aż do czasów II wojny światowej garaż na tyłach posiadłości był używany jako duży magazyn na dekoracje świąteczne wioski[19]. Podczas wojny budynek został zarekwirowany przez armię brytyjską do użytku przez żołnierzy stacjonujących w okolicy[20][21]. 11 maja 1941 roku około godziny 9 wieczór ogród, stanowiący część posiadłości, został bezpośrednio trafiony przez nieprzyjacielską bombę lotniczą[22].

W styczniu 1980 roku i ponownie w sierpniu roku 1981 budynek i stojąca obok kaplica zostały okradzione[23][24]. W czerwcu 1999 zmarła Maria Testaferrata Bonici; w testamencie podzieliła posiadłość, w tym budynek[17] pomiędzy jej troje dzieci[25][26].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Architektura budynku nawiązuje do renesansu[27], pierwotnie jako rezydencja wiejska, a dziś jest punktem orientacyjnym witającym gości na jednej z głównych ulic miasta Żejtun[28][29]. Fasada dominuje nad swoim otoczeniem[30].

Na fasadzie znajduje się duża nisza z imponującym, naturalnej wielkości posągiem biblijnego proroka Daniela[31]. Twarz posągu jest podobna do twarzy Gregorio Boniciego, co można porównać oglądając portret tego ostatniego znajdujący się w kościele parafialnym[8]. Nisza jest ozdobiona inskrypcjami, w tym datami i innymi elementami architektonicznymi, takimi jak głowy lwów i herb[32][33]. Nisza jest umieszczona na liście NICPMI jako zabytek narodowy[34].

Do budynku przylega kaplica poświęcona Matce Bożej Dobrej Rady. Została zbudowana w roku 1768 w stylu barokowym i sfinansowana przez Enrico Testaferratę[35][36]. Wchodzi ona w skład posiadłości stanowiąc własność prywatną; czasami jest udostępniana ogółowi[37]. Kościół jest osobno wymieniony jako zabytek narodowy[38].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

[edytuj | edytuj kod]

