Babiana

Babiana
	; Babiana sambucina
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	babiana
	Nazwa systematyczna
	Babiana Ker Gawl.; Bot. Mag. 15: t. 539 (1801)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Babiana (Babiana Ker Gawl.) – rodzaj wieloletnich roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego ok. 80 gatunków roślin występujących w południowej Afryce. Nazwa łacińska pochodzi z niderlandzkiego słowa babianer, odnoszącego się do pawiana, którego przysmakiem są bulwy tej rośliny. Gatunkiem typowym jest Babiana plicata (Ker Gawl.)^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny o wysokości do 30 cm z kulistymi bulwami we włóknistej osłonie.
Liście: Proste, lancetowate. Na ogół owłosione. Użyłkowane równolegle.
Kwiaty: Obupłciowe. Okwiat sześciolistkowy, promienisty lub grzbiecisty, biały do fioletowoniebieskiego.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy: Acaste (Salisb.), Anaclanthe (N.E.Br.)

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z 28 rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae) należących do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[2].

Gatunki

Babiana ambigua (Roem. & Schult.) G.J.Lewis
Babiana angustifolia Sweet
Babiana arenicola Goldblatt & J.C.Manning
Babiana attenuata G.J.Lewis
Babiana auriculata G.J.Lewis
Babiana bainesii Baker
Babiana blanda (L.Bolus) G.J.Lewis
Babiana brachystachys (Baker) G.J.Lewis
Babiana carminea J.C.Manning & Goldblatt
Babiana cedarbergensis G.J.Lewis
Babiana cinnamomea J.C.Manning & Goldblatt
Babiana confusa (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Babiana crispa G.J.Lewis
Babiana cuneata J.C.Manning & Goldblatt
Babiana curviscapa G.J.Lewis.
Babiana dregei Baker
Babiana ecklonii Klatt
Babiana engysiphon J.C.Manning & Goldblatt
Babiana fimbriata (Klatt) Baker
Babiana flabellifolia Harv. ex Klatt
Babiana foliosa G.J.Lewis
Babiana fourcadei G.J.Lewis
Babiana fragrans (Jacq.) Steud.
Babiana framesii L.Bolus
Babiana gariepensis Goldblatt & J.C.Manning
Babiana geniculata G.J.Lewis
Babiana grandiflora Goldblatt & J.C.Manning
Babiana hirsuta (Lam.) Goldblatt & J.C.Manning
Babiana horizontalis G.J.Lewis
Babiana hypogea Burch.
Babiana inclinata Goldblatt & J.C.Manning
Babiana karooica Goldblatt & J.C.Manning
Babiana lanata Goldblatt & J.C.Manning
Babiana lapeirousioides Goldblatt & J.C.Manning
Babiana latifolia L.Bolus
Babiana leipoldtii G.J.Lewis
Babiana lewisiana B.Nord.
Babiana lineolata Klatt
Babiana lobata G.J.Lewis
Babiana longicollis Dinter
Babiana melanops Goldblatt & J.C.Manning
Babiana minuta G.J.Lewis
Babiana montana G.J.Lewis
Babiana mucronata (Jacq.) Ker Gawl..
- Babiana mucronata subsp. minor (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
- Babiana mucronata subsp. mucronata
Babiana namaquensis Baker
Babiana nana (Andrews) Spreng.
- Babiana nana subsp. maculata (Klatt) Goldblatt & J.C.Manning
- Babiana nana subsp. nana
Babiana noctiflora J.C.Manning & Goldblatt
Babiana odorata L.Bolus
Babiana papyracea Goldblatt & J.C.Manning
Babiana patersoniae L.Bolus
Babiana patula N.E.Br.
Babiana pauciflora G.J.Lewis
Babiana petiolata Goldblatt & J.C.Manning
Babiana pilosa G.J.Lewis
Babiana planifolia (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Babiana praemorsa Goldblatt & J.C.Manning
Babiana pubescens (Lam.) G.J.Lewis
Babiana purpurea (Jacq.) Ker Gawl.
Babiana pygmaea (Burm.f.) Baker
Babiana radiata Goldblatt & J.C.Manning
Babiana regia (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Babiana rigidifolia Goldblatt & J.C.Manning
Babiana ringens (L.) Ker Gawl.
Babiana rubella Goldblatt & J.C.Manning
Babiana rubrocyanea (Jacq.) Ker Gawl.
Babiana salteri G.J.Lewis
Babiana sambucina (Jacq.) Ker Gawl.
- Babiana sambucina subsp. longibracteata (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
- Babiana sambucina subsp. sambucina
Babiana scabrifolia Brehmer ex Klatt
Babiana scariosa G.J.Lewis
Babiana secunda (Thunb.) Ker Gawl.
Babiana sinuata G.J.Lewis
Babiana spathacea (L.f.) Ker Gawl.
Babiana spiralis Baker
Babiana stenomera Schltr.
Babiana striata (Jacq.) G.J.Lewis
Babiana stricta (Aiton) Ker Gawl.
Babiana symmetrantha Goldblatt & J.C.Manning
Babiana tanquana J.C.Manning & Goldblatt
Babiana torta G.J.Lewis
Babiana toximontana J.C.Manning & Goldblatt
Babiana tritonioides G.J.Lewis
Babiana tubaeformis Goldblatt & J.C.Manning
Babiana tubiflora (L.f.) Ker Gawl.
Babiana tubulosa (Burm.f.) Ker Gawl.
Babiana unguiculata G.J.Lewis
Babiana vanzijliae L.Bolus
Babiana villosa (Aiton) Ker Gawl.
Babiana villosula (J.F.Gmel.) Ker Gawl. ex Steud.
Babiana virescens Goldblatt & J.C.Manning
Babiana virginea Goldblatt

Mieszaniec

Babiana × lata G.J.Lewis - Babiana blanda × Babiana villosula

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Niektóre odmiany Babiana stricta uprawiane są jako rośliny ozdobne.
Bulwy Babiana są jadalne.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew.. [dostęp 2010-05-03].
Goldblatt P. i Manning John C.: The Iris Family: Natural History and Classification. Portland: Timber Press, 2008, s. 175. ISBN 978-0-88192-897-6.
Peter Goldblatt: A revision of the southern African genus Babiana, Iridaceae:Crocoideae. Pretoria: 2007. ISBN 978-1-919976-32-7.
Peter Goldblatt, John C. Manning. Floral biology of Babiana (Iridaceae: Crocoideae): Adaptive floral radiation and pollination. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 94 (4), s. 709-733, 2007.
Goldblatt P., Manning John C. i Snijman D.: The color encyclopedia of Cape bulbs. Portland: Timber Press, 2002.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-03].

[1]

[2]

[3]