Amerykańskie Stonehenge
Amerykańskie Stonehenge – stanowisko archeologiczne w pobliżu miasta Salem na północnym wschodzie Stanów Zjednoczonych, gdzie na powierzchni 120 000 m² rozsiane są liczne głazy i kamienne struktury. Obecnie jest ono częścią terenów rekreacyjnych i atrakcją turystyczną, popularną zwłaszcza wśród wyznawców ideologii New Age. Zdaniem zwolenników teorii pseudohistorycznych jest to pozostałość po starożytnej celtyckiej kolonizacji Nowego Świata[1].
Dokładna data powstania i przeznaczenie tego miejsca nie są jasne, ale istnieje na ten temat kilka hipotez. Jedna z nich mówi, że używali go XVIII i XIX-wieczni miejscowi farmerzy, a kamienne struktury wzniósł w latach 30. XX wieku William Goodwin. Bardziej kontrowersyjna teoria wskazuje na prekolumbijskie pochodzenie lub po prostu XX-wieczne oszustwo[2].
Kiedy w 1937 roku okoliczną ziemię kupił William Goodwin nadał jej nazwę Mystery Hill[3]. Określenie to funkcjonowało do 1982 roku, kiedy to przemianowano je na „Amerykańskie Stonehenge”. Pojęcie to pojawiło się po raz pierwszy w jednej z gazet na początku lat 60. XX wieku i miało sugerować starożytne pochodzenie tego miejsca. Jednakże poza nazwą nawiązującą do angielskiego Stonehenge, nie ma między nimi żadnych związków kulturowych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o Amerykańskim Stonehenge pojawiła się w 1907 roku w książce Edgara Gilberta, History of Salem[4]. Trudno jednak ustalić faktyczną historię tego miejsca, częściowo z powodu Williama Goodwina, który był przekonany, że jest ono dowodem na obecność irlandzkich mnichów w Ameryce, którzy przybyli tam na długo przed Kolumbem. Kiedy więc w wyniku działalności pobliskiego kamieniołomu wiele kamieni zostało poprzestawianych, Goodwin postanowił ustawić je (jak sądził) z powrotem na miejsce. Prawdopodobnie ich obecne ułożenie jest w dużej mierze wynikiem jego działalności[5].
Teorie[edytuj | edytuj kod]
Wśród wielu niezweryfikowanych teorii dominują takie, które mówią, że to starożytne obserwatorium astronomiczne wzniesione przez nieznaną prekolumbijską cywilizację. Pseudoarcheolodzy oraz zwolennicy tych poglądów twierdzą, że istnieje podobieństwo pomiędzy ruinami i architekturą fenicką, a niektóre kamienie pokryte są jakimś starożytnym pismem wywodzącym się ze Starego Świata. Barry Fell, biolog morski z Uniwersytetu Harvarda amatorsko zajmujący się epigrafiką stwierdził, że napisy wywodzą się z pisma ogamicznego fenickiego i iberyjskiego[6].
Jednakże profesor archeologii Curtis Russels uznał za mało wiarygodne teorie o europejskim, a w szczególności celtyckim pochodzeniu obiektów, gdyż jak zauważył nie mają one żadnego związku z epoką brązu[2]. Ponadto archeolodzy na podstawie odnalezionych artefaktów doszli do wniosku, że kamienie z różnych powodów były ustawiane przez miejscowych farmerów w XVIII i XIX wieku. Przykładowo bardzo dyskusyjny „kamień ofiarny” zawierający wyżłobione bruzdy, którymi miała spływać krew, przypomina inne tego typu kamienie znajdowane na starych farmach, które w rzeczywistości służyły do wypłukiwania ługu z popiołu. Ten zaś był wykorzystywany w produkcji mydła[2]. W trakcie przeprowadzonych w latach 50. XX wieku wykopalisk archeologicznych pod kierownictwem Gary’ego Vesceliusa odkryto ponad 7000 różnych artefaktów. Były to kamienne narzędzia typowe dla kultur prekolumbijskich oraz wyroby kolonialne z XVIII i XIX wieku, głównie ceramika. Nie odnaleziono natomiast żadnych przedmiotów mogących się wiązać z rzekomym osadnictwem celtyckim[1].
Datowanie radiowęglowe palenisk wskazało na okres od 2000 roku p.n.e. do 173 n.e. Wynika to z tego, że badany obszar był dawniej zamieszkany przez rdzenną ludność Ameryki. Dodatkowym dowodem na to jest odkrycie w 1982 roku przez Davida Stewarta-Smitha i jego zespół, setek opiłków i odłamków kamienia pod jednym z megalitów, które wskazywały na indiański warsztat wyrobu narzędzi.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kenneth L. Feder: Encyclopedia of Dubious Archaeology. From Atlantis to the Walam Olum. ABC-CLIO, 2010, s. 10-11. ISBN 978-0-313-37918-5.
- ↑ a b c Brian Fitzgerald: Archaeology professor debunks claims for ancient rock structures as pseudoscientific fallacy. bu.edu. [dostęp 2014-06-01]. (ang.).
- ↑ U.S. Geological Survey Geographic Names Information System: Mystery Hill
- ↑ Edgar Gilbert: The History of Salem, N.H. Rumsford Press, 1907, s. 418. ISBN 978-1-58465-562-6.
- ↑ David R. Starbuck: The archeology of New Hampshire: exploring 10,000 years in the Granite State. University of New Hampshire Press, 2006, s. 106-107. ISBN 978-1-58465-562-6.
- ↑ Barry Fell: America B.C.. Pocket Books, 1989. ISBN 0-671-67974-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Ellis Cahill: New England's Ancient Mysterie. Danvers: Old Saltbox, 1993, s. 77-80. ISBN 0-9626162-4-9.
- Mark Feldman: The Mystery Hill Story. Mystery Hill Press, 1977.
- Mary Gage: America's Stonehenge Deciphered. Powwow River Books, 2006. ISBN 0-9717910-4-X.
- David Goudsward: America's Stonehenge. Branden Books, 2003. ISBN 0-8283-2074-8.
- David Goudsward: Ancient Stone Sites of New England. McFarland Publishing, 2006. ISBN 0-7864-2462-1.
- Joanne Dondero Lambert: America's Stonehenge. Sunrise Publications, 1996. ISBN 0-9652630-0-2.