Bąk zwyczajny
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
| Botaurus stellaris[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
.jpg)
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | pelikanowe | |
| Rodzina | czaplowate | |
| Rodzaj | Botaurus | |
| Gatunek | bąk zwyczajny | |
| Synonimy | ||
| ||
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
Bąk zwyczajny[4], bąk[4] (Botaurus stellaris) – gatunek dużego wędrownego ptaka wodnego z rodziny czaplowatych (Ardeidae), zamieszkujący północną część Eurazji (podgatunek nominatywny) i Afrykę południową (B. s. capiensis). Zimuje na południu Eurazji i w Afryce. W Europie Zachodniej i Południowej gatunek osiadły. Przeloty w III–IV i IX–XI. W Polsce bardzo nielicznie lęgowy i nielicznie zimujący nad wodami śródlądowymi.
- Podgatunki
- Wyróżniono dwa podgatunki[2]:
- bąk zwyczajny (B. s. stellaris)
- bąk przylądkowy[4] (B. s. capensis)
- Cechy gatunku
- Brązowy, z ciemnymi i jasnymi plamkami, co zapewnia mu doskonały kamuflaż w trzcinach. Samica i samiec nie różnią się upierzeniem. Wierzch głowy, pióra czuciowe i bok szyi w dół od dzioba czarne. Gdy jest zaniepokojony, przybiera charakterystyczną pozę z szyją pionowo wyciągniętą ku górze, co ma go jeszcze lepiej maskować w trzcinie. Postawę tę potrafią już wykonywać dwu- lub trzytygodniowe pisklęta. Wydaje charakterystyczne buczenie, które bardziej przypomina ryk wołu niż ptaka. Rzadko można go zobaczyć, bo zwykle schowany jest dobrze w trzcinach, dlatego długo szukano sposobu wydawania specyficznego głosu. Wielkości czapli siwej. Rzadko lata, ale jeśli wznosi się w powietrze to cicho jak sowa z szyją wygiętą w literę S oraz szerokimi i zaokrąglonymi skrzydłami.
- Wymiary średnie
- dł. ciała ok. 70–80 cm[5]
rozpiętość skrzydeł 125–135 cm[5]
masa ciała ok. 1000–2000 g. - Biotop
- Zbiorniki wodne z szerokimi szuwarami: naturalne jeziora, stawy hodowlane, glinianki, starorzecza, podmokłe trzcinowiska.
- Gniazdo
- W szuwarach lub trzcinach, nie tworzy kolonii. Stanowi je sterta nieporządnie poukładanych kawałków trzcin opartych o dłuższe pędy.
| Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc. |
- Jaja
- Wyprowadza zazwyczaj jeden lęg w roku, w zniesieniu 3 do 6 oliwkowobrązowych jaj w kwietniu lub maju. Wiele samców jest poligamicznych. Samce w okresie godowym wydają charakterystyczny głos przypominający ryk krowy, który wzmacniają używając przełyku jako rezonatora. Ten krótki słyszany jak czkawka odgłos kończy się dźwięcznym „prumb” powtarzanym 4–6 razy.
- Wysiadywanie i dorastanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 25–26 dni, w wysiadywaniu uczestniczą także samce, choć rzadko. Pisklęta opuszczają gniazdo po 4–5 tygodniach wychowywane głównie przez matkę. Są bardzo ruchliwe, dziobią wszystko w pobliżu gniazda. Po 2 tygodniach w razie niebezpieczeństwa opuszczają już gniazdo i chowają się w trzcinach. Samiec w tym czasie przebywa z dala od rodziny. Młode upierzone podobnie jak osobnik dorosły – na żółtym lub brązowym tle znajdują się ciemnobrązowe plamki.
- Pożywienie
- Drobne ryby, płazy i inne zwierzęta wodne m.in. większe owady i ich larwy, na które poluje zazwyczaj w nocy.
- Ochrona
- W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[6]. Zagrożeniami dla niego są melioracja rozlewisk i regulacja rzek na obszarach lęgowych oraz niszczenie trzcinowisk.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Botaurus stellaris, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Martínez-Vilalta, A., Motis, A. & Kirwan, G.M.: Eurasian Bittern (Botaurus stellaris). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-08].
- ↑ Botaurus stellaris. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae – czaplowate – Herons. W: Kompletna lista ptaków świata. Wersja: 2016-03-19 [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-08].
- ↑ a b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 42–43. ISBN 83-7311-341-X.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Botaurus stellaris (Bąk). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 58–62. ISBN 83-86564-43-1.
- opis bąka na stronie ptaki.info