Przejdź do zawartości

Arsène Lupin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Arsène Lupin na okładce zbioru opowiadań Arsène Lupin, dżentelmen włamywacz, 1907.

Arsène Lupin (także Arseniusz Lupin[1]) – postać fikcyjna, dżentelmen-włamywacz (niekiedy również detektyw), stworzony przez francuskiego pisarza Maurice’a Leblanca, który opublikował pierwszą historię o jego przygodach w 1905.

Według opisu samego autora:

Był to mężczyzna wysoki, niezbyt tęgi, ale szeroki w ramionach o matowej cerze i przystrzyżonym wąsie nad kształtnie wykrojonymi wargami. Na skroniach widniały pasemka siwych włosów. Człowiek ten mógł mieć około 50 lat. Krój jego ubrania i gatunek materyi zdradzały dbałość o elegancyę.

Maurice Leblanc, Złoty trójkąt, cz. II, rozdz. III, Arseniusz Lupin działa, przekł. anonimowy z 1923

Ten dżentelmen włamywacz jest szczególnie znany ze swojego talentu do stosowania przebrań, przebierania się i przyjmowania wielu tożsamości w celu popełniania przestępstw i rozwiązywania zagadek kryminalnych.

Bohater po raz pierwszy pojawił się w opowiadaniu Aresztowanie Arsene'a Lupina, opublikowanym w czasopiśmie „Je sais tout” w lipcu 1905. Jego twórca, Maurice Leblanc, włączył to opowiadanie do wydanego w tym samym roku zbioru Arsène Lupin, dżentelmen włamywacz. W związku z rosnącym powodzeniem bohatera wśród czytelników, jego przygody ukazywały się od 1905 do śmierci autora w 1941, w osiemnastu powieściach, trzydziestu dziewięciu opowiadaniach i pięciu sztukach teatralnych.

Jego liczne przygody rozgrywają się we Francji w okresie Belle Époque i latach międzywojennych, okresach, w których Arsène Lupin podążał za sposobem myślenia autora: anarchistyczne sympatie Lupina w pierwszych powieściach zniknęły w utworach napisanych w czasie I wojny światowej, kiedy Lupin stał się bardzo patriotyczny. Przede wszystkim jednak stopniowo przestawał być włamywaczem, a stawał się detektywem.

Poza tym, że był sportowcem i znał sztuki walki, miał dar przebierania się i był sprytny. Umiejętności te wykorzystywał do rozwiązania każdej zagadki. Ponadto, jego dziecinna, urocza i często prześmiewcza natura, w połączeniu z tajemniczym charakterem, uczyniły go popularną postacią uosabiającą złodzieja-dżentelmena Belle Époque.

Jego sława za granicą zaowocowała zarówno amerykańskimi adaptacjami filmowymi, jak i adaptacjami mangi przez japońskich autorów. Jego nazwisko jest również związane z francuskim miasteczkiem Étretat w Normandii, które jest centrum kilku jego przygód, w tym Wydrążonej iglicy, co przyczyniło się do powstania mitu wokół tego miejsca.

Wreszcie, jego popularność dała początek neologizmowi: lupinologii. Tym terminem określa się studiowanie przygód Lupina przez wielbicieli twórczości Maurice'a Leblanca, na wzór holmesologii. Dobrym przykładem lupinologii jest serial Netflixa Lupin z 2021, w którym główny bohater Assane Diop studiuje przygody Arsene'a Lupina, wykorzystując je potem do planów popełnianych przez siebie kradzieży.

Pseudonimy i fikcyjne nazwiska Arsène’a Lupin

[edytuj | edytuj kod]

Przez cały okres swojej kariery włamywacza Arsène Lupin działał pod wieloma nazwiskami. Maurice Leblanc w swoich opowiadaniach, powieściach i sztukach teatralnych posługiwał się nie mniej niż czterdziestoma siedmioma pseudonimami[2].

Historia Arsène'a Lupina w całości zbudowana jest wokół kwestii nadawania imion, która pełni również funkcję zabawową i poetycką. Dżentelmen-włamywacz działa używając różnych imion: Raoul d'Andrésy i innych szlachetnych pseudonimów dla swojego życia towarzyskiego oraz Arsène Lupin dla swojego życia jako oszusta.

