Antoni Józef Żmuda

Antoni Józef Żmuda

zdjęcie z 1913
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1889 Ludwinów
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1916 Medgyes
doktor nauk przyrodniczych
Specjalność: botanika
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	20 stycznia 1916
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia

Antoni Józef Żmuda (ur. 15 maja 1889 w Lidwinowie, zm. 15 grudnia 1916 w Medgyes) – polski botanik-fizjograf.

Po zdaniu egzaminu dojrzałości, 24 czerwca 1907 w CK Gimnazjum w Podgórzu rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na drugim roku studiów zgłosił się jako wolontariusz w Muzeum Przyrodniczym Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności, gdzie pod okiem Władysława Kulczyńskiego zajmował się porządkowaniem zbiorów. W 1909 roku uzyskał tam stypendium dla ubogich studentów, które pobierał do 1911 roku. Pismem z dnia 28 grudnia 1910 zostaje mianowany asystentem przy katedrze botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od pierwszych lat studiów prowadził badania roślin kwiatowych i mchów w okolicach Krakowa. Po ukończeniu studiów w badał mchy, grzyby pasożytnicze i rośliny wyższe. Prace przez niego opublikowane dotyczyły fizjografii, oraz jest autorem zbiorów mszaków Bryotheca Polonica. Wiosną 1912 został asystentem profesora Mariana Raciborskiego. Opublikowana w 1915 rozprawa Fossile Flora des Krakauer Diluviums stała się pozycją klasyczną, na której oparł się dalszy rozwój paleobotaniki plejstocenu w Polsce. Rozprawa została zaliczona do najwybitniejszych dysertacji doktorskich, na podstawie której 20 stycznia 1916 jej autor otrzymał tytuł doktora filozofii. Od 6 sierpnia 1915 pełni służbę w pułku stacjonującym w Nowym Sączu, a wolny czas poświęca na obserwacje nad roślinnością nadbrzeżną okolicznych potoków: Kamienicy, Łubinki oraz Dunajca. W dniach 20–28 sierpnia przebywa w szkole oficerskiej w Opawie, 5 września wraca do Krakowa. Dzięki Instytutowi profesora Odona Bujwida, przyjęcie do służby bakteriologicznej obroniło jego i innych przyrodników od służby frontowej w armii austriackiej, ale od wiosny 1916 pełnił on służbę w polowym laboratorium bakteriologicznym na froncie siedmiogrodzkim. W ostatniej kartce do żony z datą 14 grudnia pisze: „U mnie nic nowego. Jestem już spakowany. Święta spędzę zdaje się już nie tu.” Kilkanaście godzin później, być może w związku z przenosinami laboratorium, ulega nieszczęśliwemu, śmiertelnemu wypadkowi w Medgyes. Jako przyczynę zgonu podano zatrzymanie akcji serca na skutek kauteryzacji tkanek kwasem karbolowym. 17 grudnia zostaje pochowany na miejscowym cmentarzu wojskowym, po 4 miesiącach dokonano ekshumacji i przywieziono zaplombowaną metalową trumnę do Krakowa, gdzie 21 kwietnia spoczęła na cmentarzu Rakowickim (pas 33b, rząd płd, grób 22). 26 kwietnia 1917 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim orderu Franciszka Józefa z odznaką wojenną.

Bibliografia

• Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna. Kraków: Gutenberg, 1932, s. 322.

Linki zewnętrzne

• Publikacje Antoniego Józefa Żmudy w bibliotece Polona