Babka włoska
| Padogobius nigricans[1] | |||
| (Canestrini, 1867) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
babka włoska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Babka włoska[3] (Padogobius nigricans) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny babkowatych (Gobiidae)[4], występujący jedynie w wodach środkowych Włoch[5].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek jest obecny w środkowych Włoszech, w dorzeczach kilku rzek w zlewni Morza Tyrreńskiego: Arno, Serchio, Sieve i Tybru[3][4]. Podawany był także z dwóch jezior. Niegdyś był stosunkowy liczny, obecnie bardzo rzadki, z niektórych dorzeczy zniknął całkowicie. Wymarł w dorzeczach Ombrone, Amaseno i Mignone. Szacowany obszar występowania zajmuje nie więcej niż 2000 km²[2]. Zasiedla głównie małe i średniej wielkości rzeki, z szybko płynącą wodą o umiarkowanym przepływie[2][4]. Żyje przy brzegu, w czystej i płytkiej wodzie, z gęstą roślinnością, blisko piaszczystego, żwirowego lub kamienistego dna[2][4][5] (przydenny tryb życia jest właściwy dla całego podrzędu babkowców[6]).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Osiąga 12,5 cm długości (samice 7 cm)[4]. Szare, żółtawe do czerwonobrązowego ciało jest wydłużone i smukłe[3], ze stosunkowo długą, ciemnomarmurkowatą głową (około ¼ całkowitej długości). Oczy ma zwrócone skośnie ku górze głowy[5]. Wzdłuż linii bocznej jest 40–45 łusek[3]. Pyszczek charakteryzuje się tępym zakończeniem, z grubymi wargami i z lekko wysuniętą żuchwą. Otwór gębowy jest wąski, nie dochodzący do przedniej krawędzi oka[3][4]. Kręgosłup tworzy 29–30 kręgów[4]. Ma dwie płetwy grzbietowe, pierwsza rozpostarta na 6 promieniach twardych, druga na jednym twardym i 12–13 (11–12[4]) miękkich. Trzon ogona jest długi i wysoki, przed nim płetwa ogonowa z jednym kolcem i 6–8 promieniami miękkimi[5].
Odżywianie i rozród
[edytuj | edytuj kod]Żywi się małymi, dennymi bezkręgowcami[3][5]. Dojrzewa płciowo po pierwszym roku życia. W okresie godowym wykazuje terytorializm[4]. Tarło odbywa od końca kwietnia do lipca, w zależności od temperatury wody[2]. Ciało samca w tym czasie przyjmuje ciemniejszy kolor, a na tylnej części jego pierwszej płetwy grzbietowej tworzy się plama[5]. Samica składa lepkie jaja zazwyczaj pod dużym kamieniem (także pod muszlami lub w gęstej roślinności), w gnieździe przygotowanym przez samca, który opiekuje nim się aż do wylęgu potomstwa[4][5]. W okresie godowym samce mogą wydawać dźwięki, mające przede wszystkim za zadanie zwabienie samicy do gniazda. Emitują dźwięk prosty o sinusoidalnym przebiegu, ze średnią częstotliwością około 80 Hz i średnim czasie trwania około 330 ms. Sygnał jest tym intensywniejszy, im bliżej samca znajduje się samica, osiągając najwyższe wartości, gdy ta jest u wejścia do komory gniazdowej[7].
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje go za gatunek narażony na wyginięcie (VU) nieprzerwanie od 1990. Ponownej oceny poziomu zagrożenia dokonywano w 1994, 1996 i 2006. Trend populacji malejący. Do głównych zagrożeń zalicza się wypieranie gatunku przez introdukowany do włoskich rzek Padogobius bonelli. Negatywny wpływ ma również niszczenie siedlisk, intensywny pobór wody z rzek, wzrost jej temperatury i zanieczyszczenia[2]. Gatunek jest wymieniony w załączniku II do Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jako ważny dla Wspólnoty, którego ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony[8], a także w załączniku III do konwencji berneńskiej[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Padogobius nigricans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f A.J. Crivelli, Neogobius nigricans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2006, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2006.RLTS.T15870A5263874.en [dostęp 2018-06-24] (ang.).
- ↑ a b c d e f Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 196, seria: Leksykon przyrodniczy. ISBN 83-7129-441-7.
- ↑ a b c d e f g h i j Padogobius nigricans (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp: 2018-06-24]
- ↑ a b c d e f g Josef H. Reichholf, Gunter Steinbach: Wielka encyklopedia ryb: słodkowodne i morskie ryby Europy. Warszawa: Muza, 1994, s. 175. ISBN 83-7079-317-7.
- ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 86–87.
- ↑ Marco Lugli, Gianni Pavan, Patrizia Torricelli, P.J. Miller. Breeding sounds of male Padogobius nigricans with suggestions for further evolutionary study of vocal behaviour in gobioid fishes. „Journal of Fish Biology”. 49, s. 648–657, 1996. The Fisheries Society of the British Isles. DOI: 10.1111/j.1095-8649.1996.tb00061.x. ISSN 0022-1112. (ang.).
- ↑ Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. [dostęp 2018-06-25].
- ↑ Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk. [dostęp 2018-06-25].