Arsène Lupin
Arsène Lupin (także Arseniusz Lupin[1]) – postać fikcyjna, dżentelmen-włamywacz (niekiedy również detektyw), stworzony przez francuskiego pisarza Maurice’a Leblanca, który opublikował pierwszą historię o jego przygodach w 1905.
Według opisu samego autora:
Był to mężczyzna wysoki, niezbyt tęgi, ale szeroki w ramionach o matowej cerze i przystrzyżonym wąsie nad kształtnie wykrojonymi wargami. Na skroniach widniały pasemka siwych włosów. Człowiek ten mógł mieć około 50 lat. Krój jego ubrania i gatunek materyi zdradzały dbałość o elegancyę.
Ten dżentelmen włamywacz jest szczególnie znany ze swojego talentu do stosowania przebrań, przebierania się i przyjmowania wielu tożsamości w celu popełniania przestępstw i rozwiązywania zagadek kryminalnych.
Bohater po raz pierwszy pojawił się w opowiadaniu Aresztowanie Arsene'a Lupina, opublikowanym w czasopiśmie „Je sais tout” w lipcu 1905. Jego twórca, Maurice Leblanc, włączył to opowiadanie do wydanego w tym samym roku zbioru Arsène Lupin, dżentelmen włamywacz. W związku z rosnącym powodzeniem bohatera wśród czytelników, jego przygody ukazywały się od 1905 do śmierci autora w 1941, w osiemnastu powieściach, trzydziestu dziewięciu opowiadaniach i pięciu sztukach teatralnych.
Jego liczne przygody rozgrywają się we Francji w okresie Belle Époque i latach międzywojennych, okresach, w których Arsène Lupin podążał za sposobem myślenia autora: anarchistyczne sympatie Lupina w pierwszych powieściach zniknęły w utworach napisanych w czasie I wojny światowej, kiedy Lupin stał się bardzo patriotyczny. Przede wszystkim jednak stopniowo przestawał być włamywaczem, a stawał się detektywem.
Poza tym, że był sportowcem i znał sztuki walki, miał dar przebierania się i był sprytny. Umiejętności te wykorzystywał do rozwiązania każdej zagadki. Ponadto, jego dziecinna, urocza i często prześmiewcza natura, w połączeniu z tajemniczym charakterem, uczyniły go popularną postacią uosabiającą złodzieja-dżentelmena Belle Époque.
Jego sława za granicą zaowocowała zarówno amerykańskimi adaptacjami filmowymi, jak i adaptacjami mangi przez japońskich autorów. Jego nazwisko jest również związane z francuskim miasteczkiem Étretat w Normandii, które jest centrum kilku jego przygód, w tym Wydrążonej iglicy, co przyczyniło się do powstania mitu wokół tego miejsca.
Wreszcie, jego popularność dała początek neologizmowi: lupinologii. Tym terminem określa się studiowanie przygód Lupina przez wielbicieli twórczości Maurice'a Leblanca, na wzór holmesologii. Dobrym przykładem lupinologii jest serial Netflixa Lupin z 2021, w którym główny bohater Assane Diop studiuje przygody Arsene'a Lupina, wykorzystując je potem do planów popełnianych przez siebie kradzieży.
Pseudonimy i fikcyjne nazwiska Arsène’a Lupin[edytuj | edytuj kod]
Przez cały okres swojej kariery włamywacza Arsène Lupin działał pod wieloma nazwiskami. Maurice Leblanc w swoich opowiadaniach, powieściach i sztukach teatralnych posługiwał się nie mniej niż czterdziestoma siedmioma pseudonimami[2].
Historia Arsène'a Lupina w całości zbudowana jest wokół kwestii nadawania imion, która pełni również funkcję zabawową i poetycką. Dżentelmen-włamywacz działa używając różnych imion: Raoul d'Andrésy i innych szlachetnych pseudonimów dla swojego życia towarzyskiego oraz Arsène Lupin dla swojego życia jako oszusta.
Niektóre pseudonimy były przez niego specjalnie tworzone, jak na przykład wspomniany „Raoul d'Andrésy” - złożony z jego drugiego imienia i nazwiska panieńskiego matki[3]. Imię „Raoul” zostało użyte kilkakrotnie, podobnie jak „Raoul de Limésy”, „Raoul d'Avenac”, „Raoul d'Enneris” i „Raoul d'Averny”, nazwiska użyte przez Lupina do otwarcia różnych kont bankowych w jednym z opowiadań.
Dżentelmen-włamywacz przyznawał się zresztą do skrupulatnego dobierania pseudonimów, wyczulony na ich formy graficzne i dźwiękowe oraz na ich konotacje. Figlarność Lupina odnajdujemy również w kompozycji jego pseudonimów, z wykorzystaniem anagramów utworzonych od jego własnego nazwiska. I tak, występuje pod nazwiskiem „Paul Sernine” w 813, „Luis Perenna” w Zębach tygrysa czy „Paule Sinner” w Miliardach Arsène Lupin.