Niektóre pseudonimy były przez niego specjalnie tworzone, jak na przykład wspomniany „Raoul d'Andrésy” - złożony z jego drugiego imienia i nazwiska panieńskiego matki[3]. Imię „Raoul” zostało użyte kilkakrotnie, podobnie jak „Raoul de Limésy”, „Raoul d'Avenac”, „Raoul d'Enneris” i „Raoul d'Averny”, nazwiska użyte przez Lupina do otwarcia różnych kont bankowych w jednym z opowiadań.

Dżentelmen-włamywacz przyznawał się zresztą do skrupulatnego dobierania pseudonimów, wyczulony na ich formy graficzne i dźwiękowe oraz na ich konotacje. Figlarność Lupina odnajdujemy również w kompozycji jego pseudonimów, z wykorzystaniem anagramów utworzonych od jego własnego nazwiska. I tak, występuje pod nazwiskiem „Paul Sernine” w 813, „Luis Perenna” w Zębach tygrysa czy „Paule Sinner” w Miliardach Arsène Lupin.

Użył nazwiska zmarłego kuzyna, „Bernard d'Andrésy”, aby podróżować na transatlantyku La Provence w opowiadaniu Aresztowanie Arsène'a Lupina. To właśnie w przebraniu „Désiré Baudru”, włóczęgi, którego tożsamość ukradł, Arsène Lupin ucieka z więzienia Santé w Ucieczce Arsène Lupin[4]. Wreszcie „M. Lenormand” i „Jacques de Charmerace” to Francuzi, których znał za granicą, a których tożsamość uzurpował sobie po powrocie do Francji, odpowiednio w powieści 813 i sztuce Arsène Lupin.

Powieści, zbiory opowiadań i sztuki teatralne o przygodach Arsène’a Lupin

[edytuj | edytuj kod]
Arsène Lupin na plakacie autorstwa Catherine Barray, upamiętniającym setną rocznicę pojawienia się tej postaci, 2005.


Do cyklu bywa także zaliczana powieść Książę Jerycho, która pierwotnie miała ukazać się w serii z Arsènem Lupinem, ale ostatecznie Leblanc zmienił nazwisko głównego bohatera[9].

Arsène Lupin pojawił się także w powieści Marka Romańskiego w Walce z Arseniuszem Lupinem z 1934, gdzie wyzwanie Lupinowi rzuca polski detektyw Konrad Wichura.

Ekranizacje

[edytuj | edytuj kod]

Cykl powieści o przygodach Arsène’a Lupin wielokrotnie inspirował filmowców. Znane filmy z jego udziałem to:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Złoty trójkąt. Nowe przygody Arseniusza Lupin, przekł. anonimowy, 1923
  2. Philippe de Côme, Arsen Lupin : de A à Z, Saint-Malo 2012, ISBN 978-2-35593-219-9, OCLC 802324361 [dostęp 2021-09-24].
  3. Maurice Leblanc, Hrabina Cagliostro, 2021.
  4. Maurice Leblanc, Arsene Lupin, dżentelmen włamywacz, 2021.
  5. u, Maurice Leblanc, Arsene Lupin: Odłamek pocisku (L’Éclat d’obus, 1914-23) [online], Strefa Kryminału, 14 września 2022 [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  6. u, Maurice Leblanc, Arsene Lupin: Dorota tancerka na linie (Dorothée danseuse de corde, 1923) [online], Strefa Kryminału, 23 lutego 2023 [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  7. u, Maurice Leblanc, Płaszcz Arsene'a Lupina, Ząb Herkulesa Petitgrisa (The Overcoat of Arsène Lupin, La Dent d'Hercule Petitgris, 1924-26) [online], Strefa Kryminału, 10 listopada 2022 [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  8. u, Maurice Leblanc, Miliardy Arsene'a Lupina (Les Milliards d’Arsène Lupin, 1939) [online], Strefa Kryminału, 5 kwietnia 2022 [dostęp 2022-11-10] (pol.).
  9. u, Maurice Leblanc, Arsene Lupin: Książę Jerycho (Le Prince de Jéricho, 1929) [online], Strefa Kryminału, 4 kwietnia 2023 [dostęp 2023-05-10] (pol.).

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]