Bartolomé Sureda y Miserol (obraz Francisca Goi)
Autor | |
---|---|
Rodzaj | |
Data powstania |
1804–1806 |
Medium |
olej na płótnie |
Wymiary |
119,7 × 79,3 |
Miejsce przechowywania | |
Miejscowość | |
Lokalizacja |
Bartolomé Sureda y Miserol – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi znajdujący się w Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie. Przedstawia hiszpańskiego inżyniera Bartolomé Suredę.
Okoliczności powstania
[edytuj | edytuj kod]Okres pomiędzy nominacją Goi na pierwszego nadwornego malarza Karola IV w 1799 a inwazją napoleońską w 1808 r. był dla artysty czasem wielkiej aktywności i finansowej stabilizacji. W tym czasie powstało wiele portretów burżuazji[1]. Do tej klasy należeli wszechstronny inżynier i artysta Bartolomé Sureda oraz jego żona Francuzka Thérèse Louise Sureda, osoby z bliskiego kręgu przyjaciół Goi[2]. Artystów i osoby związane ze sztuką przemysłową – jak Bartolomé Sureda – Goya przedstawiał jako postaci wyrafinowane i o dobrym guście. Również Thérèse Louise została przedstawiona jako elegancka i modna dama[3]. Pomimo że są to pendanty, malarz zerwał z barokową tradycją i zastosował różne kompozycje: formalną dla Thérèse Louise, która siedzi w fotelu, i swobodniejszą dla Bartolomé, który stoi lekko oparty[4][5].
Bartolomé Sureda (1769–1851) pochodził z Majorki, z niezamożnej rodziny. Uczył się rysunku w szkole w Palmie[2]. W wieku 18 lat wyjechał do Madrytu, aby studiować w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda. Poznał tam Agustína de Betancourta, wybitnego inżyniera i wynalazcę, który odkrył jego talent[6]. W 1793 roku Betancourt zabrał Suredę do Londynu, gdzie sfinansował jego dalsze studia. Sureda miał okazję poznać różne procesy przemysłowe, w tym techniki drukarskie takie jak akwatinta[3] i mezzotinta[7]. W 1796 roku wrócił do Hiszpanii, możliwe, że w tym okresie podzielił się z Goyą swoją wiedzą na temat technik grawerstwa. Malarz przygotowywał wtedy swoją serię rycin Kaprysy, którą wydał w 1799 roku. Według syna Suredy, Goya namalował portrety małżonków w podziękowaniu za pomoc udzieloną mu w doskonaleniu techniki grawerskiej[3].
W 1800 Sureda otrzymał stypendium na wyjazd do Paryża, gdzie miał poznawać przemysłową produkcję tekstyliów i porcelany. W czasie pobytu w Paryżu poznał i ożenił się z Francuzką Thérèse Louise Chapronde Saint Armand[3], damą z oświeconej burżuazji[8]. Możliwe, że poznali się poprzez zegarmistrza Abrahama-Louisa Brégueta, który od lat przyjaźnił się z Thérèse Louise. Małżeństwo wyjechało do Madrytu w 1803 roku, kiedy Sureda otrzymał zadanie modernizacji Królewskiej Fabryki Porcelany Buen Retiro. W 1804 roku został dyrektorem tej manufaktury, być może z tej okazji powstały portrety datowane na lata 1804–1806[3]. Również Salas uważał, że portrety powstały najprawdopodobniej po powrocie Suredy z Paryża. Potwierdza to strój Suredy, zgodny z modą paryską z około 1799 roku[9]. W tym samym okresie Goya namalował zbliżony kompozycyjnie Portret markiza de San Adrián[3] oraz Portret Evarista Péreza de Castro[7]. Trapier i Camón Aznar wskazują na lata 1807–1808 na podstawie techniki i strojów[7][10].
Opis obrazu
[edytuj | edytuj kod]Sureda został przedstawiony w trzech czwartych postaci, w pozycji stojącej i na neutralnym tle w odcieniach brązu. Stoi lekko pochylony opierając lewą rękę na biodrze, a prawą na stole lub piedestale – ten przedmiot jest jedynie zarysowany, nie wiadomo czy znajduje się w jakimś wnętrzu czy na świeżym powietrzu[3]. Nosi dopasowany surdut z szerokimi klapami, wysokim kołnierzem w ciemnym kolorze i srebrnymi guzikami, pasiastą kamizelkę i krawat kilkakrotnie owinięty wokół szyi. W ręce trzyma cylinder odwrócony do widza jaskrawoczerwoną podszewką. Fryzura „na Tytusa” (włosy krótkie nad karkiem, a z przodu dłuższe, opadające na czoło) stała się modna po rewolucji francuskiej[6]. Sureda wydaje się nieobecny, zagubiony w myślach[8], oczy wydają się zaspane[7]. Postać ma nieco romantyczny charakter i wygląd dandysa[2]
Kompozycja jest inspirowana XVIII-wiecznym portretem angielskim i jego konwencjonalną pozą stojącej postaci opartej na ramieniu z kapeluszem w dłoni. Ten format został przyjęty przez włoskiego malarza Pompeo Batoniego i wykorzystany w Portrecie Charlesa Cecila Robertsa, który Goya znał ze zbiorów Akademii św. Ferdynanda[6]. Światło padające z górnego lewego rogu oświetla górną część sylwetki Suredy, zwłaszcza twarz i pierś, pozostawiając resztę kompozycji w cieniu. Paleta zastosowana do stroju ogranicza się do zieleni i szarości, z czerwonawymi i białymi akcentami[8]. Wyróżnia się sposób oddania właściwości tkanin, pomimo zastosowanych szybkich pociągnięć pędzlem. Lekko pochylona postura postaci sprawia, że sylwetka rysuje się na poprzecznej linii kompozycji[11].