24 maja 2024 budynek został umieszczony w National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 02564[39].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Glenn Chircop: Żejtun Local Council: Aedes Danielis Palace. Żejtun Local Council, 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (ang.).
  2. ↑ Joe Abela. Dun Karm Vella (1855–1910). „Festa Santa Katerina V.M.”, s. 71, 06.2011. [zarchiwizowane z adresu 2019-07-08]. (malt.). 
  3. ↑ J. Whitake. Whitaker’s Peerage, Baronetage, Knightage and Companionage for the Year 1922. „J. Whitaker & Sons”, s. 496, 1922. OCLC 3578259. (ang.). 
  4. ↑ J. Whitake. Whitaker’s Peerage, Baronetage, Knightage, and Companionage for the 1925. „J. Whitaker & Sons”, s. 513, 1925. OCLC 5533373. (ang.). 
  5. ↑ a b Places of Interest. Żejtun Local Council, 2018. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-09)]. (ang.).
  6. ↑ Flora Cascelli: Experience Zejtun during the Olive Oil Festival. Exploring Malta: Experiencing the South Villages, 2016-09-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)]. (ang.).
  7. ↑ Connie Farrugia. Rahal Twelidi. „Santa Katerina V.M.”, s. 42–44, 2007. Festa Zejtun 2007. (malt.). 
  8. ↑ a b Missabielle Zammit. Nicec fit-Toroq Taghna. „Festa Sta. Katerina V.M.”, s. 70, 71, 2016. Ghaqda Banda Zejtun. (malt.). 
  9. ↑ Joe Abela. Ulied il-Qalb ta’ Gesù fiz-Zejtun (1908–2008). „Festa Zejtun 2008”, s. 41–44, 2008. (malt.). 
  10. ↑ Noel Grima: Murder most foul – hypothesis over boy’s rape hundreds of years ago. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2019-05-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-09)]. (ang.).
  11. ↑ Giovanni Antonio Vassallo: Storia di Malta. Tip. Francesco Cumbo, 1854, s. 740. (wł.).
  12. ↑ Joe Abela. Girgor Bonici: Bennej tal-Knisja ta’ San Gorg f’Birzebbuga (1682). „‘Leħen Il-Banda’ Tal-Għaqda Mużikali San Pietru Fil-Ktajjen A.D. 1957”, 2000. [zarchiwizowane z adresu 2020-09-13]. (malt.). 
  13. ↑ Joe Abela. Girgor Bonici. „Art by Zejtun PPL”, 2011-05-26. Keith Vella. [zarchiwizowane z adresu 2019-07-08]. (malt.). 
  14. ↑ Joe Abela: 300 Sena Ilu: Tifkira tat-tqegħid ta’ l-ewwel ġebla tal-Knisja Parrokkjali taż-Żejtun 1692–1992. Gutenberg Press Malta, 1992. (malt.).
  15. ↑ St. Catherine Parish Church, Zejtun: Restoration Method Statement. Maltese Falcon, 02.2011. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-11)]. (ang.).
  16. ↑ Joe Abela. 400 Sena mit-twelid ta’ Girgor Bonici. „Festa Zejtun 2012: S. Katerina V.M.”, s. 14–16, 2012. [zarchiwizowane z adresu 2019-07-08]. (malt.). 
  17. ↑ a b Joseph Zammit McKeon (sędzia): Agnes Gera de Petri Testaferrata Bonici Ghaxaq (nru tal-Identita’ 454749 M) kontra Annamaria Spiteri Debono (ID 380861M) sew personali kif ukoll fil-kwalita’ taghha ta’ prokuratrici ta’ Caren Preziosi (ID340952M) u f’din l-ahhar kwalita’ ghall-interess li jista’ jkollha l- imsemmija Caren Preziosi.. Qorti Civi Prim’Awla (Sąd Cywilny Pierwszej Instancji), 2017-01-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)]. (malt.).
  18. ↑ Annamaria Spiteri Debono: PA/02603/15. Environment and Planning Review Tribunal, 2017-03-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)]. (ang.).
  19. ↑ Carmelo P. Baldacchino. L-Armar tal-Festa fl-imghoddi. „Festa Santa Katerina V.M.”, 06.2008. [zarchiwizowane z adresu 2019-07-15]. (malt.). 
  20. ↑ Frans Zahra: Feasts and Traditions. Zejtun: Religious Heritage Trail, 2013-12-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-25)]. (ang.).
  21. ↑ Joe Baldacchino. It-Tracedja tal-Pjazza taz-Zejtun. „Ghaqda Banda Zejtun”, 06.2009. [zarchiwizowane z adresu 2019-07-25]. (malt.). 
  22. ↑ Carmelo P. Baldacchino. Vittmi Zwieten matul il-Gwerra li ghaddiet. „Festa Santa Katerina V.M.”, 06.2001. Ghaqda Banda Zejtun. [zarchiwizowane z adresu 2022-05-21]. (malt.). 
  23. ↑ David Scicluna (sędzia): Baronessa Maria Testaferrata Bonici, armla, Beatrici Testaferrata Moroni Viani, xebba, il-Markiza Agnese Gera De Petri Testaferrata Bonici Ghaxaq mart Alfred Gera De Petri u l-istess Alfred Gera De Petri bhala amministratur tal- beni parafernali tal-istess martu, Anna Maria Spiteri Debono sew proprio kif ukoll bhala prokuratrici tal-Kontessina Karen Preziosi u John Spiteri Debono bhala amministratur tal-beni parafernali ta’ martu vs Francis Vella. Prim’Awla tal-Qorti Civili (Sąd cywilny pierwszej instancji), 2001-06-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-09)]. (malt.).
  24. ↑ Carmel A. Aguis (sędzia): Il-Pulizija (Sup. Daniel Gatt) vs Francis Vella. Qorti ta’ l-Appell Kriminali (apelacyjny sąd kryminalny), 2001-10-30. (malt.).
  25. ↑ Joseph Azzopardi (sędzia): Caren mart Dr Josef Preziosi, Annamaria mart John Spiteri Debono vs Agnes Gera de Petri Testaferrata Bonici Ghaxaq. Qorti Ċivili Prim’Awla (sąd cywilny pierwszej instancji), 2019-04-12. (malt.).
  26. ↑ Marshall of the Court: Court Notices. [w:] Malta Government Gazette [on-line]. 2018-08-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  27. ↑ Ruben Abela: Aedis Danielis. PlakkaStorja, 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)]. (ang.).
  28. ↑ Towns & Villages: Zejtun. Maltassist, 2014. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-20)]. (ang.).
  29. ↑ Glenn Chircop: Il-Palazz Aedes Danielis. Il-Kunsill Lokali taż-Żejtun, 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-15)]. (malt.).
  30. ↑ Żejtun: Local Intangible Heritage. W: EDEN (Experiencing Emerging European Destinations) Awards: Malta & Gozo. European Destinations of Excellence: Winners and Runner-Ups, 2015, s. 40–41. (ang.).
  31. ↑ Paola Stranges: Zejtun la città maltese che coltiva olio. Italiani a Malta, 2017-12-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-23)]. (wł.).
  32. ↑ Ruben Abela: Street Shrines: The Statue of Daniel on Daniel’s House. Wirt iż-Żejtun: Appreciation, Protection & Promotion of Our Local Cultural Heritage, 2012-05-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-20)]. (ang.).
  33. ↑ Ruben Abela: Niċeċ u Statwi: Danjeli fuq id-Dar ta’ Danjeli. Wirt iż-Żejtun: Napprezzaw, Nipproteġu u Nippromwovu il-Wirt Kulturali Tagħna, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-09)]. (malt.).
  34. ↑ Niche of Prophet Daniel. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2013-12-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).
  35. ↑ Vincent Borg. Our Lady of Good Counsel. „Melita Historica”, s. 163–169, 1975. Malta Historical Society. (ang.). 
  36. ↑ José Abela: ¡Malta, por fin…!. joseabelam, 2013-04-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (hiszp.).
  37. ↑ Ruben Abela: Il-Kappelli: Il-Kappella tal-Madonna tal-Bon Kunsill. Wirt iż-Żejtun: Appreciation, Protection & Promotion of Our Local Cultural Heritage, 2011-04-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)]. (malt.).
  38. ↑ Chapel of Mater Boni Consilii. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2013-12-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).
  39. ↑ No. 640 SUPERINTENDENCE OF CULTURAL HERITAGE / National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. „Gazzetta tal-Gvern ta’ Malta / The Malta Government Gazette”, s. 13038, 2024-05-24. Valletta: Departament Informacji. [zarchiwizowane z adresu 2024-09-26]. (malt. • ang.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aedes_Danielis&oldid=75066073”