Bardija (król Persji)

Bardija
𐎲𐎼𐎮𐎡𐎹
	Król Persji
Okres	522 p.n.e.
Poprzednik	Kambyzes II
Następca	Dariusz I Wielki
	Faraon
Okres	od 525 p.n.e.; do 522 p.n.e.
Poprzednik	Kambyzes II
Następca	Intriusza (Dariusz I)
	Dane biograficzne
Dynastia	Achemenidzi / Teispidzi
Data śmierci	522 p.n.e.
Ojciec	Cyrus II Wielki
Matka	Cassandane
Rodzeństwo	Kambyzes II; Atossa

Bardija (staropers. 𐎲𐎼𐎮𐎡𐎹; VI wiek p.n.e.) – syn króla Persji Cyrusa z dynastii Achemenidów, młodszy brat Kambyzesa II. Samozwańczy władca Persji. Grecy nazywali go Smerdisem (Σμέρδις).

Panowanie

Po śmierci Cyrusa w 529 p.n.e. królem Persji został jego syn Kambyzes, Bardija otrzymał zaś panowanie nad wschodnimi prowincjami imperium.

Według Herodota oraz inskrypcji Dariusza I w Behistunie Kambyzes z nieznanych powodów zamordował swojego młodszego brata (najprawdopodobniej Bardija stał na czele spisku przeciw Kambyzesowi). Według różnych wersji stało się to przed wyprawą Kambyzesa na Egipt w 525 p.n.e., albo już w jej trakcie. Mord był trzymany w sekrecie.

Gaumata

Tajemnicze zamordowanie Bardiji wykorzystał medyjski mag Gaumata, który w 522 p.n.e. przejął władzę w Persji podając się za Bardiję. Gdy przebywający wciąż w Afryce Kambyzes dowiedział się o uzurpatorze, wyruszył do Persji. Zmarł jednak po drodze w niejasnych okolicznościach.

Rządy uzurpatora – Gaumaty-Bardiji – zakończyły się po sześciu miesiącach^[a]. Został on zamordowany w twierdzy Sikjawautisz w Medii przez przedstawiciela bocznej linii Achemenidów, Dariusza, który został nowym królem Persji.

Głównym źródłem do historii uzurpatora Gaumaty jest Inskrypcja z Behistun, co jest o tyle problematyczne, że została ona stworzona przez jego mordercę, Dariusza. Dariusz twierdzi w niej, że Gaumata-Bardija był okrutnym tyranem, który mordował wszystkich, którzy znali prawdziwego Bardiję i mogli rozpoznaċ jego oszustwo. Należy jednak zauważyċ, że po zamordowaniu Gaumaty Dariusz przez kilkanaście miesięcy musiał tłumiċ bunty w różnych częściach imperium, co wskazywałoby na to, że był on władcą popularnym.

W związku z powyższym niektórzy historycy wysuwają hipotezę, że żadnego Gaumaty-Bardiji nie było, i Dariusz wraz ze spiskowcami zabił po prostu Bardiję, prawowitego dziedzica tronu Achemenidów, a następnie stworzył historyjkę o Gaumacie żeby usprawiedliwiċ swój postępek.

Uwagi

↑ Dopuszcza się, że mógł panować znacznie dłużej (nawet 18 miesięcy). W oparciu o świadectwa Herodota oraz inskrypcji Dariusza w Behistunie przyjmuje się 7 miesięcy panowania Gaumaty-Bardiji. Jednak świadectwa babilońskie wydają się obalać tę datę. Tak więc problem długości panowania uzurpatora pozostaje nierozwiązany i oczekuje na ostateczne dalsze świadectwa (S. Graziani, Testi editi ed inediti datati al regno di Bardiya (522 a.c.), Napoli 1991, s. XVIII).

Bibliografia

Tom Holland, Perski ogień, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2005, ISBN 83-241-2509-4
Bogdan Składanek, Historia Persji, tom I, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2004, ISBN 83-88238-09-4

[1] Dopuszcza się, że mógł panować znacznie dłużej (nawet 18 miesięcy). W oparciu o świadectwa Herodota oraz inskrypcji Dariusza w Behistunie przyjmuje się 7 miesięcy panowania Gaumaty-Bardiji. Jednak świadectwa babilońskie wydają się obalać tę datę. Tak więc problem długości panowania uzurpatora pozostaje nierozwiązany i oczekuje na ostateczne dalsze świadectwa (S. Graziani, Testi editi ed inediti datati al regno di Bardiya (522 a.c.), Napoli 1991, s. XVIII).

[a]