Użył nazwiska zmarłego kuzyna, „Bernard d'Andrésy”, aby podróżować na transatlantyku La Provence w opowiadaniu Aresztowanie Arsène'a Lupina. To właśnie w przebraniu „Désiré Baudru”, włóczęgi, którego tożsamość ukradł, Arsène Lupin ucieka z więzienia Santé w Ucieczce Arsène Lupin[4]. Wreszcie „M. Lenormand” i „Jacques de Charmerace” to Francuzi, których znał za granicą, a których tożsamość uzurpował sobie po powrocie do Francji, odpowiednio w powieści 813 i sztuce Arsène Lupin.
Powieści, zbiory opowiadań i sztuki teatralne o przygodach Arsène’a Lupin[edytuj | edytuj kod]
- 1907 – Arsène Lupin, dżentelmen włamywacz (Arsène Lupin gentleman-cambrioleur)
- 1908 – Arsène Lupin kontra Herlock Sholmès (Arsène Lupin contre Herlock Sholmès)
- 1909 – Tajemnica wydrążonej iglicy (L’Aiguille creuse)
- 1910 – 813 (813)
- 1912 – Kryształowy korek (Le Bouchon de cristal)
- 1913 – Wyznania Arsène’a Lupin (także jako: Zwierzenia Arsène'a Lupina; Les Confidences d’Arsène Lupin)
- 1916 – Odłamek (L’Éclat d’obus)
- 1918 – Złoty trójkąt – część 1: Sygnał świetlny (Le Triangle d’Or, La pluie d’etincelles)
- 1918 – Złoty trójkąt – część 2: Zwycięstwo Arsène’a Lupin (Le Triangle d’Or, La Victoire d’Arsène Lupin)
- 1919 – Wyspa trzydziestu trumien – część 1: Weronika (L’Île aux Trente Cercueils, Veronique)
- 1919 – Wyspa trzydziestu trumien – część 2: Cudowny kamień (L’Île aux trente cercueils, La Pierre Miracueuse)
- 1921 – Zęby tygrysa – część 1: Don Luis Perenna (Les Dents du tigre, vol.1)
- 1921 – Zęby tygrysa – część 2: Tajemnica Florence (Les Dents du tigre, vol.2)
- 1922 – Arsène Lupin (sztuka teatralna napisana przez Edgara Jepsona i Maurice`a Leblanca)
- 1923 – Osiem uderzeń zegara (Les Huit coups de l’horloge)
- 1924 – Hrabina Cagliostro (La Comtesse de Cagliostro)
- 1927 – Zielonooka panna (także jako: Dziewczyna o zielonych oczach; La Demoiselle aux yeux verts)
- 1928 – Agencja Barnette i Spółka (L’Agence Barnett et Cie.)
- 1929 – Tajemnicze domostwo (La Demeure mystérieuse)
- 1931 – Niesamowity dwór (Przypływ; La Barre-y-va)
- 1933 – Dwa uśmiechy jednej pani (także jako: Kobieta o dwóch uśmiechach; La Femme aux deux sourires)
- 1933 – Inspektor Victor (Victor de la Brigade mondaine)
- 1935 – Zemsta hrabiny Cagliostro (La Cagliostro se venge)
- 1941 – Miliardy Arsene'a Lupina (Les Milliards d’Arsène Lupin)
- 2012 – Le Dernier Amour d’Arsène Lupin
Arsène Lupin pojawił się także w powieści Marka Romańskiego w Walce z Arseniuszem Lupinem z 1934, gdzie wyzwanie Lupinowi rzuca polski detektyw Konrad Wichura.
Ekranizacje[edytuj | edytuj kod]
Cykl powieści o przygodach Arsène’a Lupin wielokrotnie inspirował filmowców. Znane filmy z jego udziałem to:
- Powrót Arsène’a Lupina – film amerykański (1938)
- Przygody Arsène’a Lupina – film francusko-włoski (1957)
- Arsène Lupin – serial telewizyjny francusko-austriacko-belgijsko-holendersko-kanadyjsko-szwajcarsko-włosko-RFN (1971–1974)
- Powrót Arsène’a Lupin – francuski serial telewizyjny (1989–1995)
- Arsène Lupin – film francusko-brytyjsko-hiszpańsko-włoski (2004)
- Lupin – miniserial Netflixa (2021)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Złoty trójkąt. Nowe przygody Arseniusza Lupin, przekł. anonimowy, 1923
- ↑ Philippe de Côme, Arsen Lupin : de A à Z, Saint-Malo 2012, ISBN 978-2-35593-219-9, OCLC 802324361 [dostęp 2021-09-24].
- ↑ Maurice Leblanc, Hrabina Cagliostro, 2021.
- ↑ Maurice Leblanc, Arsene Lupin, dżentelmen włamywacz, 2021.