Proweniencja
[edytuj | edytuj kod]Portrety Bartolomé i jego żony prawdopodobnie znajdowały się w kolekcji Pedra Escata w Palmie, skąd przeszły do rodziny Sureda w Madrycie. Calvert podaje, że były ich własnością do 1907[12], a następnie zostały nabyte przez Amerykanów Henry’ego i Louisine Havemeyer. Jednak Louisine Havemeyer w swoich wspomnieniach wydanych pośmiertnie w 1930 roku sugeruje, że portrety Suredów trafiły do ich kolekcji przed śmiercią jej męża w 1907. Możliwe, że zostały zakupione w Hiszpanii, gdyż cena zakupu została podana w pesetach[13]. Cooney Frelinghuysen podaje datę zakupu 28 września 1897[14]. Informacja o galerii Durand-Ruel w Paryżu, którą Desparmet Fitz-Gérald podaje jako pośrednika sprzedaży, jest prawdopodobnie błędna. Obraz odziedziczyła córka Havemeyerów Adeline, która podarowała obraz Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie w 1941[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Johan Georg, Friderike Klauner, Eva Nyerges, Manuel Muñoz Cortés: Pintura española de los siglos XVI al XVIII en colecciones centroeuropeas. Madrid: Museo del Prado, 1982, s. 62–63.
- ↑ a b c José Luis Morales y Marín: Goya. Catálogo de la pintura. Zaragoza: Real Academia de Nobles y Bellas Artes de San Luis, 1994, s. 282, kat. 341. ISBN 84-600-9073-6.
- ↑ a b c d e f g Xavier Bray: Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 149, kat. 41. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ Juan J. Luna, Margarita Moreno de las Heras: Goya. 250 aniversario. Madrid: Museo del Prado, 1996, s. 392–394, kat. 122. ISBN 84-8731-748-0.
- ↑ Goya: La imagen de la mujer. Francisco Calvo Serraller (red.). Madrid: Museo Nacional del Prado, 2001, s. 264. ISBN 84-95452-08-1.
- ↑ a b c d Jonathan Brown, Richard G. Mann: Spanish Paintings of the Fifteenth through Nineteenth Centuries. The Collections of the National Gallery of Art Systematic Catalogue. Washington, D.C: Cambridge University Press, 1990, s. 12–13. ISBN 0-89468-149-4.
- ↑ a b c d Elizabeth du Gué Trapier: Goya and His Sitters: A Study of His Style as a Portraitist. New York: Hispanic Society of America, 1964, s. 31–33.
- ↑ a b c Bartolomé Sureda y Miserol. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2022-04-13]. (hiszp. • ang.).
- ↑ Xavier de Salas: Goya. London: Studio Vista, 1979, s. 102, kat. 37. ISBN 978-0-289-70887-3.
- ↑ José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. III 1797–1812. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 159. ISBN 84-500-4165-1.
- ↑ Teresa Luisa de Sureda. ArteHistoria. [dostęp 2022-04-13]. (hiszp. • ang.).
- ↑ Albert Frederick Calvert: Goya, an account of his life and works. New York: J. Lane, 1908, s. 140, kat. 237.
- ↑ Louisine W. Havemeyer: Sixteen to Sixty: Memoirs of a Collector. Susan Alyson Stein (red.). New York: National Gallery of Art Washington, 1993, s. 136. ISBN 978-1883145019.
- ↑ Alice Cooney Frelinghuysen: Splendid Legacy: The Havemeyer Collection. New York: Metropolitan Museum of Art, 1993, s. 222, kat. 292. ISBN 0-87099-664-9.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Charles Yriarte: Goya. Paris: Henri Plon, 1867, s. 148.
- Cipriano Muñoz y Manzano, Conde de la Viñaza: Goya. Su tiempo, su vida, sus obras. Madrid: Topografía de Manuel G. Hernández (wyd. faksymile Fundación Goya en Aragón y Gobierno de Aragón, 2011), 1887, s. 263, kat. 120. ISBN 978-84-8380-253-3.
- Valerian von Loga: Francisco de Goya. Mümchen: Klinkhardt & Biermann, 1903, s. kat. 339.
- Ceferino Araujo Sánchez: Goya y su época. Madrid: La España Moderna, 1896, s. kat. 249.
- Aureliano de Beruete: Goya, pintor de retratos. T. I. Madrid: Blas y Cia, 1916, s. kat. 122.
- Xavier Desparmet Fitz-Gérald: L’oeuvre peint de Goya. T. II. Paris: F. de Nobele, 1928-1950, s. 220, kat. 509.
- Pierre Gassier, Juliet Wilson Bareau: Vida y obra de Francisco Goya: reproducción de su obra completa, pinturas, dibujos y grabados. Barcelona: Juventud, 1974, s. 198, kat. 813. ISBN 84-261-5682-7.
- José Gudiol: Goya, 1746 – 1828. Biografía, estudio analítico y catálogo de sus pinturas. T. I. Madrid: Polígrafa, 1970, s. 337, kat. 534.
- August L. Mayer: Francisco Goya. Barcelona: Labor, 1925, s. 166, kat. 427.
- Rita de Angelis: L’opera pittorica completa di Goya. Milan: Rizzoli, 1974, s. 119, kat. 445.